Motoryka Układu Pokarmowego Flashcards
Leki prokinetyczne, przeczyszczające, przeciwbiegunkowe, spazmolityczne, leki żółciopędne, żółciotwórcze i stosowane w chorobach trzustki
1
Q
Leki prokinetyczne
A
CHOLINERGICZNE
- betanechol
- neostygmina
MODULATORY REC. SEROTONINERGICZNYCH
- cisapryd
- tegaserod
- prukalopryd (resolor)
- metoklopramid
ANTAGONIŚCI REC. DOPAMINERGICZNYCH
- itopryd
- domperidon
- metoklopramid
INNE
- trimebutyna (antagonista rec. opioidowych)
- subterapeutyczne dawki erytromycyny (agonista rec. motylinowych)
2
Q
Leki prokinetyczne - działanie
A
- pobudzają skoordynowane skurcze mięśniówki ppok
- stymulują perystaltykę
- zwiększają napięcie dolnego zwieracza przełyku
- przyspieszają opróżnianie żołądkowe
- skracają czas pasażu jelitowego
3
Q
Cholinomimetyczne leki prokinetyczne
A
Agoniści receptorów muskarynowych
BETANECHOL
-atonia pooperacyjna ppok
NEOSTYGMINA
- niedrożność porażenna jelit
- dożylnie u pacjentów hospitalizowanych z powodu ostrego wzdęcia jelita grubego
4
Q
Metoklopramid - działanie
A
Lek prokinetyczny i przeciwwymiotny
- antagonista rec. D2 i rec. 5HT3
- agonista rec. 5HT4
- hamowanie rec. D2 presynaptycznych powoduje wzrost wydzielania Ach i w efekcie pobudzenie rec. Muskarynowych
- brak wpływu na drogi żółciowe i jelita
- przenika do OUN
- wzrost perystaltyki żołądka i dwunastnicy
- wzrost napięcia zwieracza dolnego przełyku
- przyspieszenie opróżniania żołądkowego
5
Q
Metoklopramid - zastosowanie
A
- zapobieganie opóźnionym nudnościom i wymiotom po chemioterapii
- zapobieganie nudnościom i wymiotom po radioterapii
- objawowe leczenie nudności i wymiotów, w tym tych związanych z ostrym napadem migreny
- nie stosować w wymiotach pochodzenia błędnikowego (np. Ch lokomocyjnej)
6
Q
Metoklopramid - leki
A
Metoclopramidum tabl. 0.01 lub amp. 0.01
DOROŚLI : dobowa dawka max - 30 mg lub 0.5mg/kg DZIECI : dawka zalecana- 0.1-0.15mg/kg m.c. dobowa dawka max - 0.5mg/kg
- nie łączyć z tramadolem
- nie stosować dłużej niż 5 dni
- nie stosować u dzieci poniżej 1 roku
7
Q
Metoklopramid - działanie niepożądane i przeciwwskazania
A
Działania niepożądane :
- objawy pozapiramidowe
- hiperprolaktynemia
- biegunki
- senność
- zawroty głowy, lęk, niepokój
Przeciwwskazania
- ciąża
- padaczka, depresja
- krwawienia z ppok
- chwijne nadciśnienie, guz chromochłonny
8
Q
Domperidon - działanie
A
- wybiórczy antagonista rec. D2
- nie przenika do OUN
- niedostępny w PL
- wzrost perystaltyki przełyku, żołądka i dwunastnicy
- wzrost napięcia zwieracza dolnego przełyku
- przyspieszenie opróżniania żołądkowego
9
Q
Itopryd - działanie
A
Ma 2 mechanizmy działania
-antagonista receptorów D2 przenikający do OUN
(działanie prokinetyczne w ppok i działanie przeciwwymiotne w strefie chemoreceptorowej)
-działanie cholinomimetyczne
(stymuluje wydzielanie Ach w splocie trzewnym, hamuje aktywność AChE w mięśniach gładkich ppok)
Działanie wysoce specyficzne do górnej części ppok
10
Q
Itopryd - wskazania
A
Leczenie objawów żołądkowo - jelitowych dyspepsji czynnościowej niezwiązanej z chorobą wrzodową, np. :
- wzdęcia
- uczucie nadmiernej pełności w żołądku
- ból i dyskomfort w nadbrzuszu
- brak łaknienia
- nudności i wymioty
Stosowanie p.o. 25-50mg 3x/d przed posiłkiem
11
Q
Cisapryd - działanie
A
- panprokinetyk
- agonista rec. serotoninowych 5HT4 w ppok, co powoduje wzrost uwalniania Ach w obrębie splotów śródściennych
- hamuje zarzucanie treści żołądkowej do przełyku
- zwiększa napięcie dolnego zwieracza przełyku
- ułatwia opróżnianie żołądka i dwunastnicy
- nie wpływa na wydzielanie soku żołądkowego
- pobudza perystaltykę jelita cienkiego i grubego
-wycofany w USA i większości UE, w PL dostępny
12
Q
Cisapryd - wskazania i działania niepożądane
A
WSKAZANIA
- refluks żołądkowo-przełykowy
- zaburzenia opróżniania żołądka
- zmniejszona ruchliwość okrężnicy
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
- bolesne skurcze jelit
- zaparcia, biegunki
- ciężkie zaburzenia rytmu (wydłuża QT)
- metabolizowany przez CYP3A4
13
Q
Tegaserod / Prukalopryd
A
- Agoniści receptorów 5HT4
- działają głównie na okrężnicę
Tegaserod został wycofany z rynku
Pobudza motorykę przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego,
Skuteczny w zespole jelita drażliwego z dominującymi zaparciami
Prukalopryd (Resolor) stosowany w objawowym leczeniu przewlekłych zaparć, gdy stosowane środki przeczyszczające są nieskuteczne
14
Q
Erytromycyna
A
- agonista receptorów motylinowych
- stosowane dawki subterapeutyczne
- silne skurcze odźwiernika i dwunastnicy
15
Q
Trimebutyna - działanie
A
- nieselektywny agonista obwodowych receptorów opioidowych: Mi, Delta, Kappa o powinowactwie mniejszym niż enkefalina i dynorfina
- uwalnia motylinę
- moduluje uwalnianie VIP, gastryny i glukagonu
Działanie na motorykę jest zależne od stanu czynnościowego ppok, wpływa na cały ppok
- działanie prokinetyczne w atonii i hipomotoryce
- działanie spazmolityczne, antymotoryczne, zmniejszenie napięcia ścian ppok we wzmożonej pobudliwości
16
Q
Trimebutyna - wskazania
A
- zespół jelita drażliwego
- zaburzenia trawienne
- zaburzenia ppok wywołane stresem
- dyskineza dróg żółciowych
- choroba refluksowa
- pooperacyjna atonia jelit
17
Q
Trimebutyna - leki
A
Debridat / Tribux tabl. 0.1
Tribux forte tabl. 0.2
p.o. 100mg 2-3 x/d przed posiłkiem
18
Q
Leki spazmolityczne
A
PAPAWERYNA I JEJ POCHODNE
- drotaweryna,
- alweryna
CHOLINOLITYKI
-alkaloidy pokrzyku i ich pochodne
SYNTETYCZNE LEKI SPAZMOLITYCZNE
- mebeweryna
- trimebutyna
19
Q
Spasmalgon
A
Preparat złożony (metamizol + chlorowodorek pitofenonu + bromek fenpiweryny)
FENPIWERYNA
antagonista receptorów muskarynowych z dodatkowym działaniem spazmolitycznym
PITOFENON
dizlanie spazmolityczne podobne do papaweryny
20
Q
Leki spazmolityczne działanie
A
- usuwają nadmierne napięcie mięśniówki okreznej ppok
- lekko hamują rychy perystaltyczne
- zmniejszają dolegliwości bólowe jamy brzusznej i miednicy
STOSOWANIE
- stany spastyczne mięśni gładkich ppok
- pomocniczo w stanach zapalnych dróg żółciowych wraz z odpowiednimi antybiotykami
21
Q
Papaweryna - działanie
A
- izochinolinowy alkaloid opium
- inhibitory fosfodiesterazy mm. gładkich, powodujący ich rozkurcz
-wykazuje działanie głównie na mm. gładkie ppok i układu moczowego
22
Q
Papaweryna - wskazania i działania niepożądane
A
WSKAZANIA
- stany spastyczne jelit, dróg żółciowych i moczowych
- zespół jelita drażliwego
- bóle menstruacyjne
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
- spadek ciśnienia tętniczego
- zaburzenia rytmu (hamowanie przewodzenia i wydłużenie okresu refrakcji)
- nudności
- zaparcia
- utrata łaknienia
23
Q
Papaweryna - przeciwwskazania
A
- blok AV III stopnia i inne zaburzenia przewodnictwa i rytmu
- dławica piersiowa
- niskie ciśnienie tętnicze i niewydolność serca
24
Q
Papaweryna - leki
A
- Spasticol czopki doodbytnicze
preparat złożony (PAPAWERYNA + WYCIĄG Z LIŚCI POKRZYKU )
-Papaverinum hydrochloricum WZF amp. 0.04
25
Drotaweryna
-syntetyczna pochodna papaweryny o silniejszym i dłuższym działaniu
-inhibitory fosfodiesterazy PDE4
(nie działa na PDE3 i PDE5 więc nie wywiera negatywnego skutku na układ krwionośny)
STOSOWANIE
- kolki różnego pochodzenia
- stany skurczowe dróg rodnych
- pomocniczo w chorobie wrzodowej
26
Drotaweryna - leki
Chlorowodorek drotaweryny :
No-spa tabl. lub amp. 0.04
No-spa Forte tabl 0.08
Dawkowanie :
DOROŚLI
-dawka dobowa 120-240mg w 2-3 dawkach podzielonych p.o.
-40-80mg s.c. lub i.m. w razie konieczności można powtórzyć max 3 razy na dobę
27
Alweryna
- syntetyczna pochodna izochinolinowa o działaniu spazmolitycznym silniejszym od papaweryny
- antagonista receptorów 5-HT1A
STOSOWANIE
-objawowe leczenie stanów skurczowych mm. gładkich ppok, dróg żółciowych i moczowo-płciowych
28
Alweryna - leki
- Spasmolina kaps. 0.06
| - Meteospasmyl (cytrynian alweryny + simetykon) tabl.
29
Mebeweryna
- syntetyczna pochodna izochinolinowa
- blokuje kanały Cl-, K+, Na+ w mm. gładkich ppok, powodując ich rozkurcz
-wykazuje działanie głównie na mięśniówkę jelita grubego i nie zaburza prawidłowej motoryki
STOSOWANIE
- leczenie objawowe skurczów mm. gładkich jelit
- leczenie zaburzeń czynnościowych jelit w zespole jelita drażliwego
30
Mebeweryna - leki
Duspatalin tabl. 0.135
Duspatalin retard kaps. 0.2
Dawkowanie :
dorośli i dzieci powyżej 10 lat
-1 tabl. 135mg 3x/d
-1 kaps. 200mg 2x/d
31
Atropina - stosowanie
- Stany spastyczne ppok, dróg żółciowych i moczowodów
| - diagnostyka radiologiczna (w celu rozkurczenia mm. gładkich i zwolnienia pasażu jelitowego)
32
Atropina - leki
Atropinum sulfuricum WZF roztw. do wstrzyk. 0.0005 lub 0.001 (i.m.)
Bellapan tabl. 0.00025
Atropinum sulfuricum 1% gtt. opht.
Do receptury:
Atropini sulphas
Extractum belladonnae siccum
Belladonnae tinctura
33
Butylobromek hioscyny
- połączenie skopolaminy z alkoholem butylowym
- silne działanie spazmolityczne
STOSOWANIE
- stany skurczowe ppok, dróg żółciowych i moczowych
- bolesne miesiączkowanie
34
Butylobromek hioscyny
Scopolan draż. lub czopki 0.01
Buscolysin roztwór do wstrzyknięć 0.02
35
Leki zapierające
Agoniści receptorów opioidowych jelita cienkiego :
Loperamid
Difenoksylat
Można je stosować wyłącznie w biegunkach nieinfekcyjnych, bo opóźniają wydalanie patogenów
36
Loperamid
- agonista obwodowych receptorów opioidowych mi
- nie przenika do OUN i nie wywołuje uzależnień
Hamują uwalnianie Ach i prostaglandyn powodując:
- wzrost napięcia zwieracza odbytu
- spadek perystaltyki ppok
STOSOWANIE
Objawowe leczenie ostrej i przewlekłej biegunki
PRZECIWWSKAZANIA
- biegunki wywołane przez bakterie enteroinwazyjne
- niedrożność ppok
37
Difenoksylat
- agonista receptorów opioidowych mi
- przenika do OUN (może spowodować depresję ośrodka oddechowego po przekroczeniu dawki dobowej 5-20mg)
- moze uzależniać
- hamuje perystaltykę jelit, nie działa przeciwbólowo
- stosowany z atropiną
38
Loperamid - leki
Loperamid tabl. 0.002
Dawka max
Dorośli - 16mg/d
Dzieci - 3mg/10kg m.c.
39
Przeciwwskazania do stosowania leków zwalniających pasaż jelitowy
- niedrożność ppok
- biegunka z krwią i wysoką temperaturą
- zatrucie ogólnoustrojowe
- ostra biegunka niezapalna o łagodnym obrazie
40
Rodzaje środków przeczyszczających
PĘCZNIEJĄCE
DRAŻNIĄCE
OSMOTYCZNE
POSLIZGOWE
POZOSTAŁE
lubiproston, linaklotyd, metylnatrekson
41
Przeciwwskazania do stosowania środków przeczyszczających
- niedrożność jelit i porażenie perystaltyki
- ciąża (w I trymestrze tylko pęczniejące, później można wszystkie oprócz antrachinonów)
- okres karmienia (wszystkie oprócz pęczniejących)
- niewydolnosc krążenia i nerek (osmotyczne solne i makrogole)
42
Środki pęczniejące
- inaczej masowe
- nie ulegają trawieniu i absorbują wodę zwiększając objętość treści
-otręby pszenne, nasiona babki jajowatej, metyloceluloza, polikarbofil
43
Przeczyszczające środki drażniące
ANTRANOIDY
- liść strączyńca wąskolistnego (senesu)
- kora kruszyny pospolitej
- kłącze rzewienia dłoniastego
- sok z aloesu
- kora szakłaku pospolitego
BISAKODYL
OLEJ RYCYNOWY
44
Antranoidy
Powolny rozkład w jelitach
Produkty rozpadu powodują wzrost perystaltyki jelita grubego i przekrwienie błony śluzowej
Na drodze odruchowej następuje przekrwienie innych narządów jamy brzusznej i mogą prowadzić do poronień
45
Bisakodyl
- drażni błonę śluzową jelit
- pobudza zakończenia nerwowe splotów podśluzówkowego i mięśniowego
- utrudnia wchłanianie elektrolitów
46
Olej rycynowy
W jelicie cienkim w obecności żółci i soku trzustkowego ulega zmydleniu, a powstałe mydła drażnią śluzówkę. To powoduje wzrost wydzielania, upłynnienie treści pokarmowej i pobudzenie perystaltyki
47
Osmotyczne środki przeczyszczające
- Solne środki osmotyczne - siarczan magnezu, siarczan sodu, fosforan magnezu, cytrynian sodu
- cukry - laktuloza
- alkohole cukrowe- sorbitol, mannitol
- polietylenoglikole - makrogol
48
Solne środki przeczyszczajace
Siarczan magnezu - sól gorzka
Siarczan sodu - sól glauberska
Fosforan sodu, cytrynian sodu
Nie drażnią śluzówki
Działają żółciotwórczo i żółciopędnie
49
Bisakodyl - leki
Bisacodyl GSK czopki 0.01
Dulcobis tabl. 0.005
50
Makrogole - leki
Fortrans proszek do sporządzania r-r 64g makrogole w saszetce
Olopeg koncentrat do sporządzania r-r po 200ml 52.5g/100ml
51
Laktuloza
- dwucukier złożony z galaktozy i fruktozy
- nie trawiony i nie ulega wchłanianiu w ppok
- bakterie jelitowe przeksztalcają ją do CO2 i kwasów organicznych, które osmotycznie zwiększają ilość wody w treści pokarmowej i pobudzają perystaltykę
- zakwasza treść pokarmową
STOSOWANIE
- encefalopatia wątrobowa
- profilaktyka i leczenie zaparć towarzyszącym lekom
- zaparcia nawykowe
52
Mannitol / Sorbitol
- alkohole cukrowe działające podobnie do laktulozy
| - mannitol stosuje się i.v. w niewydolność nerek
53
Makrogole
- polimery tlenku etylenu
- aktywne osmotycznie
- wiążą wodę i nie są wchłaniane z ppok
STOSOWANIE
- przygotowanie do badań diagnostycznych
- leczenie objawowe zaparć
54
Środki poślizgowe
- rozmiękczają kał i czynią jego powierzchnię bardziej śliską
- długotrwałe przyjmowanie może zaburzać wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
- dokuzan sodowy
- parafina ciekła
55
Leki przeczyszczające działające miejscowo
-czopki z glicerolem
Dorośli 2g,
Dzieci 1g
-wlewki doodbytnicze z fosdoranami
* Przed zabiegami chirurgicznymi na jelitach, badaniami endoskopowymi
* Ciężkie zaparcia z wytworzeniem kamieni kałowych
* atonia jelit
56
Lubiproston
- pochodna prostaglandyny E1
- aktywuje kanały chlorkowe typu 2 i powoduje zwiększenie wydzielania chlorków i wody na całej długości ppok i wodorowęglanów w dwunastnicy
- powoduje przyspieszenie pasażu w okrężnicy
STOSOWANIE
- głównie w zespole jelita drażliwego z dominującymi zaparciami
- zaparcia w stosowaniu opiatów
- chroniczne zaparcia idiopatyczne
57
Linaklotyd
-pobudza cyklazę guanylanową C i powodują wzrost poziomu cGMP, co prowadzi do wzrostu wydzielania jonow chlorkowych i dwuwęglanów do światła ppok i przyspieszeniu perystaltyki
STOSOWANIE
- leczenie zespołu jelita drażliwego z dominującymi zaparciami
- przewlekłe idiopatyczne zaparcia u dorosłych
58
Metylnatrekson
- selektywny agonista rec. Mi
- podawany s.c.
- ma niewielką zdolność do przenikania do OUN
STOSOWANIE
-leczenie zaparć wywołanych stosowaniem opiatów, w których leczenie środkami przeczyszczającymi nie dało poprawy
59
Środki przeciwbiegunkowe
- leki zapierające
- agonisci rec. opioidowych
- antybiotyki
- pre- i probiotyki
60
Leki zapierające
2 mechanizmy działania :
- ściągające - ścinają śluz i białka na powierzchni błony śluzowej, co utrudnia wymianę płynów i działanie toksycznych substancji w treści pokarmowej
- adsorbcyjne - wiązanie w przewodzie pokarmowym różnych związków chemicznych
61
Leki zapierające o działaniu ściągającym
- garbniki
- tanina
- sole bizmutu
- sole wapniowe
- diosmektyk
62
Leki zapierające o działaniu adsorbcyjnym
- pektyny
- węgiel aktywny
- garbniki
- śluzy roślinne i koloidy
63
Leki wpływające na wydzielanie żółci
Leki żółciotwórcze - bezpośrednio pobudzają część wydzielniczą komórek wątrobowych
Leki żółciopędne - powodują skurcz miocytów i opróżnianie pęcherzyka żółciowego
64
Leki żółciotwórcze - wskazania
- rozpuszczanie niezwapniałych złogów żółciowych
| - reflux biliaris
65
Leki żółciotwórcze - przeciwwskazania
- ostre zapalenie dróg żółciowych
- ropień pęcherzyka żółciowego
- mechaniczna cholestaza
66
Leki żółciotwórcze
-kwasy żółciowe
(żółć wołowa, kwas dehydrocholowy, dehydrocholan sodu, kwas ursodezoksycholowy)
- pochodne kwasu nikotynowego (hydroksymetyloamid kwasu nikotynowego)
- roślinne olejki eteryczne
67
Leki żółciopędne - wskazania
- dyskineza dróg żółciowych
| - kamica żółciowa
68
Leki żółciopędne
DZIAŁAJĄCE BEZPOSREDNIO
- cholinomimetyczne (prostygmina)
- miotoniczne (wazopresyna, histamina)
DZIAŁAJĄCE POŚREDNIO
- osmotyczne leki przeczyszczające
- olej rycynowy
- pokarmy (oliwa, żółtko, śmietana, czekolada)
69
Kwas chenodeoksycholowy
- hamowanie wydzielania cholesterolu z żółcią
| - hamowanie reduktazy HGM-CoA
70
Kwas ursodeoksycholowy
- hamowanie wydzielania cholesterolu z żółcią
| - hamowanie resorbcji jelitowej cholesterolu
71
Hymekromon
- lek żółciopędny
- działanie spazmolityczne na drogi żółciowe, zwieracz Oddiego
- słabe działanie żółciotwórcze
72
Hymekromon - lek
Cholestil tabl 0.2
Dorośli 1-2 tabletki przed posiłkiem 3x/d przez 2 tygodnie
73
Leki stosowane w chorobach trzustki
Pankreatyna
74
Pankreatyna
-mieszanina enzymów trawiennych
Lipaza + amylaza + proteaza
STOSOWANIE
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki w wyniku np. Mukowiscydozy, przewlekłe zapalenie trzustki, usunięcie trzustki, zwężenie przewodu trzustkowego
75
Pankreatyna - leki
Kreon 25 000, 40 000 kaps.
Lipancrea 16 000
Dawkowanie indywidualne zależne od stanu,
Zaecane spożywanie do posiłku lub bezpośrednio po
