Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Farmakologia > Leczenie Bólu cz. I > Flashcards

Leczenie Bólu cz. I Flashcards

Nieopioidowe leki przeciwbólowe

1
Q

Ból

A

Doznanie czuciowe powstające gdy bodziec (mechaniczny, termiczny, chemiczny, elektryczny) przekroczy wartość progową (tzw. próg bólu) i w wyniku tego dojdzie do uszkodzenia tkanek i uwolnienia mediatorów bólu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Mediatory bólu

A 
K+ >20nmol/l
H+, gdy pH <6
Bradykinina
Prostaglandyny
Substancja P
Histamina
Serotonina
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Przewodzenie bólu

A

Włókna C lub ADelta - - >

  • -> neurony sub. galaretowatej lub jądra właściwego rogów tylnych - - > (odgałęzienia drogi rdzeniowo-wzgórzowych pobudzają twór siatkowaty, co powoduje wzrost napięcia mięśni)
  • -> jądra wzgórza (ocena bodźca) - - >
  • -> kora mózgowa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Przewodzenie bólu przez neurony A

A

-neurony szybkie, zmielinizowane

Przekazywanie sygnału - układ siatkowaty wzgórza, kora czuciowa

Rodzaj bólu - silny, ostry, dobrze zlokalizowany

Funkcje - lokalizacja bólu, odruch unikania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Przekazywanie bólu przez neurony C

A

-neurony wolne, bezmielinowe

Przekazywanie sygnału - wzgórze, istota szara okołowodociągowa, układ limbiczny

Rodzaj bólu - słaby, przewlekły, słabo zlokalizowany

Funkcje - dyskomfort, odruchy autonomiczne, pamięć doznań bólowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Przekaźnik w miejscu sinawym

A

Noradrenalina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Przekaźnik w istocie szarej okołowodociągowej i jądrze szwu

A

Serotonina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Rodzaje bólu

A
  • fizjologiczny receptorowy (nocyceptywny)
  • patologiczny receptorowy (hiperalgezja i allodynia)
  • neuropatyczny
  • psychogenny
  • somatyczny ( powierzchowny i głęboki)
  • trzewny (wisceralny)
  • ostry
  • przewlekły (długotrwały, nawracający)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Skala bólu

A 
0 - brak bólu
1-3 - umiarkowany
4-6 - silny
7-9 - bardzo silny
10 - nie do wytrzymania
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Drabina analgetyczna

A

NRS 1-4
NLPZ, paracetamol, metamizol
+koanalgetyk

NRS 4-6
Slabe opioidy (kodeina, dihydrokodeina, tramadol) i nefopam
+ koanalgetyk

NRS 6-10
Silne opioidy (morfina, fentanyl, buprenorfina, oksykodon, metadon)
+ koanalgetyk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Koanalgetyki

A
  • zmniejszają odczucie bólu nie mając stricte działania przeciwbólowego
  • nasilają działanie przeciwbólowe analgetyków
  • mogą być dołączone na każdym szczeblu drabiny analgetycznej
  • mogą być stosowane w monoterapii
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Działanie koanalgetyków

A

LEKI PRZECIWDWPRESYJNE
Hamują zwrotne wchłanianie monoamin (serotoniny i/lub NA) że szczeliny synaptycznej, co zwiększa hamowanie procesu nocycepcji na poziomie rdzenia kregowego

LEKI PRZECIWPADACZKOWE
Stosowane w leczeniu bólu neuropatycznego i migrenowego bólu głowy
Hamują nadpobudliwość neuronów w OUN (?)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Najskuteczniejsze koanalgetyki

A

Leki przeciwdepresyjne :
Duloksetyna, wenlafaksyna

Leki przeciwpadaczkowe :
Gabapentyna, pregabalina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Nieopioidowe leki przeciwzapalne

A
  • działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo
  • pochodne kwasów organicznych
  • w 99% wiązane z białkami krwi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Paracetamol, metamizol

A
  • przeciwbólowe, przeciwgorączkowe
  • w dawkach terapeutycznych nie działają przeciwzapalnie
  • związki obojętne lub słabo zasadowe
  • mniejsza zdolność do wiązania z białkami krwi niż NLPZ
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Synteza prostanoidów

A 
Fosfolipidy błon kom.
 --(fosfolipaza A) - - >
kwas arachidonowy
 - - (cyklooksygenazy) - - > 
prostaglandyna H2
 - - (izomerazy prostaglandyn) - - >
PGD2, PGE2, PGF2, PGI2, TXA2
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Funkcje prostaglandyn

A

PGD2 :

  • hamowanie agregacji płytek
  • rozkurcz naczyń

PGE2 :

  • ochrona śluzówki żołądka
  • regulacja temperatury ciała
  • homeostaza nerkowa
  • rozkurcz naczyń

PGF2 :

  • skurcz oskrzeli
  • skurcz macicy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Funkcje tromboksanu (TXA2)

A
  • działanie prozakrzepowe, przez:
  • agregacja płytek krwi
  • skurcz naczyń
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Funkcje prostacykliny (PGI2)

A
  • rozkurcz naczyń

- hamowanie agregacji płytek

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Działanie przeciwbólowe NLPZ

A
  • ból łagodny do umiarkowanego
  • bóle zębów, mięśni szkieletowych, stawów
  • bóle miesiączkowe i poporodowe
  • bóle przy przerzutach nowotworów do kości
  • niektóre bóle głowy (przez hamowanie wazodylatacyjnego działania prostaglandyn)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Słabe NLPZ o krótkim okresie półtrwania

A

Ibuprofen
Salicylany
Kwas mefenamowy

STOSOWANIE
Krótkotrwały ból zapalny o umiarkowanym natężeniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

NLPZ o umiarkowanej sile działania i umiarkowanym okresie półtrwania

A

Diflunisal
Naproksen

STOSOWANIE
Krótkotrwały ból o umiarkowanym lub silnym natężeniu, np. Bóle menstruacyjne, migrena

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Silne NLPZ o krótkim okresie półtrwania

A 
Diklofenak
Indometacyna
Ketoprofen
Nimesulid
Deksketoprofen
Lubiprofen
Fenoprofen

STOSOWANIE
Ból w reumatoidalnym zapaleniu stawów lub chorobie zwyrodnieniowej stawów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Silne NLPZ o długim okresie półtrwania

A

Meloksykam
Piroksykam
Tenoksykam

STOSOWANIE
Przewlekły ból zapalny, ból nowotworowy (przerzuty do kości)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Mechanizm powstawania gorączki

A

Pirogen - - >
makrofagi - - >
Il-1, Il-6, TNF-alfa - - >
Indukcja aktywności COX2 w mózgu (ośrodek termoregulacji) - - >
PGE2 - - >
podwyższenie wartości należnej cieloty ciała - - > wzrost wytwarzania ciepła i spadek utraty ciepła - - > gorączka

NLPZ nie zmieniają normalnej temp ciała

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Leki obniżające temperaturę ciała

A

Nie są zaliczane do leków przeciwgorączkowych

  • opioidy
  • neuroleptyki
  • leki uspokajające i nasenne
  • leki przeciwtarczycowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

COX1 konstytutywna

A
  • fizjologicznie w płytkach krwi, błonie śluzowej żołądka, nerkach, śródbłonku
  • bierze udział w przemianie AA do PGE2 i PGI2 i TxA2
  • działa ochronnie na ppok (przez PGE2, PGI2)
  • reguluje czynność płytek krwi (przez TXA2)
28
Q

COX2 indukowana

A
  • indukowana czynnikami prozapalnymi (endotoksyny, cytokiny, np. IL-6, TNF-alfa)
  • działa probólowo i prozapalnie (przez prostaglandyny)
29
Q

COX2 konstytutywna

A
  • w OUN, kanalikach nerkowych (zawiaduje prawidłowa funkcją R-A-A), w układzie rozrodczym, śródbłonku
  • efekt antyagregacyjny (poprzez śródbłonkową PGI2)
30
Q

COX3

A
  • izomer COX2 w strukturach OUN

- hamowana przez paracetamol, metamizol, diklofenak w małych dawkach

31
Q

NLPZ COX1 selektywne

A

ASA w małych dawkach (<100 mg/dobę)

32
Q

NLPZ COX nieselektywne

A 
Ibuprofen
Naproksen
Ketoprofen
Diklofenak
Piroksykam
Indometacyna
Acemetacyna
Nabumeton
33
Q

NLPZ COX2 preferencyjne

A

Diklofenak
Aceklofenak
Meloksykam
Nimesulid

34
Q

NLPZ COX2 wysoce selektywne

A 
Celekoksyb
Etorykoksyb
Lumirakoksyb
Rofekoksyb (wycofany) 
Waldekoksyb
35
Q

Działania niepożądane NLPZ

A
  • zaburzenia czynności ppok
  • zaburzenia czynności nerek (retencja wody i sodu - - >wzrost BP)
  • hamowanie agregacji płytek
  • objawy ośrodkowe (bóle i zawroty głowy)
  • zmniejszenie czynności motorycznej macicy
  • reakcje skórne
  • skurcz oskrzeli u chorych z dychawicą oskrzelową
  • zespół Rey’a (ASA przeciwskazane poniżej 12 r.ż.)
  • owrzodzenia ppok (niezależnie od drogi podania)
36
Q

Działanie PGE2 w żołądku

A
  • hamowanie wydzielania kwasu solnego i pepsyny
  • działanie cytoprotekcyjne na śluzówkę
  • wpływ na skurcze mięśniówki gładkiej
37
Q

Zaburzenia ppok wywołane stosowaniem NLPZ

A
  • dyspepsji - dyskomfort, ból w nadbrzuszu, zgaga, nudności, odbijania
  • uszkodzenie śluzówki żołądka - nadżerki, wrzody, krwawienia, perforacje
  • biegunki, czasem zaparcia, nudności, wymioty
  • uszkodzenie śluzówki jelita cienkiego
  • uszkodzenie dolnego odcinka ppok
38
Q

Czynniki ryzyka uszkodzenia ppok

A
  • podeszły wiek (>70 lat)
  • choroba wrzodowa
  • infekcja H. Pylori
  • palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu
  • duża dawka NLPZ
  • stosowanie więcej niż 1 NLPZ
  • równoczesne stosowanie innych leków uszkadzających błonę śluzową (GKS, bifosfoniany, leki mukolityczne)
39
Q

Zapobieganie uszkodzeniom ppok przez NLPZ

A
  • zażywanie leków po posiłku
  • popijanie leków duża ilością wody
  • tabletki dojelitowe
  • stosowanie Calcium carbonicum
  • stosowanie inhibitorów pompy protonowej
  • stosowanie syntetycznych prostaglandyn (mizoprostol)
40
Q

Artrotec

A

Diclofenak 75mg + mizoprostol 0.2mg

41
Q

COX w nerkach

A

COX1 :

  • śródbłonek i mięśniówki gładka tętniczek
  • nabłonek kanalików zbiorczych
  • kom. śródmiąższowe kory i rdzenia

COX2 :

  • aparat przykłębuszkowy
  • nabłonek kanalików nefronu
  • kom. śródmiąższowe brodawek nerkowych
42
Q

Działanie prostaglandyn w nerkach

A

PGE2, PGD2, PGI2

  • wzrost nerkowego przepływu krwi
  • wzrost filtracji kłębuszkowej
  • wzrost wydzielania sodu i wody
43
Q

Uszkodzenie nerek przez NLPZ

A

-stosunkowo rzadkie u zdrowych osób leczonych standardowymi dawkami NLPZ

Zmniejszenie filtracji kłębuszkowej - - >
Retencja sodu i wody, hiperkaliemia - - >
Obrzęki, zaostrzenie niewydolność serca, wzrost BP

44
Q

Nefropatia analgetyczna

A

-śródmiąższowe zapalenie nerek, któremu może towarzyszyć zapalenie kłębuszków nerkowych lub ciężka protrinuria

Martwica brodawek nerkowych - - >
Niewydolność nerek

Objawy:
Wielomocz, kolka nerkowa, białkomocz, krwinkomocz, krwiomocz

45
Q

Czynniki ryzyka uszkodzenia nerek

A

Zaawansowany wiek
Nadciśnienie
Jednoczesne stosowanie diuretyków
Cukrzyca

46
Q

Działanie NLPZ na układ krążenia

A

Wzrost BP

  • hamowanie PGI2 w śródbłonku
  • wpływ na nerki

Zaostrzenie niewydolności serca
-wpływ na nerki

Wzgledne ryzyko zgonu z powodu zaostrzenia niewydolności serca :
DIKLOFENAK > celekoksyb > Rofekoksyb > ibuprofen > inne NLPZ > NAPROKSEN

47
Q

Reakcje nadwrażliwości po NLPZ

A

Skórne :

  • rumień
  • pokrzwyka
  • obrzęk naczynioruchowy
  • 15min - 24 h po podaniu NLPZ

Astma aspirynowa
(krzyżowa nadwrażliwość na aspirynę i inne NLPZ w 95-98% przypadków)

Reakcje fototoksyczne

48
Q

Działania hepatotoksyczne NLPZ

A

-głównie nimesulid i diklofenak

  • zaburzenia metabolizmu hepatocytów
  • stres oksydacyjny
  • Indukcja apoptozy hepatocytów
49
Q

Interakcje NLPZ

A

Zmniejszają dzialanie:

  • IKA / sartanów
  • diuretyków
  • leków beta-adrenolitycznych
  • przeciwpłytkowych dawek aspiryny

Nasilają działanie :

  • doustnych leków przeciwcukrzycowych
  • doustnych leków przeciwzakrzepowych
  • sulfonamidów
  • leków przeciwpadaczkowych silnie wiążących się z białkami krwi
50
Q

Pochodne kwasu salicylowego

A
  • kwas salicylowy
  • kwas acetylosalicylowy
  • amid kwasu salicylowego
  • Salicylan choliny (miejscowo)
51
Q

Kwas acetylosalicylowy a kwas salicylowy

A

Mniej drażni śluzówkę ppok
Silniejsze działanie przeciwgorączkowe i przeciwbolowe
Silniejsze działanie antyagregacyjne

52
Q

ASA wskazania i zalety

A
  1. Prewencja zawału serca
  2. Zapobieganie zakrzepicy
  3. Gorączka
  4. Przeziębienia
  5. Bóle różnego pochodzenia
  6. Choroba reumatyczna i gośćcowa
  7. Biegunki wywołane radioterapią
  8. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia raka okrężnicy i odbytnicy
  9. Zmniejszenie ryzyka choroby Alzheimera
53
Q

ASA dawki

A

Działanie antyagregacyjne 75-100 mg/dobę

Przeciwbólowo i przeciwgorączkowo 1.5-3 g/dobę

Choroby reumatyczne 4-6 g/dobę

> 6g szum w uszach
6-10 g - hiperwentylacja, alkaloza oddechowa
10-20 g - gorączka, odwodnienie, kwasica metaboliczna
20-30g - wstrząs, śpiączka, niewydolność krążeniowo-oddechowa, śmierć

54
Q

Działania niepożądane ASA

A
  • mikrokrwawienia z błony śluzowej żołądka
  • astma aspirynowa
  • zwiększona retencja kwasu moczowego u chorych z dna moczanową
  • ciężkie działania niepożądane : szum w uszach, upośledzenie słuchu, zawroty głowy, nudności, wymioty, silne krwawienia z ppok
  • zespół Rey’a
55
Q

Triada aspirynowa

A
  • astma z nadwrażliwością na aspirynę (AERD)
  • astma aspirynowa
  • zespół Samtera
56
Q

Nietolerancja aspiryny

A

Po połknięciu duszność ze świstami, kaszel, wodnisty wyciek z nosa, przekrwienie śluzówki nosa

Leczenie:
Beta-adrenomimetyki (nebulizacja)
GKS ogólnoustrojowe

57
Q

Patofizjologia nietolerancji aspiryny

A
  • miejscowy niedobór syntezy PGE2 (polipy nosa, kom. nabłonka i fibroblasty oskrzelowe)
  • nadmierna ekspresja syntazy LTC-4 w śluzowce oskrzeli
  • nadekspresja receptorów leukotrienowych w błonie śluzowej nosa
58
Q

Zespół Rey’a

A
  • ostra encefalopatia, stłuszczenie wątroby i narządów wewnętrznych
  • rozlane uszkodzenie mitochondriów
  • wymioty, obrzęk mózgu (pobudzenie, majaczenie, zaburzenia świadomości, drgawki, śpiączka), zaburzenia oddechowe i czynności serca
  • śmiertelność ok. 90%, reszta defekty neurologiczne
59
Q

Pochodne kwasu octowego

A

Diklofenak

Indometacyna

60
Q

Diklofenak

A
  • bardzo silny inhibitor preferujący COX2
  • silnie działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie
  • podlega efektowi pierwszego przejścia
  • wysokie ryzyko sercowo-naczyniowe
  • częściej niż inne NLPZy powoduje podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych
  • podawany parenteralnie może wywołać wstrząs anafilaktyczny
61
Q

Zastosowanie diklofenaku

A

Max dawka dobowa 150mg, stosować jak najkrócej

  1. Doraźnie przeciwbólowo w :
    - rwie kulszowej
    - napadzie dny moczanowej
    - w bólach pourazowych i pooperacyjnych
  2. W leczeniu długotrwałym chorób reumatycznych (z mizoprostolem)
62
Q

Indometacyna

A
  • bardzo silny inhibitor obu COX, z przeważającym działaniem na COX1
  • działanie głównie przeciwzapalne
  • częste działania niepożądane
  • w postaciach do stosowania miejscowego (w chorobach reumatoidalnych i urazach)

Stosowane do zamknięcia przewodu Botalla

  • szczególnie wczesniaki z wagą 500-1750g
  • podanie dożylnie 3 dawek 0.1-0.2mg/kg co 12h
  • pozytywny efekt u 70% dzieci
63
Q

Pochodne kwasu propionowego

A

Ibuprofen
Ketoprofen
Naproksen

  • odwracalne , nieselektywne inhibitory COX
  • dobrze wchłaniane po podaniu doustnym

Działania niepożądane :

  • rzadko występują przy stosowaniu doraźnym
  • zależne od dawki podrażnienie śluzówki żołądka, nudności, krwawienia
  • rzadko uszkodzenie wątroby, niewydolność nerek
64
Q

Ibuprofen

A
  • działanie przeciwbólowe 4-6h
  • dzialanie przeciwgorączkowe 6-8h (max po 3h)

Dawki przeciwbólowe 200-400mg
Dawki w chorobach reumatycznych 400-600mg
Dawki dla dzieci 20-30mg/kg/doba w 3-4 dawkach

Najmniejsze spośród NLPZ ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań że strony ppok

65
Q

Naproksen

A
  • silne i długotrwałe działanie T1/2= ok. 12h
  • w jamach stawowych osiąga wyższe stężenie niż we krwi
  • dodatkowo stabilizuje błony lizosomalne, hamuje Il-1, niszczy wolne rodniki
66
Q

Ketoprofen

A
  • największe ryzyko krwawienia z ppok

- postacie doustne, i.v. (bóle pooperacyjne) i i.m. (RZS, osteoartrozy, bolesne miesiączkowanie), żele, maści

Farmakologia (10 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions