Module 4: cognitieve gedragstherapie

Question 1

Wat is cognitieve gedrags therapie niet

Answer 1

• oppervlakkig (per se)
• zonder nadenken rigide een protocol uitvoeren
• alleen, maar cognitiev, zonder emotie
• een ‘trucje’

Question 2

Wat is cognitieve gedragstherapie wel

Answer 2

• een parapluterm voor behandelingen die je op veel manieren kan doen
• juist een maat, een duidelijke analyse van de klachten
• een actieve therapie waarin cliënten aan de slag gaan
• heeft zijn eigen plek in het aanbod van therapieën; mooie basis

Question 3

Geschiedenis CGT

Answer 3

Combinatie van Cognitieve therapie (Beck en Ellis) en Gedrags therapie (Skinner en Wolpe)
–> CGT is dan de 2nd wave

Question 4

Gedragstherapie
- Skinner en Wolpe (1950s)

Answer 4

Gebaseerd op leertheorieën
- klassieke conditionering
- operante conditionering

Question 5

Klassieke conditionering

Answer 5

Leren door associatie
- Conditioned stimulus (bel)
- unconditioned stimulus (eten komet)
- conditioned respons (kwijlen)

Question 6

Operante conditionering

Answer 6

Leren door straf en beloning

Question 7

Implicaties gedragstherapie

Answer 7

Little Albert experiment (bang voor konijn)
- conditioneren van fobieën
- fear structure: generalisatie
- habituatie (gewenning) en extinctie (ontwenning)
- exposure

Question 8

Angststoornissen –> klassieke conditionering

Answer 8

CS: als ik een rat zie
US: dan klinkt er een harde knal
CR: angst

Question 9

Klassieke conditionering verklaring angststoornissen

Answer 9

Gedeeltelijke verklaring van ontstaan angststoornissen
- leren van rolmodellen
- genetische aanleg
- temperament/ coping
–> systematic desensitization

Question 10

Systematic desensitization
- Joseph Wolpe

Answer 10

Angsthiërarchie (graded exposure), oxposure om te ‘wennen’ (habituatie), ontspanningsoefeningen
- huidige gedachte: exposure/gesragsexperimenten om gedachten te toetsen
- verwachtingsconfirmatie; wat geberut er daadwerkelijk?)

Question 11

Habituatie curve in exposure therapie

Answer 11

Exposure 1-2: Hoge angst levels: denken dat iets echt gaat gebeuren, na exposure zien dat het niet gebeurt
Exposure 3-4: minder hoge angst: nog steeds denken dat iets kan gebeuren en weer zien dat het niet gebeurt
Exposure 5-6: lage angst levels: weten dat het niet gaat gebeuren en ook zien dat dat zo is
–> hoe meer exposure, des te minder angst voor wat er kan gebeuren

Question 12

Straf/ beloning operant conditioneren

Answer 12

• reinforcement en punishment
• positief en negatief

Question 13

Positieve reinforcement

Answer 13

Iets geven als beloning voor gedrag

Question 14

Negatieve reinforcement

Answer 14

Iets negatiefs wegnemen als beloning voor gedrag

Question 15

Positieve straf

Answer 15

Iets geven/doen om te straffen

Question 16

Negatieve straf

Answer 16

Iets goeds weghalen om te straffen

Question 17

Functie analyse: operant conditioneren

Answer 17

Stimulus: in skinners box (lichtsignaal)
Respons: op knop drukken
+: eten, stroomschokken stoppen of voorkomen
-: stroomschok, eten weg

Question 18

Cognitieve therapie

Answer 18

Gebeurtenis –> automatische gedachten –> emoties en gedrag
- kerngedachten (schema’s) hebben een invloed op leefregels/assumpties/attitudes en die beinvloeden de automatische gedachten

Question 19

3rd wave CGT

Answer 19

Varianten op traditionele CGT, met o.a. integratie van acceptatie modellen
- nieuwe concepten integreren in traditionele gedragsinterventies: metacognitie, acceptatie, mindfulness, emotieregulati, persoonlijke waarden en spiritualiteit
- ACT, MBCT, DBT, MCT en oplossingsgerichte therapie

Question 20

Recap CGT waves

Answer 20

1: gedragstherapie: klassieke conditionering (betekenis) en operante conditionering (functie)
cognitieve therapie: automatische gedachten, leefregels/assumpties/attitudes en kerngedachten/schema’s

Question 21

Basisverloop CGT

Answer 21

• intake
• toepassing
• casusconceptualisatie
• overeenkomst

Question 22

Intake CGT

Answer 22

Klachten, hulpvraag, indicatie CGT, vertrouwensband

Question 23

Toepassing CGT

Answer 23

• angst- en depressieve stoornissen
• verslavingen
• eetstoornissen
• obsessief-compulsieve stoornis
• posttraumatische stressstoornis
• lichamelijke klachten
• psychose

Question 24

Casusconceptualisatie CGT

Answer 24

• werken vanuit behandelprotocol voor specifieke klacht
• holistische theorie
• FABA’s (functie analyse - betekenis analyse combinaties –> conditionering)

Question 25

Overeenkomst CGT

Answer 25

• registreren
• focus op wat cliënt doet en denkt
• actief aan de slag (huiswerk)

Question 26

Depressieve spiraal

Answer 26

aanleiding: wegvallen van iets positiefs
–> minder bewegen, sociale contacten, leuke dingen etc.
gevolg: uitblijven van beloningen van het normale leven
- toename somberheid, negatieve gedachten, piekeren
- meer passiviteit
- verlies van lichamelijke condities: slaapproblemen, concentratieproblemen, anhedonie, suïcidale ideatie

Question 27

Gedragsactivatie

Answer 27

• de spiraal omdraaien middels doelen
• psycho-educatie slaap, sport en gezondheid
• activiteiten plannen
• registreren: stemming, pleasure, mastery/achievement
• evalueren: wat hielp om de stemmng te verbeteren/niet verder te verslechteren?
• in stand houdende factoren wegnemen
• de lat lager leggen, valideren en jezelf belonen
• G-schema’s (cognitieve technieken)

Question 28

Gedachten uitdagen

Answer 28

• bewijs voor en tegen de gedachten
• andere interpretatie mogelijk
• zou ik ook over een ander zo denken
  –> sacratisch dialoog, alternatieve gedachten en extra informatie verzamelen

Question 29

Behandeling angststoornissen

Answer 29

• exposure!
• waar is iemand precies bang voor –> wat is de ramp
• meer aandacht voor coping (holistische methode)
• traumaverwerking of verbetering zelfbeeld
  –> indien mogelijk sla gedachten over en meteen exposure

Question 30

Angststoornis volgens klassieke conditionering

Answer 30

Conditioned stimulus is voorspeller
unconditioned stimulus is de ‘ramp’
Conditioned respons is het gevoel
- vermijding en veiligheidsgedrag als gevolg

Question 31

Exposure en responspreventie bij smetvrees

Answer 31

• naar openbaar toilet gaan, je handen 1x 20 sec wassen en dan je vinger likken
• onderkant van je schoen aanraken en daarna zonder je handen te wassen iets eten
• deurklink likken

Question 32

Interoceptieve exposure

Answer 32

• expres lichamelijke sensaties oproepen
• veiligheidsgedrag achter wegen laten
• evalueren: wat is er gebeurd?
• leren dat lichamelijke sensaties niet schadelijk zijn

Question 33

Gegeneraliseerde angsstoornis

Answer 33

• vaak gepaard met kerngedachten zoals: de wereld is gevaarlijk etc.
• piekeren als dysfunctionele copingsstrategie
• meta-cognities: gedachten over gedachten
  –> positief: door te piekeren ben ik overal op voorbereid. Negatief: ik draai door als ik zo blijf piekeren
• behandeling: meta-cognities toetsen, problemen oplossen, gedachten uitdagen

Question 34

Belangrijkste behandelingen

Answer 34

• Depressie: gedragsactivatie; actiever worden, bioritme, plezier en mastery/achievement, beloningen, cognitieve technieken
• Angst (algemeen): exposure, gedachten toetsen met gedragsexperimenten, vermijding en veiligheidsgedrag achterwege laten
• OCS: exposure en responsepreventie
• Paniekaanvallen: interoceptieve exposure
• Sociale angst: taakconcentratietraining, videofeedback, schaamteoefeningen
• GAS: piekeren als coping, metacognities