Patofizjologia czucia i nerwy czaszkowe Flashcards
1
Q
Czucie trzewne
A
- przewodzenie bólu trzewnego i naczyniowego, rozciągania i ucisku narządów wewnętrznych
- zakończenia czuciowe znajdujące się w narządach wewnętrznych i naczyniach
2
Q
Czucie somatyczne
A
- eksterocepcja
- propriocepcja
3
Q
Eksterocepcja
A
- informuje o środowisku zewnętrznym, umożliwia odbieranie dotyku, bólu powierzchniowego, temperatury
- receptory w skórze
4
Q
Propriocepcja
A
- informuje o położeniu części ciała i ruchu (kinestezja)
- receptory w stawach, ścięgnach, więzadłach i mięśniach
5
Q
Organizacja układu czuciowego
A
- receptory
- pierwszorzędowe neurony czuciowe (komórki dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych)
- drugorzędowe neurony czuciowe
- trzeciorzędowe neurony czuciowe
6
Q
Receptory
A
zakończenia o rożnej swoistości wobec bodźca w skórze lub innych tkankach
7
Q
Pierwszorzędowe neurony czuciowe
A
dendryty łączą się z receptorami, aksony wchodzą do rdzenia kręgowego przez korzeń TYLNY
8
Q
Drugorzędowe neurony czuciowe
A
przewodzą bodziec przez rdzeń kręgowy i pień mózgu do wzgórza
9
Q
Trzeciorzędowe neurony czuciowe
A
przewodzą bodziec ze wzgórza do kory czuciowej
10
Q
Eksteroceptory
A
- zlokalizowane w skórze,
- informacje o środowisku zewnętrznym
11
Q
Proprioceptory
A
- zlokalizowane w mięśniach, ścięgnach, stawach i trzewiach
- informacje o położeniu ciała i stanie narządów wewnętrznych
12
Q
Receptory pod względem rodzaju odbieranego bodźca
A
- mechanoreceptory
- termoreceptory
- nocyceptory
13
Q
mechanoreceptory
A
wrażliwe na odkształcanie
14
Q
wrzeciona mięśniowe, narządy Golgiego
A
napięcie mięśni, odruchy głębokie
15
Q
wrażliwe na ciepło
A
włókna NIEzmielinizowane
16
Q
wrażliwe na zimno
A
włókna zmielinizowane
17
Q
Nocyceptory
A
–pobudzane przez bodźce uszkadzające
zaopatrywane przez:
-cienkie zmielinizowane włókna A-delta
-niezmielinizowane włókna C
18
Q
Układ epikrytyczny
A
- odczuwanie dotyku z DOKŁADNĄ lokalizacją
- czucie ułożenia i wibracji
- grube zmielinizowane włókna
- sznury tylne
- pierwotna kora czuciowa
19
Q
Układ protopatyczny
A
- odczuwanie dotyku ze SŁABYM umiejscawianiem
- czucie bólu i temperatury
- cienkie niezmielinizowane włókna
- drogi rdzeniowo-wzgórzowe
- układ siatkowaty pnia mózgu i wzgórze
20
Q
Podstawowe drogi czuciowe
A
-sznury tylne (droga rdzeniowo-opuszkowa)
-drogi rdzeniowo-wzgórzowe
boczna
przednia
-drogi rdzeniowo-móżdżkowe
21
Q
Droga rdzeniowo-opuszkowa sznurów tylnych
A
- przewodzenie czucia EPIKRYTYCZNEGO
- neurony pierwszorzędowe -> komórki dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych
- aksony komórek dwubiegunowych wchodzą do rdzenia kręgowego przez korzenie TYLNE, a potem biegną do jąder smukłego (z kk dolnych) i klinowatego (z kk górnych)
- neurony drugorzędowe -> jądro smukłe i klinowate
- aksony neuronów drugorzędowych jako włókna łukowate wewnętrzne krzyżują się, a następnie tworzą wstęgę przyśrodkową, która dochodzi do jądra brzusznego tylno-bocznego wzgórza (VPL)
- neurony trzeciorzędowe -> wzgórze
- od wzgórza wypustki dośrodkowe biegną do kory czuciowej
22
Q
jądro smukłe
A
odbiera aksony komórek dwubiegunowych z kończyn DOLNYCH
23
Q
jądro klinowate
A
odbiera aksony komórek dwubiegunowych z kończyn GÓRNYCH
24
Q
neurony pierwszorzędowe drogi rdzeniowo-opuszkowej sznurów tylnych
A
komórki dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych
25
neurony drugorzędowe drogi rdzeniowo-opuszkowej sznurów tylnych
jądro smukłe i klinowate
26
neurony trzeciorzędowe drogi rdzeniowo-opuszkowej sznurów tylnych
wzgórze
27
Drogi rdzeniowo-wzgórzowe
- przewodzenie czucia PROTOPATYCZNEGO
- neurony pierwszorzędowe -> komórki dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych
- aksony komórek dwubiegunowych wchodzą do rdzenia kręgowego przez korzenie TYLNE, a następnie biegną przez kilka segmentów w bocznej części sznurów tylnych i dochodzą do istoty szarej w rogu tylnym
- neurony drugorzędowe -> istota szara rogów tylnych
- aksony neuronów drugorzędowych krzyżują się w spoidle białym i tworzą drogę rdzeniowo-wzgórzową przednią i drogę rdzeniowo-wzgórzową boczną
- ich włókna biegną przez pień mózgu i dochodzą do wzgórza (głownie VPL)
- część włókien drogi rdzeniowo-wzgórzowej przedniej tworzy drogę rdzeniowo-siatkowatą dochodzącą do układu siatkowatego pnia mózgu, a następnie do jądra środkowo pośrodkowego wzgórza (CM)
- neurony trzeciorzędowe -> wzgórze
- od wzgórza wypustki dośrodkowe biegną do kory czuciowej
28
neurony pierwszorzędowe drogi rdzeniowo-wzgórzowej
komórki dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych
29
neurony drugorzędowe drogi rdzeniowo-wzgórzowej
istota szara rogów tylnych
30
neurony trzeciorzędowe drogi rdzeniowo-wzgórzowej
wzgórze
31
droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia
- WOLNE przewodzenie bólu
| - przewodzenie dotyku
32
droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna
- SZYBKIE przewodzenie bólu
| - przewodzenie temperatury
33
pierwotna kora czuciowa
zakręt zaśrodkowy, płacik okołośrodkowy
34
anestezja
zniesienie czucia
35
hipoestezja
zmniejszenie czucia
36
hiperestezja
przeczulica; nadmierne odczuwanie bodźca
37
analgezja
zniesienie czucia bólu
38
hipoalgezja
zmniejszenie czucia bólu
39
hiperalgezja
przeczulica na bodźce bólowe
40
allodynia
odczuwanie bólu w reakcji na bodźce NIEuszkadzające
41
parestezje
samoistne i spaczone wrażenia czuciowe, opisywane jako mrowienie, drętwienie, kłucie
42
dyzestezje
nieprzyjemne i nieprawidłowe wrażenia czuciowe, zwykle w reakcji na bodźce NIEbólowe
43
Uszkodzenie pojedynczego nerwu
zniesienie wszystkich rodzajów czucia w obszarze unerwionym przez dany nerw
44
Uszkodzenie wielu nerwów obwodowych
- polineuropatia
- zaburzenia czucia typu „rękawiczki i skarpetki”
- najbardziej nasilone DYSTALNIE
- zwykle najpierw w kończynach dolnych
45
Najczęstsze przyczyny polineuropatii
1. cukrzycowa
2. mocznicowa
3. paraneoplastyczna
46
Uszkodzenie korzenia lub korzeni
- objawy podrażnieniowe (w czasie rozciągania lub ucisku korzeni)
- parestezje, dyzestezje w obszarze skóry zaopatrywanym przez dany korzeń
- bóle korzeniowe odpowiadające zakresowi unerwienia danych korzeni, których cechą charakterystyczną jest NASILANIE w czasie ZWIĘKSZANIA SIĘ CIŚNIENIA PMR (kaszel, kichanie, defekacja)
- objawy ubytkowe w razie anatomicznego przerwania ciągłości korzenia lub zaburzenia jego czynności
- zniesienie wszystkich rodzajów czucia w odpowiednim obszarze unerwienia
47
Całkowite poprzeczne uszkodzenie rdzenia
zniesienie wszystkich rodzajów czucia PONIŻEJ poziomu uszkodzenia
48
Połowicze uszkodzenie rdzenia (z. Browna-Sequarda)
zniesienie czucia głębokiego PONIŻEJ poziomu uszkodzenia PO STRONIE USZKODZENIA oraz czucia bólu i temperatury PONIŻEJ poziomu uszkodzenia PO STRONIE PRZECIWNEJ
49
Uszkodzenie istoty szarej w okolicy kanału środkowego rdzenia kręgowego
- rozszczepienne zaburzenia czucia -> zniesienie czucia bólu i temperatury NA POZIOMIE uszkodzenia z ZACHOWANYM czuciem głębokim i dotyku
- ognisko chorobowe niszczy krzyżujące się tu włókna dróg rdzeniowo-wzgórzowych, natomiast włókna sznurów tylnych pozostają nieuszkodzone
50
Uszkodzenie sznurów tylnych
zaburzenia czucia ułożenia i wibracji PO STRONIE uszkodzenia z ZACHOWANIEM czucia bólu i temperatury
51
Zespół rdzeniowy przedni
- zaburzenia czucia bólu i temperatury PONIŻEJ poziomu uszkodzenia z zachowaniem czucia głębokiego
- zwykle wskutek niedokrwienia w zakresie tętnicy rdzeniowej przedniej
52
Uszkodzenie dróg czuciowych w pniu mózgu
zaburzenia czucia po stronie PRZECIWLEGŁEJ do ogniska chorobowego na tułowiu i kończynach oraz PO STRONIE uszkodzenia na twarzy
53
Uszkodzenie dróg czuciowych we wzgórzu lub w torebce wewnętrznej
połowicze zaburzenia wszystkich rodzajów czucia na PRZECIWLEGŁEJ połowie ciała
54
Uszkodzenie pól czuciowych kory mózgowej
brak zaburzeń czucia powierzchniowego, ale chory nie może zlokalizować bodźca, zaburzona jest dyskryminacja, dermoleksja, astereognozja
55
Badanie czucia powierzchniowego
- dotyk
- ból
- temperatura
56
Badanie czucia głębokiego
- wibracja
| - ułożenie
57
Badanie korowych zaburzeń czucia
- stereognozja
- dermoleksja
- dyskryminacja dwupunktowa
58
Dodatnia próba Romberga
chory stoi PEWNIE z otwartymi oczami, a UPADA LUB CHWIEJE SIĘ po zamknięciu oczu
59
Dodatnia próba Romberga wskazuje na
- upośledzenie czucia głębokiego (uszkodzenie sznurów tylnych lub polineuropatia)
- uszkodzenie przedsionka
- NIE WSKAZUJE na uszkodzenie móżdżku
60
Nerw węchowy (I)
- I neuron –> komórki węchowe w błonie śluzowej nosa
| - II neuron – > opuszka węchowa
61
Droga węchowa
– droga węchowa boczna
– zakręt węchowy boczny
- istota dziurkowana przednia
- jądra migdałowate
62
objawy uszkodzenia nerwu węchowego
anosmia/hiposmia
63
Nerw wzrokowy (II)
- siatkówka
- I neuron -> komórki zwojowe siatkówki
- nerw wzrokowy
- skrzyżowanie wzrokowe
- pasmo wzrokowe
- II neuron -> ciało kolankowate boczne
- promienistość wzrokowa
- III neuron -> kora wzrokowa
64
Kliniczna ocena czynności nerwu wzrokowego i drogi wzrokowej
- ostrość wzroku
- pole widzenia
- dno oka
65
Objawy uszkodzenia nerwu wzrokowego
- zmniejszenie ostrości widzenia
- zmiany na dnie oczu
- obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
- pierwotny zanik tarczy nerwu wzrokowego
- zaburzenia pola widzenia
66
Nerw okoruchowy (III)
- unerwia ruchowo mięśnie zewnętrzne gałki ocznej (mięśnie proste: górny, przyśrodkowy i dolny, mięsień skośny dolny oraz dźwigacz powieki) (jądro nerwu okoruchowego w śródmózgowiu)
- unerwia przywspółczulnie m. zwieracz źrenicy i mięśnie rzęskowe
67
unerwienie ruchowe mięśni zewnętrznych gałki ocznej
jądro nerwu okoruchowego w śródmózgowiu
68
unerwienie przywspółczulne mięśnia zwieracza źrenicy i mięśni rzęskowych
jądro Westphala-Edingera w śródmózgowiu
69
Objawy uszkodzenia n. III
- gałka oczna skierowana ku dołowi i na zewnątrz
- podwójne widzenie
- źrenica szeroka i bez reakcji na światło
- opadanie powieki
- porażenie akomodacji
70
Droga odruchu na akomodację
-pola kory potylicznej i czołowej (17,19)
-pole przedpokrywowe
-jądro Perli (jądro środkowe nerwu III)
– jądro W-E -> zwieracz źrenicy, mięśnie rzęskowe
– jądro nerwu okoruchowego -> mięsień prosty przyśrodkowy
71
Zespół Hornera
uszkodzenie pobudzających włókien współczulnych
72
Objawy zespołu Hornera
```
– zwężenie źrenicy
– częściowe opadanie powieki
– zmniejszenie wydzielania potu na połowie twarzy
– rozszerzenie naczyń na połowie twarzy
– wrażenie zapadnięcia gałki ocznej
```
73
Źrenica Argylla-Robertsona
- uszkodzenie ŚRÓDMÓZGOWIA
- dawniej typowo powodowane przez kiłę
- obecnie w CUKRZYCY
74
Czym objawia się źrenica Argylla-Robertsona
- wąskie źrenice o nieregularnych granicach
- brak odruchu na światło
- zachowane zwężenie źrenicy podczas akomodacji
75
Źrenica Marcusa-Gunna:
– uszkodzenie łuku dośrodkowego odruchu na światło -> zaburzone przewodzenie impulsu przez nerw wzrokowy
– zwężenie źrenicy w zajętym oku jest większe podczas oświetlania drugiego oka (odruch konsensualny jest silniejszy niż bezpośredni)
76
Objawy uszkodzenia nerwu bloczkowego (IV)
– niemożność obrotu gałki ocznej do wewnątrz i spojrzenia w dół
– pionowy zez rozbieżny nasilający się przy spojrzeniu ku dołowi
– pochylenie głowy w przeciwnym kierunku w celu wyrównania obrotu gałek ocznych na zewnątrz
77
Przebieg nerwu odwodzącego (VI)
```
– jądro nerwu odwodzącego w moście
– dolna bruzda mostu
– zatoka jamista
– szczelina oczodołowa górna
– mięsień prosty BOCZNY
```
78
Objawy uszkodzenia nerwu VI
– zez zbieżny z niemożnością odwiedzenia oka
| – podwójne widzenie
79
Porażenie międzyjądrowe
uszkodzenie pęczka podłużnego przyśrodkowego w pniu mózgu
80
Funkcje nerwu trójdzielnego (V)
– unerwia RUCHOWO mięśnie żwacze, mięsień skroniowy, żuchwowo-gnykowy, napinacz błony
bębenkowej i dźwigacz podniebienia
– przewodzi CZUCIE POWIERZCHNIOWE z twarzy, błony śluzowej nosa, zatok, języka i opony twardej oraz czucie głębokie z mięśni głowy
81
Gałęzie obwodowe nerwu trójdzielnego
- V1 -> oczna
- V2 -> szczękowa
- V3 -> żuchwowa
82
Jądra czuciowe n. V w pniu mózgowym
– środmózgowiowe -> propriocepcja
– główne czuciowe -> dotyk i propriocepcja
– rdzeniowe -> ból, temperatura
83
Odruchy z nerwu trójdzielnego ważne klinicznie
- odruch żuchwowy
- odruch rogówkowy
- łzawienie
84
Objawy uszkodzenia n. V
–ból lub niedoczulica w obrębie obszaru unerwianego przez jedną lub więcej gałęzi czuciowych
–zniesienie odruchu rogówkowego (V1)
–porażenie mięśni żwaczy, mięśnia napinacza błony bębenkowej i dźwigacza podniebienia
85
Co unerwia nerw twarzowy (VII)
– mięśnie mimiczne
– gruczoły łzowe oraz ślinianki podjęzykową i podżuchwową
– mięsień strzemiączkowy
– czucie smaku z 2/3 przednich języka
86
Objawy uszkodzenia n. VII
– uszkodzenie OBWODOWE proksymalne:
-porażenie mięśni twarzy PO STRONIE USZKODZENIA
-nadwrażliwość na dźwięki
-wysychanie oka
-suchość w ustach
-utrata smaku na dwóch trzecich przednich języka po stronie uszkodzenia
-jeżeli uszkodzenie jest DYSTALNE w stosunku do struny bębenkowej (kanał nerwu twarzowego) smak zostaje ZACHOWANY
– uszkodzenie OŚRODKOWE (nadjądrowe) powoduje porażenie mięśni dolnej połowy twarzy po stronie PRZECIWNEJ do uszkodzenia
- w uszkodzeniu ośrodkowym zachowane jest marszczenie czoła
87
Nerw przedsionkowo-ślimakowy (VIII) zaopatruje
- układ przedsionkowy i układ ślimakowy w uchu wewnętrznym
- zwój przedsionkowy (Scarpy) w przewodzie słuchowym wewnętrznym
- zwój ślimaka w ślimaku
- jądra ślimakowe i przedsionkowe rozciągające się od rdzenia do bruzdy dolnej mostu
88
receptory przedsionkowe nerwu przedsionkowo-ślimakowego
grzebienie w kanałach półkolistych, plamki łagiewki i woreczka
89
receptory ślimakowe n. VIII
narząd Cortiego
90
Przebieg nerwu VIII
– przewód słuchowy wewnętrzny
– kąt mostowo-móżdżkowy
– włókna rozdzielają się wokół konarów mózgu i przedsionkowe biegną BRZUSZNIE (jądro śródmiąższowe, jądra przedsionkowe, móżdżek, twór siatkowaty), a ślimakowe GRZBIETOWO (grzbietowe i brzuszne jądra ślimakowe)
91
Objawy uszkodzenia nerwu przedsionkowego
– zawroty głowy z tendencją do upadania W STRONĘ USZKODZENIA
– niemożność utrzymania wyprostowanej pozycji
– oczopląs i zamazane widzenie
– nudności i wymioty
92
Objawy uszkodzenia nerwu ślimakowego
– niedosłuch lub głuchota
| – szum w uszach
93
Nerw językowo-gardłowy (IX) unerwia
```
– śliniankę przyuszną
– mięsień rylcowo-gardłowy
– skórę ucha
– smakowo 1/3 tylną powierzchni języka
– dotykowo 1/3 tylną powierzchni języka
```
94
Objawy uszkodzenia n. IX
– porażenie podniebienia
– dysfagia
– zniesienie odruchów z zatoki szyjnej i kłębków szyjnych
– zniesienie smaku na 1/3 tylnej powierzchni języka
-mowa dyzartryczna
95
Nerw błędny (X) unerwia
– mięśnie prążkowane podniebienia, krtani, zwieracze gardła oraz górne 2/3 przełyku
– zwoje i sploty przywspółczulne klatki piersiowej i brzucha
– kubki smakowe nagłośni
– ucho
– błonę śluzową gardła, krtani, przełyku i tchawicy
- narządy klatki piersiowej i brzucha
96
Objawy uszkodzenia n. X
– dysfagia
– porażenie podniebienia i mowa nosowa
– chrypka
– zniesienie odruchów związanych z nerwem błędnym w zakresie układu krążenia, oddechowego i pokarmowego
– zniesienie odruchów hamujących z zatoki szyjnej
97
Nerw dodatkowy (XI) odpowiada za
- unerwienie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego i mięśnia czworobocznego
– czucie głębokie z tych mięśni
98
Jądra ruchowe nerwu dodatkowego
– dolne neurony jądra dwuznacznego -> część dodatkowa
| – rogi brzuszne segmentów szyjnych -> część rdzeniowa
99
Objawy uszkodzenia n. XI
– osłabienie skręcania głowy
– osłabione unoszenie barków
– porażenie strun głosowych i chrypka
100
Funkcje nerwu podjęzykowego (XII)
– unerwia ruchowo mięśnie języka
| – prowadzi czucie głębokie z tych mięśni
101
Objawy uszkodzenia n. XII
– porażenie i zanik mięśni języka PO STRONIE USZKODZENIA
– dyzartria
– dysfagia
102
Zespół opuszkowy
uszkodzenie jąder nn. V, IX, X, XII
103
Objawy zespołu opuszkowego
```
– dyzartria
– dysfagia
– OSŁABIENIE odruchu żuchwowego
– niedowład podniebienia i zniesienie odruchów podniebiennych i gardłowych
– porażenie, zanik i fascykulacje języka
```
104
Zespół rzekomoopuszkowy
uszkodzenie obustronne dróg korowo-jądrowych
105
Objawy zespołu rzekomoopuszkowego
```
– dyzartria
– dysfagia
– WYGÓROWANIE odruchu żuchwowego
– bardzo żywe odruchy gardłowe
– płacz (śmiech) przymusowy
– objawy deliberacyjne
```
