masowe ruchy polityczne na ziemiach polskich u schyłku xix w.

Question 1

Czym był trójlojalizm?

Answer 1

Postawą pełnej lojalności wobec trzech państw zaborczych, uwzględniającą zaprzestanie spisków oraz powstań.

Question 2

Czym charakteryzował się ruch ludowy?

Answer 2

• w Galicji pionerem był ks. Stanisław Stojałowski
• 1895 powstanie Stronnictwa Ludowego (od 1903 Polskie Stronnictwo Ludowe)
• postulaty: parcelacja majątków ziemiańskich, demokratyzacja polityki i likwidacja reszty przywilejów szlacheckich
• 1913 rozłam na PSL-Piast (Wincenty Witos, Jakub Bojko) i PSL-Lewicę (Jan Stapiński)

Question 3

Czym charakteryzował się ruch socjalistyczny?

Answer 3

• postulaty: ograniczenie czasu pracy robotników, wyższe płace, wprowadzenie ubezpieczeń społecznych, ochrona pracy kobiet i dzieci, ukrócenie samowoli przemysłowców, poprawa bezpieczeństwa i higieny pracy
• 1882 założenie Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat (Ludwik Waryński, aresztowany i skazany na katorgę)
• 1889-93 Związek Robotników Polskich oraz II Proletariat (Marcin Kasprzak)

Question 4

Jakie partie socjalistyczne reprezentowały ruch niepodległościowy?

Answer 4

• 1892 Polska Partia Socjalistyczna (m.in. Bolesław Limanowski) -> 1904 Piłsudski i Wojciechowski inicjują powstanie OB
• Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego (Ignacy Daszyński i Herman Lieberman)

Question 5

Jaka partia socjalistyczna reprezentowała ruch marksistowski?

Answer 5

• 1893 Socjaldemokracja Królestwa Polskiego -> Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (Róża Luksemburg, Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski)

Question 6

Czym był Bund?

Answer 6

Powszechny Żydowski Związek Robotniczy, socjalistyczna partia założona w 1897, dążyła do równouprawnienia Żydów

Question 7

Jakie były polskie działaczki polityczne drugiej połowy XIX w.?

Answer 7

• Maria Wysłouchowa (nauczycielka, współorganizatorka ruchu ludowego w Galicji)
• Maria Bohuszewiczówna (nauczycielka, jedna z liderek partii Proletariat)
• Wanda Krahelska (działaczka PPS, członkini OB PPS)

Question 8

Czym charakteryzowała się endecja?

Answer 8

• postulaty: aktywizacja polityczna narodu, odrodzona Polska demokratyczną republiką, wolną od konfliktów społecznych
• 1817 Zygmunt Miłkowski zakłada na emigracji Ligę Polską -> 1893 Roman Dmowski przejmuje rządy i przekształca organizację w Ligę Narodową
• 1897 powołanie do życia Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego
• 1903 “Myśli nowoczesnego Polaka” Dmowski (poglądy nacjonalistyczne)
• Zygmunt Balicki, Jan Ludwik Popławski
• na początku XX w. zalążki chadecji (Wojciech Korfanty)