PARTICIPEREND OBSERVEREN Flashcards
1
Q
Participerend observeren
A
- observatie ≠ louter verbaal gesprek
- observatie ≠ afstandelijk: je bent als hulpverlener geëngageerd
- We willen onze aandacht niet alleen richt op wat het kind brengt, maar ook hoe de inhoudelijke informatie gegeven wordt en hoe deze vorm krijgt in de relatie of het proces van communicatie
2
Q
Participerend observeren bij kinderen tegenover gesprek bij volwassenen
A
Gemeenschappelijke facetten:
- doel en focus: al luisterend en kijkend iemand leren kennen en dichter komen bij wat hem bezig houdt, een vraag, een probleem, een te verwerken gebeurtenis.
- de thema’s hebben een belangrijke gemeenschappelijke stam.
Verschillen:
- het evenwicht tussen luisteren en observeren
- het relationeel evenwicht
- de relatie is ook verschillend naargelang leeftijd en ontwikkeling van het kind
3
Q
Twee pijlers van participerend observeren
A
Het relatie-aanbod
Het observatiekader
4
Q
Het relatie-aanbod
A
- het leggen van contact
- het gedoseerd en gericht aangaan van interacties: actief luisterend aanwezig zijn enige afstand inbouwen
- het verkennen van spontane thema’s via spel en gesprek
gericht op het installeren van een zo groot mogelijke potentiële ruimte waarbinnen het kind
- op basis van de eigen denklijnen en gedachtesprongen vrij vorm geeft aan zijn spel
- zelf bepaalt of en hoe het wenst gebruik te maken van de aangeboden relatie
5
Q
Het observatiekader
A
- bied systematiek en aanknopingspunten bij het kijken naar gedrag
- benadert de expressie van belevenissen vanuit invalshoeken die de veelzijdige bepaaldheid van gedrag en gevoelens tot hun recht laten komen
- steunt op twee cruciale uitgangspunten
- de meervoudige bepaaldheid van gedrag
- ontwikkelingsgericht benadering
6
Q
Het observatiekader : 9 observatiecategorieën
A
- lichamelijke verschijning (fysiek, neurologisch, motorisch)
- intellectueel functioneren
- spraak en taal
- algemene stemming
- relationele capaciteiten
- specifieke angsten en affecten
- gebruik van de ruimte
- ontwikkeling van spel en gesprek
- thematische ontwikkeling
7
Q
lichamelijke verschijning
A
• Zit dit kind goed in zijn/haar vel?
• Lichamelijk groei en rijping?
implicaties voor zelfbeeld en zelfgevoel
- Zijn er dingen die ‘opvallen’?
- Beweging en mimiek?
- Grove/fijne motorische vaardigheden?
- Zintuigelijke kwaliteiten?
- Activiteitsniveau en concentratie?
8
Q
intellectueel functioneren
en denkprocessen
A
- Hoe denkt deze persoon?
- Hoe worden problemen aangepakt/opgelost?
- Dingen die opvallen omdat ze niet passen in het licht van leeftijd en ontwikkeling?
- Mogelijkheden om zich te situeren in tijd en ruimte?
- Realiteitsbesef?
- Georganiseerdheid van denkprocessen?
9
Q
spraak en taal
A
• Verbale mogelijkheden?
Geringe verbale expressiemogelijkheden frustratie
• Spraak- en taalmoeilijkheden
10
Q
algemene stemming
A
- Geeft iets weer van de onderliggende emotionele toestand
- Kinderen brengen een ervaren stemming tot uiting via gedrag
- Is er evolutie in stemming en affect?
- Eigen subjectieve stemming na de sessie kan eveneens een aanwijzing geven omtrent de stemming van het kind
11
Q
relationele capaciteiten
A
- Hoe geeft het kind vorm aan de relatie met jou als hulpverlener?
- Aangaan van het contact
- Verloop van de relatie
- Relatiepatronen
- Afscheid nemen
- Indrukken en affecten bij de observator
- Welke belangrijke relaties komen aan bod?
- Hoe worden deze belangrijke relaties ervaren?
12
Q
specifieke angsten en affecten
A
- Welke affecten komen aan bod?
- Op welke wijze worden de affecten aan bod gebracht?
- Zijn er veranderingen in affectieve uitingen?
- Zijn affecten verbonden met bepaalde thema’s?
13
Q
gebruik van de ruimte
A
- Expansief vs ingeperkt?
- Welke plek kiest het kind als veilige ruimte?
- Welke plek wordt aan de observator toegewezen?
- Blijft het kind zitten tijdens het gesprek?
- Wil het grenzen testen?
- Is er een belangrijk verschillen tussen de fasen in de observatie?
14
Q
spel en gesprek
A
- Ontwikkeling van spel en gesprek
- Formele aspecten van het gesprek
- Thematische inhoud van spel en gesprek
15
Q
Formele aspecten van het gesprek
A
- Is er dialoog mogelijk?
- Komen er vlot communicatiecirkels tot stand?
- Hoe gaat het kind om met frustratie- en spanningsmomenten?
- Wat kan je zeggen over zelfbeeld en zelfwaardering?
- Op welke wijze probeert het deze op peil te houden of te herstellen?
- Kan het kind op een samenhangende, begrijpelijke manier een beeld geven van een situatie?
- Enkel feitelijk of ook gevoelsmatig?
- Is er veel wisseling van thema?
- Zijn er veel onderbrekingen?
- Houdt het wisselende verloop verband met bepaalde thema’s?
- Welke expressiekanalen verkiest het kind?
