początki rzeczypospolitej obojga narodów

Question 1

Jakie były najważniejsze powody zawarcia unii?

Answer 1

• zagrożenie dla Litwy ze strony Moskwy, wojny od 1492
• tradycja integracji dwóch państw
• brak potomstwa Zygmunta II Augusta
• szlachta dąży do unii (ruch egzekucyjny)

Question 2

Kiedy zawarto unię lubelską i jakie były jej postanowienia?

Answer 2

1569
- wspólny władca i sejm
- wspólna polityka zagraniczna i moneta
- przekazanie Ukrainy do Korony
- odrębne urzędy i skarb
- odrębne siły zbrojne i języki urzędowe

Question 3

Kto sprawował władzę w czasie bezkrólewia?

Answer 3

• interrex (arcybiskup gnieźnieński)
• konfederacje generalne (związki szlachty rządzące prowincjami)
• konfederacje kapturowe (związki szlachty rządzące w sejmikach)
• sądy kapturowe

Question 4

W którym roku odbyła się pierwsza wolna elekcja?

Answer 4

1573 elekcja virtim (każdy szlachcic może wziąć udział)

Question 5

Jakie były procedury okresu bezkrólewia?

Answer 5

1. śmierć władcy
2. interrex zwołuje sejm
3. sejm konwokacyjny ustala termin sejmu elekcyjnego
4. sejm elekcyjny: prezentacja pretendentów, wybór po negocjacjach
5. sejm koronacyjny: koronacja, podpisanie pacta conventa i artykułów henrykowskich

Question 6

Co uchwalono w 1573?

Answer 6

Konfederację warszawską (tolerancja religijna dla chrześcijańskiej szlachty)

Question 7

Jacy byli kandydaci do korony?

Answer 7

• Iwan IV Groźny
• Jan III Waza
• Ernest Habsburg
• Henryk Walezy

Question 8

Kim był Henryk Walezy?

Answer 8

Pierwszym królem elekcyjnym, panował do 1575 w Polsce, a we Francji do 1589 (po śmierci Karola IX wrócił do Francji)

Question 9

Co nastąpiło w 1575?

Answer 9

Podwójna wolna elekcja: Anna Jagiellonka i Stefan Batory, koronacja 1576

Question 10

Kto przewodził szlachtą w okresie bezkrólewia?

Answer 10

• Jakub Uchański (biskup -> arcybiskup -> interrex)
• Jan Firlej (marszałek -> wojewoda)
• Mikołaj Sienicki (podkomorzy -> marszałek)

Question 11

Na czym polegała polityka wewnętrzna Batorego?

Answer 11

• konflikt z Gdańskiem zakończony ugodą
• najważniejszym podkanclerzym Jan Zamoyski
• 1578 powołanie Trybunału Koronnego (Piotrków, Lublin)
• 1581 powołanie Trybunału Litewskiego (Wilno, Mińsk, Nowogród)
• podniesienie kolegium jezuickiego do godności akademii

Question 12

Na czym polegała polityka zagraniczna Batorego?

Answer 12

• sejm w 1578 opowiedział się za wojną z Moskwą
• powołano piechotę wybraniecką
• wzmocniono artylerię, powołano kartografów
• 1579 kampania połocka
• 1580 kampania wielołucka
• 1580-81 kampania pskowska
• styczeń 1582 rozejm w Jamie Zapolskim (Inflanty, Połock dla RP, Wielkie Łuki dla Moskwy)