Neurofiziologija čula

Question 1

Kako delimo receptore na osnovu sposobnosti detekcije i sprovođenja akcionog potencijala

Answer 1

Na primarne (poseduju ulogu i detekcije i sprovođenja ap), sekundarne (imaju sposobnost detektovanja, ali ne i sprovođenja ap, već ga prenose na neuron, pa ga on šalje ka CNS-u) i nervne završetke senzitivnih neurona

Question 2

Kako delimo receptore prema posedovanju kapsule

Answer 2

Na kapsulirane i nekapsulirane

Question 3

Koža

Answer 3

-Koža je najveći organ ljudskog organizma, koji pokriva telo. Funkcija kože je mnogostruka: koža ima
odbrambenu funkciju, receptorska uloga ogleda se u tome što koža poseduje brojne receptore, termoregulaciona uloga..
Histološki, koža se sastoji od tri sloja: 1) Epiderm-epiderm je sloj epitelnih ćelija kože; 2) Derm -
sloj koji se nalazi ispod epiderma i koji predstavlja sloj vezivnog tkiva u kome se nalaze brojni receptori, koren dlake, znojne žlezde…
3) Hipoderm - najdublji sloj
kože koga čini potkožno masno tkivo

Question 4

Termoreceptori kože

Answer 4

U koži postoje dve
vrste termoreceptora: termoreceptori za toplo i termoreceptori za hladno. Termoreceptori za toplo se
nalaze u dermu, dok se termoreceptori za hladno nalaze neposredno ispod epiderma.

Question 5

Receptori za bol u koži

Answer 5

Receptori za bol (nociceptori) nalaze se po čitavoj površini kože. Svaki receptor postaje nociceptor ukoliko se prenadraži, odnosno,
ukoliko na njega deluje draž prejakog intenziteta.

Question 6

Receptori za dodir na koži

Answer 6

Receptori za dodir nalaze
se u površnim delovima kože. Oni su najgušće raspoređeni u koži prstiju šaka i koži dlanova, pa je upravo to
razlog zašto šaka i prsti šake zauzimaju najveću površinu u senzornoj zoni.

Question 7

Pačinijeva telašca i njihova struktura

Answer 7

Pačinijeva telašca su receptori za pritisak. Nalaze se duboko u dermu. Struktura: Pačinijevo telašce je kapsulirani receptor. Na svetlosnom mikroskopu izgleda kao prerezana glavica luka. U centru Pačinijevog telašca nalazi se
nervni završetak, a čitav receptor je okružen kapsulom
koja je ispunjena bistrom tečnošću. Prilikom pritiska na Pačinijevo telašce, pritisak se putem tečnosti prenosi na nervni završetak, nakon čega dolazi do okidanja akcionog potencijala.

Question 8

Čulo ukusa

Answer 8

Na površini jezika nalaze se kvržice (papile) na kojima se nalaze hemoreceptori čula ukusa. Hemoreceptori su zapravo receptorske ćelije koje na svojoj
površini, koja je okrenuta prema usnoj duplji, poseduju treplje kojima “hvataju” molekule hrane, nakon čega okidaju ap koji se nervnim vlaknima prenosi do centara u CNS-u. Pored receptorskih u papilama postoje i potporne i bazalna ćelije, čijim deobama nastaju nove receptorske ćelije

Question 9

Životni vek receptorskih ćelija

Answer 9

Traj eobično nešto manje od 2 nedelje

Question 10

Čulo mirisa

Answer 10

Nosna šupljina obložena je sluzokožom koja je prekrivena mukusom. U sluzokoži nosne šupljine nalaze se hemoreceptori za miris koji su predstavljeni u
vidu mirisnog epitela. Ćelije mirisnog epitela na svom
kraju, koji je okrenut ka nosnoj šupljini, poseduju treplje (cilje) koje su “uronjene” u mukus

Question 11

Fiziologija čula mirisa

Answer 11

Nakon što određeni molekul dospe u kontakt sa cilijama, ćelija okida akcioni potencijal koji se aksonima ćelija mirisnog epitela prenosi putem mirisnog nerva do mozga. Nakon što aksoni napuste nosnu duplju kroz sitastu kost, oni se “sakupljaju” i formiraju
zadebljanje koje se naziva olfaktorni bulbus, gde se sinapsiraju sa drugim neuronima, od kojih polazi (nasta-
je) mirisni nerv

Question 12

Anatomija uha

Answer 12

Anatomija uha. Uho se anatomski deli na spoljašnje, srednje i unutrašnje uho.

Question 13

Spoljašnje uho

Answer 13

Spoljašnje uho čine ušna
školjka i spoljašnji slušni kanal. Spoljašnji slušni kanal je obložen kožom koja sadrži modifikovane lojne žlezde koje luče ušni vosak (cerumen). Na kraju spoljašnjeg slušnog kanala nalazi se bubna opna. koja predstavlja granicu između spoljašnjeg i srednjeg uha

Question 14

Srednje uho

Answer 14

Iza bubne opne nalazi se bubna duplja u kojoj se nalaze strukture srednjeg uha. U bubnoj duplji nalaze se slušne koščice: čekić, uzengija i nakovanj. Od bubne duplje
(sa njenog prednjeg zida) polazi Eustahijeva tuba koja se otvara u regionu ždrela, čija je funkcija izjednačavanje pritiska između srednjeg uha i spoljašnje sredine

Question 15

Unutrašnje uho

Answer 15

Unutrašnje uho nalazi se
“iza” bubne duplje i u njemu su smešteni puž (u kome se nalazi Kortijev organ) i polukružni kanalići.

Question 16

Fiziologija sluha

Answer 16

Zvuk (vibracija) putuje kroz
vazduh i dolazi do ušne školjke. Ušna školjka usmerava
vibraciju (zvuk) u spoljašnji slušni kanal na čijem se kraju nalazi bubna opna. Vibracija se putem bubne opne prenosi dalje na slušne koščice, a putem slušnih koščica na puž.

Question 17

Iz kojih kanala se sastoji puž

Answer 17

Puž se sastoji iz tri kanala: gornjeg, srednjeg i donjeg. Srednji kanal je ispunjen tečnošću koja se naziva endolimfa. U srednjem kanalu puža nalazi se i Kortijev organ. Kortijev organ čine receptorske ćelije i tektorijalna membrana

Question 18

Receptorske ćelije Kortijevog organa

Answer 18

Receptorske ćelije Kortijevog organa sadrže treplje na svojoj površini koje su uronjene u endolimfu. Kada se vibracija sa slušnih koščica prebaci na endolimfu, endolimfa zavibrira, što dovodi do pomeranja treplji receptorskih ćelija. Pomeranje treplji dovodi do otvaranja jonskih kanala u membrani receptorskih ćelija što dovodi do influksa jona u ćeliju i do okidanja akcionog potencijala. Nastali akcioni potencijal
se putem slušnog nerva (deo VIII kranijalnog nerva)
propagira do CNS-a. Akcioni potencijali se propagiraju
do slepoočnog režnja velikog mozga, u kome se nalazi primarna slušna zona.

Question 19

Ravnoteža

Answer 19

U unutrašnjem uhu se, pored puža, nalaze i tri polukružna kanalića i dve kesaste strukture koje se
zovu urtikulus i sakulus. Urtikulus i sakulus zajedno sa
polukružnim kanalićima čine strukturu koja se naziva
vestibularni aparat. Funkcija vestibularnog aparata je
održavanje ravnoteže, položaja i pravca kretanja tela

Question 20

Polukružni kanali

Answer 20

Polukružni kanali imaju
oblik cevi koja je savijena u obliku potkovice. Na jednom kraju se kanal širi u proširenje koje se naziva
ampula. Polukružni kanalići su ispunjeni tečnošću. Pokretanje glave dovodi do pokretanja tečnosti u polukružnim kanalima, a samo pokretanje detektuju receptori koji se nalaze u ampulama.

Question 21

Urtikulus i sakulus

Answer 21

Urtikulus i sakulus su
ispunjeni tečnošću u kojoj se nalaze kristali koji se zovu otoliti. Prilikom pomeranja tela, pomera se i tečnost
koja se nalazi u polukružnim kanalićima, urtikulusu
sakulusu. Pomeranje tečnosti u urtikulusu i sakulusu
dovodi do pomeranja otolita koji plivaju u toj tečnosti, pri čemu oni prilikom pomeranja nadražuju receptorske ćelije, nakon čega dolazi do okidanja akcionog potencijala. Na osnovu svega navedenog, lako je zaključiti da urtikulus i sakulus detektuju pokrete tela.

Question 22

Čulo vida

Answer 22

Organ čula vida je oko (očna jabučica). Oko se sastoji iz svojih glavnih delova: očne jabučice i vidnog živca, kao i od pomoćnih delova: očnih kapaka
trepavica, obrva, suznih žlezda mišića pokretača očne
jabučice i vežnjače (konjunktive).

Question 23

Delovi očne jabučice

Answer 23

Beonjača, sudovnjača, mrenjača, rožnjača. dužica, očno sočivo i staklasto telo

Question 24

Beonjača

Answer 24

Beonjača je vezivno tkivna
opna koja obavija oko sa spoljašnje strane. Bele je boje i daje oblik i čvrstinu oku.

Question 25

Sudovnjača

Answer 25

Sudovnjača se nalazi ispod beonjače. Bogata je krvnim sudovima, po kojima je i dobila naziv, i pigmentnim ćelijama koje su ispunjene tamnim pigmentom. Zahvaljujući postojanju ovog pigmenta, sudovnjača sprečava rasipanje svetlosti.

Question 26

Mrežnjača

Answer 26

Mrežnjača je unutrašnji sloj očne jabučice koji sadrži fotoreceptorske ćelije (štapiće i čepiće).

Question 27

Rožnjača

Answer 27

Nalazi se na prednjem delu očne jabučice. Rožnjača je providna struktura kroz koju svetlost ulazi u oko. Rožnjača nema krvne sudove, jer, ukoliko bi ih imala, ne bi bila providna. Iza rožnjače nalazi se dužica.

Question 28

Dužica

Answer 28

Dužica na svojoj prednjoj strani sadrži pigmentne ćelije koje daju boju oku. U centralnom delu dužice nalazi se zenica. Promer zenice se može menjati zahvaljujući postojanju glatkih mišićnih vlakana koja ulaze u sastav dužice, koji su inervisani vlaknima autonomnog nervnog sistema.

Question 29

Funkcija očne vodice

Answer 29

Očna vodica ishranjuje rožnjaču, jer, kao što je navedeno, rožnjača nema krvne sudove

Question 30

Očna komora

Answer 30

Prostor koji se nalazi izmedu rožnjače i dužice naziva se prednja očna komora, koja je ispunjena očnom vodicom.

Question 31

Očno sočivo

Answer 31

Očno sočivo se nalazi iza dužice. Prostor koji se nalazi između dužice i očnog sočiva se naziva zadnja očna komora. Očno sočivo je povezano za cilijarno telo, koje se nalazi u prednjem delu sudovnjače. Cilijarno telo može menjati dijametar i debljinu sočiva, pri čemu prilagođava oko u odnosu na daljinu predmeta koji se posmatra. Ova pojava se naziva akomodacija oka.

Question 32

Staklasto telo

Answer 32

Staklasto telo se nalazi iza sočiva, a ispred mrežnjače. Pihtijaste je strukture, ispunjeno tečnošću i daje oblik i čvrstinu oku.

Question 33

Žuta i slepa mrlja

Answer 33

Na mrežnjači (očnom dnu) nalaze se dve strukture koje je neophodno pomenuti: žuta mrlja i slepa mrlja. Žuta mrlja je centar oštrog (najjasnijeg) vida i u njoj se nalaze samo čepići. Slepa mrlja je mesto na kome vlakna vidnog živca napuštaju očnu jabučicu i u njoj nema fotoreceptorskih ćelija.

Question 34

Ćelije mrežnjače

Answer 34

Mrežnjača se sastoji iz nekoliko slojeva ćelija. Prvi sloj ćelija su pigmentne ćelije. Odmah ispod pigmentnog sloja nalazi se sloj štapića i čepića. Štapići su fotoreceptori koji omogućavaju detekciju crno-belih vizuelnih senzacija ("svetlost i tama"). Najbrojniji su na periferiji retine. Čepići su najbrojniji u žutoj mrlji i služe za razlikovanje boja. Ispod sloja fotoreceptorskih ćelija nalazi se sloj horizontalno i vertikalno postavljenih bipolarnih ćelija, koje sa jedne strane grade sinapsu sa fotoreceptorskim ćelijama, a sa druge strane sa ganglijskim ćelijama, čiji se sloj nalazi neposredno ispod sloja bipolarnih ćelija. Aksoni ganglijskih ćelija izgrađuju optički (vidni) živac

Question 35

Fiziologija vida

Answer 35

Zrak svetlosti prvo pada na rožnjaču, nakon čega dolazi do njegovog prelamanja. Nakon prelamanja prolazi kroz zenicu i dospeva do sočiva. Sočivo je adekvatno akomodirano u odnosu na daljinu posmatranog predmeta. Očno sočivo dodatno prelama pristigli zrak svetlosti, koji prolazi kroz staklasto telo i konačno pada na mrežnjaču. Snop svetlosti prvo pada na sloj ganglijskih, potom bipolarnih, i na kraju fotoreceptorskih ćelija koje su okrenute prema sloju pigmentnih ćelija mrežnjače.

Question 36

Fotoreceptorske ćelije i uticaj svetlosti

Answer 36

Fotoreceptorske ćelije (štapići i čepići) su bogate vidnim pigmentima koji menjaju konformaciju kada na njih deluje svetlost. Menjanje konformacije dovodi do nastanka akcionog potencijala koji se sa fotoreceptorskih šalje prvo do bipolarnih, a potom i ganglijskih ćelija, čiji aksoni grade optički nerv. Optički nervi se po napuštanju očne jabučice i očne duplje ukrštaju u regionu optičke hijazme, pri čemu nervna vlakna putuju dalje u vidu vidnog puta do potiljačnog režnja mozga u kome se nalazi primarni vidni korteks.

Question 37

Kako izgleda predmet formiran na retini i šta se sa njim dešava u kori velikog mozga

Answer 37

Predmet koji se formira na retini je umanjen i obrnut, a njegovo "uvećanje i pravilno obrtanje" se dešava upravo u vidnoj zoni kore velikog mozga.

Question 38

Pomoćni delovi oka

Answer 38

Funkcija pomoćnih delova oka je različita: trepavice i obrve sprečavaju upadanje znoja u oko; mišići pokretači očne jabučice pokreću oko u svim pravcima (inervisani su od strane III i IV kranijalnog nerva); suzne žlezde sekretuju suze; vežnjača (konjunktiva) je tanka, sluzokožna membrana koja oblaže unutrašnju stranu očnih kapaka i prednju stranu beonjače, sve do njenog spoja sa rožnjačom. Vežnjača olakšava treptanje, predstavlja mehaničku barijeru mikroorganizmima...

Question 39

Poremećaji prelamanje svetlosti

Answer 39

Svetlosno- dioptrijski aparat oka (koji učestvuje u prelamanju svetlosti) čine rožnjača, očna vodica, očno sočivo i staklasto telo. Poremećaj u strukturi i funkcionisanju ovih struktura dovodi do poremećaja prelamanja svetlosti i do pojave sledećih poremećaja: kratkovidosti, dalekovidosti, astigmatizma, strabizma, katarakte, glaukoma..

Question 40

Kratkovidost

Answer 40

Kratkovidost je anomalija koja se odlikuje pojavom da svetlosni zraci padaju ispred retine. Najčešće postoji kod osoba koje imaju veliku (izduženu) očnu jabučicu. Kratkovide osobe ne vide jasno na daljinu.

Question 41

Dalekovidost

Answer 41

Dalekovidost je anomalija koja se odlikuje pojavom da svetlosnni zraci padaju iza retine. Najčešće postoji kod osoba koje imaju malu (skraćenu) očnu jabučicu. Kratkovide osobe ne vide jasno na blizinu.

Question 42

Astigmatizam

Answer 42

Astigmatizam nastaje kao posledica poremećaja zakrivljenosti rožnjače. Osobe sa astigmatizmom ne vide jasno ni na daljinu, ni na blizinu. Oni predmete uočavaju najčešće kao iskrivljene ili zamućene.

Question 43

Strabizam (razrokost)

Answer 43

Kod zdravih osoba, pri posmatranju predmeta koji se nalazi u daljini, oba oka su usmerena u istim pravcima, odnosno, moglo bi se reći da su vidne osovine paralelne. Kod osoba sa strabizmom imamo pojavu da je jedno oko, pri posmatranju predmeta u daljini, usmereno pravo, a da je drugo usmereno ka unutra ili upolje. Najčešće nastaje kao poremećaj mišića pokretača očne jabučice.

Question 44

Katarakta

Answer 44

Katarakta je zamućenje očnog sočiva.

Question 45

Glaukom

Answer 45

Glaukom je grupa oboljenja različi- te etiologije (uzroka nastanka), koja se karakterišu oštećenjima očnog živca i ispadima u vidnom polju, koji mogu napredovati sve do slepila. Najčešći uzrok glaukoma je povišen očni pritisak, koji najčešće nastaje usled poremećaja oticanja očne vodice koja se nakuplja u oku, pri čemu dovodi do povišenja vrednosti očnog pritiska. Povišen očni pritisak vrši konstantni pritisak na mrežnjaču, što u nekom trenutku dovodi do njenog oštećenja i pojava ispada u vidnom polju.