Module 2: client en emotie gerichte psychotherapie Flashcards
Carl Rogers
- geboren in 1902
- populair in de jaren 1940-1960
- humanist
- eerste professor/therapeut die therapiesessies opnam
Humanistische psychologie
- als reactie op psychoanalyse en behaviorisme
- positief: mensen zijn in staat hun eigen problemen te begrijpen en op te lossen
- elk mens heeft een natuurlijke potentie tot groei als de omgevingscondities gunstig zijn
- individu is een subject ipv. een object dat ontleed, beoordeeld en gemanipuleerd mag worden
- het is belangrijk hoe de mens iets ervaart dan hoe het in werkelijkheid is.
Psychoanalyse
herapie die zich richt op het begrijpen en behandelen van onbewuste gedachten en gevoelens die invloed hebben op ons gedrag
- Freud
Behaviorisme
Richt zich op het bestuderen van observeerbaar gedrag in plaats van interne mentale processen. Het stelt dat al het gedrag aangeleerd is door interacties met de omgeving.
Hoe ziet humanistische psychologie eruit
- non-directief
- geen focus op abnormaal gedrag maar op mens-zijn
- bewustzijn (vrije wil) versus onbewuste (freud)
- tegen institutionalisering
- focus op de therapeutische ‘gelijkwaardige’ relatie ipv op technieken
- cliënt/persoon ipv patiënt
- onderzoekende houding, geloof in verandering, positief
- zelfontplooiing/zelfactualisering
Rogers’ centrale hypothese
‘If I can provide a certain type of relationship, the other [person] will discover within himsel the capacity to use that relationship for growth, and change and personal development will occur.’
HHumanistische aannames
- Maslow zelfactualisering
- Rogers manier om te groeien
–> fully functioning person
Maslow zelfactualisering
van top naar bodem (piramide)
- zelfactualisering: volle potentie bereiken
- erkenning
- sociale behoeften
- veiligheid
- physiologische behoefte
Rogers manier om te groeien
Om te groeien is een omgeving nodig waarin:
- echtheid (openheid en zelfonthulling)
- acceptatie (onvoorwaardelijke positieve steun)
- empathie (luisteren en begrijpen)
Therapeutische houding
Drie basisprincipes:
- echtheid/congruentie
- onvoorwaardelijke positieve steun
- empathie
Echtheid en congruentie in een therapeutische relatie
Transparantie naar de cliënt, openheid, volledige aanwezigheid
Onvoorwaardelijke positieve steun in een therapeutische relatie
Acceptatie en respect naar de cliënt
Empathie in een therapeutische relatie
Het vermogen om te voelen wat de cliënt voelt, vanuit zijn perspectief
Interventies in cliëntgerichte psychotherapie
- weinig technieken
- geen focus op symptomen
- symptomen zijn signaal van onderliggende thema’s
-therapeut focust op aanwezig zijn in het nu - geen focus op diagnostisch onderzoek, anamnese, etc.
Basis gespreksvaardigheden
- actief luisteren, doorvragen
- reflecties op gevoel waardoor cliënt verdiept
- verhelderen, samenvatten, parafraseren
- talking about talking: hoe zegt de cliënt iets
Vergelijking therapeutische relatie
- cliëntgericht vs. psychoanalytisch
- clientgericht: obv de drie principes en non-directief
- psychoanalytisch: obv overdrachtsgevoelens, therapeut is abstinent, interpreteert en analyseert
- CGT: therapeutische relatie is belangrijk, maar directief en adviserend
Vergelijking inhoud
- Clientgericht vs. psychoanalytisch
- clientgericht: symptomen verhullen weggestopte boosheid, incongruent zelf –> hoge mate van perfectionisme, strenge waarden, rationeel, niet in contact
- psychoanalytisch: onbewuste conflicten uit de kindertijd –> onbewuste conficten uit de kindertijd
- CGT: symptomen zijn ontstaan door negatieve gedachten/negatief gedrag –> symptomen ontstaan door negatieve gedachten, klassieke/operante conditionering
Vergelijking interventies
- clientgericht vs. psychoanalytisch
- clientgericht: in contact brengen met gevoel en expressie –> in contact brengen met gevoel, lichaam, waarden onderzoeken en bijstellen
- psychoanalytisch: interpretaties geven, droomduidingen –> interpretaties geven, analyseren/verklaren, droomduidingen
- CGT: activatie, gedachten uitpluizen –>exposure met respons preventie
Rogers’ theorie van het ‘zelf’
Het zelf van de persoon bestaat ui:
- Ware zelf/zelfwaarde (ontstaat in de kindertijd)
- Waargenomen zelf (hoe we onszelf zien)
- Ideale zelf (wie we willen zijn, ambities en doelen etc.)
Incongruent zelf
Mensen ervaren spanningen als die verschillende zelven niet op elkaar aansluiten (wat vrijwel altijd het geval is). Dit gebeurt als je bijvoorbeeld voortdurend afwijkt van je eigen ideaalbeeld of bepaalde emoties tot taboe verklaart. Doel van therapie is integratie
Congruent zelf
Real, perceived en ideal self zijn met elkaar in lijn
Kritiek op clientgerichte psychotherapie
- is het een houding of therapie?
-kijkt niet naar psychopathologie, alleen persoon - Rogers is te optimistisch
- ethische problemen: grensoverschrijdend gedrag
Hoe is emotion focused therapie ontstaan
Clientgerichte therapie (rogers) –> Existentiele psychotherapie (Yalom) –> experientiele psychotherapie and focusing (Gendlin) –> emotion focust therapy (greenberg); voor koppers (Johnson)
–> combinatie van: gestalt/cliëntgericht en emotietheorie/hechtingstheorie
Emotietheorie
- emoties zijn adaptieve vormen van informatieverwerking
- emoties hebben een functie: geven betekenis aan wat waardevol is voor ons en geven betekenis
- emoties vertellen ons wat we nodig hebben
- emoties geven ons een gevoel van heelheid en consistentie
- emoties zetten aan tot verandering
- EFT: leren om emoties bewust te ervaren van en ze adequaat te gebruiken
–> ‘elke emotie heeft een behoefte, elke behoefte heeft een aanzet tot actie (action-tendency)’
Problemen met emoties
- emoties bedekken soms andere emoties
- de intensiteit van emoties is soms te hoog/laag
- vast komen zitten in emoties, geen afstand meer kunnen nemen
emotionele reacties
- primaire adaptieve emotionele reactie
- maladaptieve emotionele reactie
- secundaire emotionele reactie
- instrumentele reacties
- Primaire adaptieve emotionele reactie
Onmiddellijke emotionele respons op een situatie die helpt om actie te ondernemen (gevaar –> angst)
Maladaptieve emotionele reactie
Onmiddellijke maar overdreven reactie opgedaan aan vaak eerdere, traumatische gebeurtenissen. Destijds een adaptieve coping op een onveilige situatie, nu een overdreven reactie op een gelijkende situatie
Secundaire emotionele reactie
Emotionele reactie op een primaire adaptieve reactie. Angst (situatie) –> schaamte over de angst
Instrumentele reacties
Emoties die we gebruiken om anderen te beïnvloeden. Kan een gewoonte zijn of opzettelijk
Basis van Emotion focused therapy
- bewustwording van wat we voelen
- reguleren van onze emoties
- reflectie
- transformeren van emoties door emoties
Bewustwording van wat we voelen
Emoties geven informatie over onze ervaring en sturen ons gedrag
Reguleren van onze emoties
- overspoelende emoties (onder-regulering)
- geen contact met gevoelens (over-regulatie)
Reflectie
Begrijpen van onze emotionele reacties
Transformeren van emoties door emoties
de persoon in contact brengen met de primaire adaptieve emotie (die weet wat we nodig hebben)
Transformeren van emoties door emoties
- laatste stap EFT
Volledige aandacht en toegang geven aan de maladaptieve emoties, erkennen en valideren –> geef ruimte aan de primaire emotie –> actualiseert die emotie
Waarom hebben we maladaptieve emoties?
Omdat de primaire emoties te krachtig/overweldigend kan voelen
Markers en taken in emotion focused therapy
Marker: therapeut is oplettend op markers (signalen) in het proces van de cliënt die wijzen op hun onderliggende problemen
- 10 markers
10 markers
- in relatie tot empathie
- relationele taken
- ervaringsgerichte taken
- enactments
Procestaken in relatie tot empathie
- client vertelt over een probleem (marker) –> empathisch exploreren (taak therapeut)
- kwetsbaarheid (marker) –> empathisch affirmeren (taak therapeut)
Relationele taken
- Start van de therapie (marker) –> relatie opbouwen (taak therapeut)
- breuken in de relatie (marker) –> dialoog over de relatie (taak therapeut)
Ervaringsgerichte taken
- te weinig emotie (marker) –> ruimte maken om te voelen (taak therapeut)
- vage, onduidelijke gevoelens (marker) –> focussing (taak therapeut)
- Moeite met het uiten van emoties (marker) –> gevoelens toestaan en expressie aanmoedigen (taak therapeut)
Focussing
- taak therapeut
Eugene Gendlin –> dialoog tussen het hoofd en het lichaam (focus op stroom van ervaringen, ipv alleen emoties)
- clearing a spcae, felt sense, handle, resonating, asking en receiving
–> reactie op vage en onduidelijke gevoelens
Enactments
- Zelf-voordeling (marker) –> 2 stoelen dialoog
- ‘unfinished business (marker) –> lege stoel dialoog
- vastzittend gevoel (marker) –> compassievolle zelftroost
Twee stoelen werk
Innerlijke criticus op de stoel versus het ervarende zelf. Stimuleert seperatie daartussen en bevordert dialoog
Lege stoel werk
Plaats een persoon op de stoel waar nog krachtige gevoelens jegens bestaan
Algemene technieken in emotion focused therapy
- aandacht voor de hele ervaring, dus vragen als ‘hoe voelt dat in het lichaam?’
- actief exploreren en empathisch gissen
- stoelenwerk: zinnen mee formuleren, aanmoedigen dat iemand zich uit kan spreken
- de emotionele spanning verhogen door met emoties te werken
- vriendelijk erop wijzen als emoties vermeden worden
