neuronaal herstel en revaliditatie Flashcards
neuroplasticiteit
= vermogen brein om aanpassen op veranderde omgeving
- experience dependent neuroplasticiteit = neuroplasticiteit in gezonde brein
VS
- injury induced neuro-plasticity = - beschadiging neuoplasticiteit
herstelcurve
snelste en meest eerste 6 maanden, na 2 jaar plafon/resttoestand (volledig herstel na hersenletsel (HL)= onmogelijk
twee herstelfases
acute fase / damage control stage
adaptatiefase / healing stage
acute fase
(tijdelijk) onmiddelijk na HL
- oedeem: abnormale vochtophoping rondom HL
- neuronale shock: (door oedeem) ontregeling van het transport van neurotransmitters
- diaschisis= functionele deactivering: niet beschadigde gebieden die verbonden met beschadigde deel beschadigd
post-acute / healing (negatief)
negatief
neurofysiologische adaptatie:
- astrofie: afsterven van neuronen
- die-back: cellichaam v/h neuron sterft achteraf door disconnectie
- retrograde/anterograde degeneratie: afsterven axon en dendrieten
- denervatie-overgevoeligheid: neuronen die afsterven door overgevoelig worden door aantal naburige neuronen
- verstoorde perfusie: gereduceerd doorbloeding door beschadiging van bloedvaten
post-acute / healing (positief)
- neuronenregeneratie: herstel van partieel beschadigde neuronen (tt astrofie)
- collateral sprouting: nieuwe neurale route (tt dieback)
- denditale arborisation: vorming van dendrieten (tt rester-anterograde degeneratie)
- neuronale route: nieuwe verbinding
- synaptogenese: aanmaak nieuwe synapsen
- angiogenese: uitspuiten cappilaire > betere perfusie (tt verstoorde perfusie)
- neurogenese: stamcel > neuronale voorloper > nieuwe jonge stamcel > volwassen neuron
- gliogenese
- neutrofines: spelen rol bij neuroprotector en -plasticiteit (invloed op voorgaande positieve veranderingen)
- cell assembly: netwerken neuronen die samen geactiveerd worden
hulp bij positieve adaptatievfase
- functionele adaptie: toename in het niet-beschadigde hersengebied door te stimuleren
- neural bypass: neurale circuit ontzeilen door nieuwe circuit (bv. bij Parkinson; stappen o.b.v. externe visuele stimuli i.p.v. intern circuit)
- redunantie/ unmasking: functie die voorheen vervuld werd door een beschadigd hersengebied wordt (partieel) vervangen door een niet-beschadigd-hersengebied
(geheugen doet dat weinig, motorisch veel)
beïnvloeding neuronaal herstel
- leeftijd,= hersenontwikkeling +plastische vorming
- hersenbeschadiging
- eerder opgelopen HL
- neurologische aandoening
- ziekteduur
- familiale en sociale support
- ziekte inzicht
- motivatie
- revalidatie
cognitieve reverse
= capaciteit voor HL
- afh van externe factoren: opleiding, beroep, mentaal stimulerend vrije tijdsactiviteit, sociaal engagement, lichaamsbeweging)
brein reserve
= structurele en functionele eigenschappen voor HL
- afh van interne factoren/ opgebouwd door: hersenvolume, grote hersenstructuren, # neuronen, # synapsen, #, neuronaal netwerken, neuronale connectiviteit
International Classification of functioning, disability and health (ICF)
neurologische diagnostiek voor neuropsychologische revalidatie
obv: gezondheidstoestand, functies en anatomische eigenschappen, activiteiten, participatie, persoonlijke en en externe factoren
cognitieve revalidatie
- restauratie model / functiemodel
- compensatoire model
restauratie model
- restauratief, training cognitie
- nadeel soms niet EB, gecommercialiseerd
- voordeel: uitbundig divers aanbod
- Volgens Robertson; sms spontane neuronale herstel (self-repair) maar beïnvloeden door begeleiding (guided-recovery)
- voorwaarde: min # intacte neuronen (anders compensatietraining)
compensatoir model
- in kaart brengen van cognitieve beperkingen (gedragsobservaties, testbatterijen, heteroanamnese, vragenlijsten)
- gaat ervan uit geen functieverbetering na herstel (6-9 maanden)
> strategieën en methodes (intern, externe hulpmiddels) - vaardigheidstraining: nieuw aanleren (specifieke taak leren, herhalen, geleidelijke opbouw, evaluatie
