Module 4: cognitieve gedragstherapie Flashcards
Wat is cognitieve gedrags therapie niet
- oppervlakkig (per se)
- zonder nadenken rigide een protocol uitvoeren
- alleen, maar cognitiev, zonder emotie
- een ‘trucje’
Wat is cognitieve gedragstherapie wel
- een parapluterm voor behandelingen die je op veel manieren kan doen
- juist een maat, een duidelijke analyse van de klachten
- een actieve therapie waarin cliënten aan de slag gaan
- heeft zijn eigen plek in het aanbod van therapieën; mooie basis
Geschiedenis CGT
Combinatie van Cognitieve therapie (Beck en Ellis) en Gedrags therapie (Skinner en Wolpe)
–> CGT is dan de 2nd wave
Gedragstherapie
- Skinner en Wolpe (1950s)
Gebaseerd op leertheorieën
- klassieke conditionering
- operante conditionering
Klassieke conditionering
Leren door associatie
- Conditioned stimulus (bel)
- unconditioned stimulus (eten komet)
- conditioned respons (kwijlen)
Operante conditionering
Leren door straf en beloning
Implicaties gedragstherapie
Little Albert experiment (bang voor konijn)
- conditioneren van fobieën
- fear structure: generalisatie
- habituatie (gewenning) en extinctie (ontwenning)
- exposure
Angststoornissen –> klassieke conditionering
CS: als ik een rat zie
US: dan klinkt er een harde knal
CR: angst
Klassieke conditionering verklaring angststoornissen
Gedeeltelijke verklaring van ontstaan angststoornissen
- leren van rolmodellen
- genetische aanleg
- temperament/ coping
–> systematic desensitization
Systematic desensitization
- Joseph Wolpe
Angsthiërarchie (graded exposure), oxposure om te ‘wennen’ (habituatie), ontspanningsoefeningen
- huidige gedachte: exposure/gesragsexperimenten om gedachten te toetsen
- verwachtingsconfirmatie; wat geberut er daadwerkelijk?)
Habituatie curve in exposure therapie
Exposure 1-2: Hoge angst levels: denken dat iets echt gaat gebeuren, na exposure zien dat het niet gebeurt
Exposure 3-4: minder hoge angst: nog steeds denken dat iets kan gebeuren en weer zien dat het niet gebeurt
Exposure 5-6: lage angst levels: weten dat het niet gaat gebeuren en ook zien dat dat zo is
–> hoe meer exposure, des te minder angst voor wat er kan gebeuren
Straf/ beloning operant conditioneren
- reinforcement en punishment
- positief en negatief
Positieve reinforcement
Iets geven als beloning voor gedrag
Negatieve reinforcement
Iets negatiefs wegnemen als beloning voor gedrag
Positieve straf
Iets geven/doen om te straffen
Negatieve straf
Iets goeds weghalen om te straffen
Functie analyse: operant conditioneren
Stimulus: in skinners box (lichtsignaal)
Respons: op knop drukken
+: eten, stroomschokken stoppen of voorkomen
-: stroomschok, eten weg
Cognitieve therapie
Gebeurtenis –> automatische gedachten –> emoties en gedrag
- kerngedachten (schema’s) hebben een invloed op leefregels/assumpties/attitudes en die beinvloeden de automatische gedachten
3rd wave CGT
Varianten op traditionele CGT, met o.a. integratie van acceptatie modellen
- nieuwe concepten integreren in traditionele gedragsinterventies: metacognitie, acceptatie, mindfulness, emotieregulati, persoonlijke waarden en spiritualiteit
- ACT, MBCT, DBT, MCT en oplossingsgerichte therapie
Recap CGT waves
1: gedragstherapie: klassieke conditionering (betekenis) en operante conditionering (functie)
cognitieve therapie: automatische gedachten, leefregels/assumpties/attitudes en kerngedachten/schema’s
Basisverloop CGT
- intake
- toepassing
- casusconceptualisatie
- overeenkomst
Intake CGT
Klachten, hulpvraag, indicatie CGT, vertrouwensband
Toepassing CGT
- angst- en depressieve stoornissen
- verslavingen
- eetstoornissen
- obsessief-compulsieve stoornis
- posttraumatische stressstoornis
- lichamelijke klachten
- psychose
Casusconceptualisatie CGT
- werken vanuit behandelprotocol voor specifieke klacht
- holistische theorie
- FABA’s (functie analyse - betekenis analyse combinaties –> conditionering)
Overeenkomst CGT
- registreren
- focus op wat cliënt doet en denkt
- actief aan de slag (huiswerk)
Depressieve spiraal
aanleiding: wegvallen van iets positiefs
–> minder bewegen, sociale contacten, leuke dingen etc.
gevolg: uitblijven van beloningen van het normale leven
- toename somberheid, negatieve gedachten, piekeren
- meer passiviteit
- verlies van lichamelijke condities: slaapproblemen, concentratieproblemen, anhedonie, suïcidale ideatie
Gedragsactivatie
- de spiraal omdraaien middels doelen
- psycho-educatie slaap, sport en gezondheid
- activiteiten plannen
- registreren: stemming, pleasure, mastery/achievement
- evalueren: wat hielp om de stemmng te verbeteren/niet verder te verslechteren?
- in stand houdende factoren wegnemen
- de lat lager leggen, valideren en jezelf belonen
- G-schema’s (cognitieve technieken)
Gedachten uitdagen
- bewijs voor en tegen de gedachten
- andere interpretatie mogelijk
- zou ik ook over een ander zo denken
–> sacratisch dialoog, alternatieve gedachten en extra informatie verzamelen
Behandeling angststoornissen
- exposure!
- waar is iemand precies bang voor –> wat is de ramp
- meer aandacht voor coping (holistische methode)
- traumaverwerking of verbetering zelfbeeld
–> indien mogelijk sla gedachten over en meteen exposure
Angststoornis volgens klassieke conditionering
Conditioned stimulus is voorspeller
unconditioned stimulus is de ‘ramp’
Conditioned respons is het gevoel
- vermijding en veiligheidsgedrag als gevolg
Exposure en responspreventie bij smetvrees
- naar openbaar toilet gaan, je handen 1x 20 sec wassen en dan je vinger likken
- onderkant van je schoen aanraken en daarna zonder je handen te wassen iets eten
- deurklink likken
Interoceptieve exposure
- expres lichamelijke sensaties oproepen
- veiligheidsgedrag achter wegen laten
- evalueren: wat is er gebeurd?
- leren dat lichamelijke sensaties niet schadelijk zijn
Gegeneraliseerde angsstoornis
- vaak gepaard met kerngedachten zoals: de wereld is gevaarlijk etc.
- piekeren als dysfunctionele copingsstrategie
- meta-cognities: gedachten over gedachten
–> positief: door te piekeren ben ik overal op voorbereid. Negatief: ik draai door als ik zo blijf piekeren - behandeling: meta-cognities toetsen, problemen oplossen, gedachten uitdagen
Belangrijkste behandelingen
- Depressie: gedragsactivatie; actiever worden, bioritme, plezier en mastery/achievement, beloningen, cognitieve technieken
- Angst (algemeen): exposure, gedachten toetsen met gedragsexperimenten, vermijding en veiligheidsgedrag achterwege laten
- OCS: exposure en responsepreventie
- Paniekaanvallen: interoceptieve exposure
- Sociale angst: taakconcentratietraining, videofeedback, schaamteoefeningen
- GAS: piekeren als coping, metacognities
