Basisvaardigheden in een gesprekssituatie

Question 1

Rollen van de hulpverlener: vertrouwensfiguur

Answer 1

• onvoorwaardelijk accepteren
• transparant
• echtheid
• luisteren/empathisch reageren
• specifieke richtinggevende aandacht

Question 2

Rollen van de hulpverlener: mededeelzame detective

Answer 2

• ‘detective’: hoe verwerkt de cliënt zijn informatie? → differentiatie ↔integratie
• ‘mededeelzame’: de hulpverlener vertelt zoveel mogelijk wat er in hem omgaat

Question 3

Rollen van de hulpverlener: docent

Answer 3

• voorleggen van een andere visie
• gebeurtenis, gedachte, gevoel, gedrag
• psycho-educatie
• nog geen actie

Question 4

Rollen van de hulpverlener: coach

Answer 4

• terughoudend, stimulerend, over drempels heen.
• kijken of er een kans is dat het kan slagen.
• vertrouwen, self-efficacy
• Wat zal het effect zijn van de veranderingen op de cliënt en zijn omgeving?

Question 5

Ergan’s ontwikkelingsmodel: probleemverheldering

Answer 5

• contact leggen

• samen zicht krijgen op het probleem
Rollen: Docent, vertrouwensfiguur, mededeelzame detectieve

Question 6

Ergan’s ontwikkelingsmodel: probleemnuancering

Answer 6

• herformuleren
• ordenen
• kiezen van deelproblemen
• genuanceerde, overzichtelijke kijk op problemen

Rollen: Docent, vertrouwensfiguur, mededeelzame detectieve

Question 7

Ergan’s ontwikkelingsmodel: probleembehandeling

Answer 7

• definiëren en kiezen van na te streven doelen

• bereiken van die doelen in termen van gedrag
Rollen: Vertrouwensfiguur, coach, mededeelzame detectieve

Question 8

Het eerste gesprek

Answer 8

• maak het doel van het gesprek duidelijk (= probleemverheldering)
• wees duidelijk over de tijdsduur
• wees duidelijk dat er daarna gekeken zal worden wat er aan te doen (probleemnuancering, behandeling)

valkuil: reparatiereflex, het direct willen bieden van een oplossing

• bespreek praktische zaken
• geef altijd de mogelijkheid tot vragen stellen

Question 9

Selectieve luistervaardigheden

Answer 9

• vragen stellen
• parafraseren van de inhoud
• concretiseren
• samenvatten

Question 10

Open vragen

Answer 10

• horen wat belangrijk is
• bij probleemverheldering
• als vertrouwensfiguur en mededeelzame detective

Question 11

Gesloten vragen

Answer 11

• iets specifieks te weten komen
• controleren of je het verhaal goed begrepen hebt
• over iets moeilijks praten, want minder bedreigend
• vaker bij kinderen en tieners
• dikwijls uit het referentiekader van de hulpverlener
• de cliënt is beperkt in uitingen
• vaak suggestief
• de cliënt is minder verantwoordelijk voor wat besproken wordt

Question 12

Waarom-vragen

Answer 12

• soms adequaat om iemands ideeën over zijn beweegredenen na te vragen
• soms bedreigend, vooral tijdens het begincontact
• de toon waarop deze vragen gesteld worden is belangrijk

Question 13

Parafraseren van de inhoud

Answer 13

= Kort in eigen woorden weergeven van het belangrijkste uit wat de cliënt gezegd heeft.

Functie:

• De cliënt merkt dat je geluisterd hebt
• De hulpverlener formuleert scherper, zodat de cliënt ook een duidelijker beeld krijgt
• De hulpverlener gaat na of hij het goed begrepen heeft

Question 14

Gevoelsreflectie

Answer 14

= Weergeven of spiegelen van een gevoel

Functie:

• Toont de cliënt dat de hulpverlener probeert te begrijpen hoe een cliënt zich voelt
• Acceptatie van gevoelens → veilig/gemakkelijker gevoel uiten → probleemverheldering
• Controlefunctie: heeft de hulpverlener het juist?

Question 15

Concretiseren

Answer 15

= Zo nauwkeurig en precies mogelijk over een probleem laten vertellen

Functie:

• Biedt een scherper, gedifferentieerd inzicht in de probleemsituatie
• Gaat in tegen de neiging van de cliënt om vage, abstracte bewoordingen te gebruiken
• Biedt de kans om nuances aan te brengen

Question 16

Concretiseren kan gaan over

Answer 16

• de situatie
• het gedrag van de cliënt in de situatie
• gevoelens van de cliënt in de situatie
• reacties van anderen in de situatie
• antecedenten: wat gebeurde er vooraf aan de situatie?
• consequenties: wat gebeurde er na de situatie?

Question 17

Samenvatten

Answer 17

= Een vrij grote hoeveelheid informatie van de cliënt overzichtelijk en begrijpelijk weergeven

Functie:

• Ordenen van het gesprek door een overzicht van de hoofdzaken
• Stimuleren tot verder exploratie van gedachten/gevoelens
• Controlefunctie: heeft de hulpverlener de cliënt goed begrepen?

Timing :

• Als de hulpverlener na een lange en/of verwarde woordenstroom van de cliënt de behoefte heeft om alles op een rijtje te zetten.
• Als de cliënt alles lijkt te hebben verteld wat voor hem van belang is
• Aan het eind van het gesprek: overzicht en overeenstemming over de verdere gang van zaken
• Aan het begin van het gesprek om de draad weer op te pakken