Leczenie RZS i dny moczanowej Flashcards
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
➢ Choroba autoimunologiczna ➢ Odpowiedź limfocytów T na nieznany antygen u osoby genetycznie predysponowanej ➢ Zależna od cytokin aktywacja limfocytów T i B oraz makrofagów ➢ Uwalnianie prostaglandyn, substancji cytotoksycznych, wolnych rodników
Uwalnianie prostaglandyn,
substancji cytotoksycznych,
wolnych rodników w RZS
✓ Stan zapalny stawów
✓ Przerost i niszczenie błony maziowej
✓ Destrukcja chrząstek
stawowych i kości
RZS – podstawowe grupy leków
➢ Leki modyfikujące przebieg choroby
➢ Glikokortykosterydy
➢ Niesteroidowe leki przeciwzapalne
RZS – glikokortykosterydy
➢ Szybko zmniejszają objawy zapalenia stawów
i hamują proces ich niszczenia
➢ Stosować na początku choroby i w zaostrzeniach
➢ Stosować jak najmniejszą dawkę
➢ Jaki najszybciej zmniejszać dawkę
➢ Stosować przez jak najkrótszy czas
RZS – niesteroidowe leki przeciwzapalne - działanie
➢ Zmniejszają objawy zapalenia stawów
➢ Nie hamują postępu choroby
➢ Leki wspomagające
✓ zmniejszają ból
✓ zmniejszają sztywność stawów
➢ Leki przeciwbólowe
✓ Paracetamol
✓ Opioidy
RZS – niesteroidowe leki przeciwzapalne
➢ Diklofenak ➢ Ibuprofen ➢ Ketoprofen ➢ Naproksen ➢ Nimesulid
RZS – leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh)
- LMPCh niebiologiczne (syntetyczne)
- LMPCh biologiczne
RZS – leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh) niebiologiczne (syntetyczne)
➢ Metotreksat ➢ Leflunomid ➢ Sulfasalazyna ➢ Chlorochina, hydroksychlorochina ➢ Sole złota
RZS – leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh) biologiczne
➢ Adalimumab ➢ Etanercept ➢ Infliksymab ➢ Certolizumab ➢ Golimumab ➢ Abatacept ➢ Tocilizumab ➢ Rytuksymab
RZS – leki modyfikujące przebieg choroby - właściwości
➢ Podstawowa rola w leczeniu RZS
➢ NIE zapewniają pełnego wyleczenia
➢ Stosować możliwie najwcześniej po ustaleniu
rozpoznania
➢ Początkowy efekt działania – z reguły po 1–2
miesiącach
➢ Pełny efekt działania – po 3 – 6 miesiącach
Metotreksat – mechanizm działania
➢ Lek przeciwnowotworowy i immunosupresyjny
➢ Antymetabolit, antagonista kwasu foliowego
➢ Hamowanie reduktazy dihydrofolianowej
(dihydrofolian → tetrahydrofolian)
➢ Hamowanie syntezy nukleotydów purynowych i
tymidynianów
➢ Działanie na proliferujące komórki, głównie w fazie S
cyklu komórkowego
➢ Mechanizm działania w RZS nie do końca poznany
➢ Hamowanie proliferacji limfocytów
➢ Hamowanie produkcji cytokin i wolnych rodników
➢ Hamowanie chemotaksji neutrofilów
Metotreksat – farmakokinetyka
➢ Biodostępność ✓ Po podaniu doustnym – 25-100% ✓ Podawanie doustne ✓ Podawanie pozajelitowe (s.c., i.m.) ➢ T1/2 – 3-17 godzin ➢ Poliglutaminoilacja wewnątrzkomórkowa ➢ Wydalanie – przez nerki ✓ Filtracja kłębuszkowa ✓ Organiczne transportery anionowe
Metotreksat - ogólne dawkowanie
➢ Przyjmowany 1 raz na tydzień
➢ Lekarz może zapisać na recepcie wyznaczony dzień
przyjmowania metotreksatu
➢ Sposób przyjmowania dawki tygodniowej
✓ Jednorazowo, na czczo, bezpośrednio przed
posiłkiem
✓ Podanie na początku tygodnia dwóch lub trzech
podzielonych dawek pojedynczych z zachowaniem
12 godzinnych odstępów między nimi
Metotreksat – dokładne dawkowanie
➢ Nowotwory lite i białaczka – zwykle do 30 mg/m2
p.c. 1 x dziennie (5 dni podawania / 2 tygodnie
przerwy)
➢ RZS
✓ Doustnie
• Początkowo 2,5 – 7,5 mg 1 x w tygodniu
• Dawkę można zwiększyć do 10 – 25 mg/tydzień
✓ S.c., i.m. lub i.v.
• Początkowo 7,5 mg 1 x w tygodniu
• Dawkę można zwiększać o 2,5 mg/tydzień
• Dawka max – 25 mg/tydzień
Metotreksat – środki ostrożności
➢ Badanie krwi
✓ Morfologia z rozmazem i oznaczeniem liczby płytek
krwi
✓ Transaminazy
➢ Kwas foliowy
✓ 5-10mg następnego dnia po zażyciu metotreksatu
✓ Ogranicza niepożądane działania na wątrobę,
przewód pokarmowy i szpik kostny
Metoreksat – działania niepożądane
➢ Nudności, wymioty ➢ Biegunka ➢ Zapalenie śluzówki jamy ustnej ➢ Bóle i zawroty głowy, zaburzenia ostrości widzenia ➢ Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie płuc, zwłóknienie płuc ➢ Leukopenia – obniżenie odporności ➢ Uszkodzenie wątroby ➢ Działanie teratogenne
Leflunomid
➢Inhibitor DHOH -dehydrogenazy kwasu dihydroorotowego (Kluczowy enzym szlaku syntezypirymidyn) ➢ Hamowanie proliferacji limfocytów T ➢ Hamowanie produkcji autoprzeciwciał przez limfocyty B
Leflunomid – działania niepożądane
➢ Biegunka ➢ Ból brzucha ➢ Nudności ➢ Wypadanie włosów ➢ Uszkodzenie wątroby i nerek ➢ Wzrost ciśnienia tętniczego ➢ Działanie teratogenne
Sulfasalazyna
salazosulfapirydyna
➢ Sulfapirydyna + kwas 5-aminosalicylowy
➢ Hamowanie aktywacji czynnika transkrypcyjnego
NF-kappaB
➢ Hamowanie proliferacji limfocytów T i B
➢ Hamowanie uwalniania przez makrofagi IL-1, IL-6,
IL-12 i TNF-α
➢ Lek średnio-silnie działający – stosowany w
monoterapii lub w terapii skojarzonej
➢ Działanie pojawia się po 8-12 tygodniach
Dna moczanowa
- Nadmierne wytwarzanie
kwasu moczowego - Zmniejszone wydalanie
kwasu moczowego
——>
Zwiększone stężenie kwasu moczowego (hiperurykemia)
——->
Odkładanie w tkankach kryształów moczanu sodu
——>
Uruchomienie procesu zapalnego (napływ granulocytów fagocytujących kryształu moczanu sodu)
Ostry atak dny moczanowej
➢ Atak zapalenia pojedynczego stawu ✓ Bardzo silny ból ✓ Obrzęk ✓ Skóra zaczerwieniona i gorąca ✓ Złuszczanie naskórka ➢ Objawy ogólne – gorączka, dreszcze, uczucie ogólnego rozbicia ➢ Ustąpienie objawów w ciągu kilku dni do 2 tygodni
Okresy przebiegu dny moczanowej
- Duże ryzyko zachorowania
✓ Hiperurykemia
✓ Brak objawów klinicznych
✓ Brak złogów kryształów moczanu sodu w tkankach - Bezobjawowa hiperurykemia ze złogami
- Napady dny
- Guzkowa postać dny, przewlekłe dnawe zapalenie stawów, nadżerki kostne w RTG
Ostre zapalenie stawów w przebiegu dny moczanowej - leczenie
➢ Kolchicyna w małych dawkach ➢ Skuteczna, jeśli jest podana w ciągu 36 godzin od początku ataku ✓ Początkowo 1 mg ✓ Po 1 h – 0,5 mg ✓ Ewentualnie po 12 h – 0,5 mg ✓ Następnie 0,5 mg 3 × dziennie ➢ Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Kolchicyna
➢ Alkaloid zimowitu jesiennego (Colchicum autumnale)
➢ Mechanizm działania nie w pełni wyjaśniony
