Nadeelcompensatie

Question 1

Wat houdt ‘nadeelcompensatie’ in?

Answer 1

Doordat het bestuursorgaan het algemeen belang behartigt, moeten individuelen vaak wijken. Als zij dan schade lijden door deze rechtmatige overheidsdaad, kan deze schade vergoed worden door nadeelcompensatie. De nadelige gevolgen mogen desalniettemin niet onevenredig zijn in verhouding tot het doel van het besluit (Evenredigheidsbeginsel, art. 3:4 lid 2 Awb). In beginsel komen de nadelen voor rekening van burgers, als het nadeel zo groot is dat het niet gerechtvaardigd is dat burgers dit zelf moeten dragen, kunnen zij in aanmerking komen voor nadeelcompensatie.

Question 2

Wat zijn de grondslagen voor nadeelcompensatie wegens een rechtmatige overheidsdaad?

Answer 2

• Wettelijke regeling
• Beleidsregel
• Geen regeling (égealitébeginsel, rechtszekerheidsbeginsel, vertrouwensbeginsel)

[Wettelijke regeling]
Toekenning van nadeelcompensatie kan in een wettelijke regeling worden vastgelegd. Belanghebbende moet dan verzoek tot nadeelcompensatie doen bij bestuursorgaan.

[Beleidsregel]
Het kan voorkomen dat de mogelijkheid tot toekenning van nadeelcompensatie is vastgelegd in een beleidsregel. Belanghebbende moet ook dan verzoek tot nadeelcompensatie doen bij bestuursorgaan.

[Geen regeling voor nadeelcompensatie]
In de uitspraak ‘Van Vlodrop’ van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is het égalitébeginsel expliciet erkend als grondslag. Ook het rechtszekerheidsbeginsel en het vertrouwensbeginsel zou je kunnen zien als beginselen die als grondslag kunnen dienen, maar deze zijn niet expliciet genoemd.

Question 3

Wat zijn de voorwaarden voor het toekennen van nadeelcompensatie?

Answer 3

1. Onevenredige schade: abnormale én speciale last
   - Abnormale last: Als de schade boven het normaal maatschappelijk risico uitgaat. Dit wordt beoordeeld a.d.h.v. omstandigheden van het geval.
2. Casuaal verband
   - Tussen schade en uitoefening publiekrechtelijke bevoegdheid
   - Schade moet kunnen worden toegerekend aan rechtmatige overheidshandeling
3. Nadeel (onevenredige schade)
   - Onevenredige schade
   - Veroorzaakt door een in het algemeen belang genomen rechtmatig besluit.
   - Ook moet het nadeel veroorzaakt door uitoefening van een bevoegdheid met beleidsvrijheid (en dus geen gebonden bevoegdheid)
4. Eigen schuld en schadebeperkingsplicht

Er moet ook altijd rekening worden gehouden met mogelijk voordeel wat er naast het nadeel is verkregen. Dat moet dan worden verrekend.

Ook is nadeelcompensatie niet mogelijk als de schade is verzekerd en wordt vergoed.

5. Verjaring
   Hoofdregel: de vordering verjaart in beginsel na een termijn van 5 jaar.
   Dit termijn gaat in op het moment dat de benadeelde bekend is met de schade én de aansprakelijke persoon.

Question 4

Twee wegen nadeelcompensatie

Answer 4

“Langs welke weg compensatie door rechtmatige overheidsdaad?”
Twee wegen:
1) Bestuursrechter
- Wettelijke regeling
- Buitenwettelijke regeling:
I. Onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit: HR Paul Krugerbrug
II. Zelfstandig nadeelcompensatiebesluit
 HR Van Vlodrop
 Uitoefening publiekrechtelijk ontleende bevoegdheid?
 Was nadeel veroorzakende handeling appellabel voor aanvrager?

2) Civiele rechter
- Art. 6:162 BW
- HR Lefferts/ Staat
- “Schending gelijkheidsbeginsel als rechtmatige handeling voor beperkte groep
onevenredig nadelig is”

Grondslag nadeelcompensatie = egalitébeginsel

Question 5

Egalitebeginsel

Answer 5

Kern: “Overheid is gehouden tot compensatie van onevenredige schade als gevolg
van haar optreden ter behartiging van het algemeen belang”
Criteria
1) Uitoefening publiekrecht in algemeen belang
2) Bo moet bewuste keuze maken  beleidsruimte bo
3) Causaal verband= specialiteitsbeginsel (tussen schade en overheidshandelen)
4) Verjaring (art. 4:131 lid 1 en 2 Awb)
5) Nadeel (= onevenredige schade) (abnormale/speciale last)
6) Subsidiariteit  op andere manier al schadevergoeding = geen
nadeelcompensatie

Question 6

Abnormale last en speciale last

Answer 6

1) Abnormale last
- Last behoort niet tot normaal maatschappelijk risico (NMR)
HR Wouwse Tol
- Bo heeft beoordelingsruime om te bepalen wat NMR is
- Gelet op uniformiteit/ voorspelbaarheid is het aanvaardbaar om drempels en/of
kortingen te hanteren (behoeft wel motivering)
Wanneer hogere drempel vanwege NMR?
 Alle omstandigheden van het geval:
- Ruimtelijke structuur van de omgeving
- Jaren gevoerde ruimtelijke beleid
2) Speciale last
- Last drukt op een beperkte groep burgers
! Kijken naar referentiegroep
- Vb. winkelstraat wordt afgesloten, welke ondernemers?

Question 7

Planschade

Answer 7

= Nadeelcompensatie op basis van WRO
- Art. 6.1 lid 2 Wo
o Inkomstenderving
o Vermindering waarde

Question 8

Aanvraag schadebesluit

Answer 8

1) Zelfstandig nadeelcompensatiebesluit (HR Van Vlodrop)
= reactie van een bo op een verzoek om nadeelcompensatie
I. Materiële connexiteit: nadeel is veroorzaakt in het kader van de uitoefening
van de aan publiekrechtelijke ontleende bevoegdheid
II. Processuele connexiteit: beroep bij bestuursrechter staat open (art. 8:1
Awb)

2) Onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit
= primair de uitoefening van een bestuursbevoegdheid tegen beslissing over de
vraag of er gecompenseerd moet worden (altijd bij bestuursrechter)

Question 9

Onrechtmatige daad door de overheid