Meltingarvegur Flashcards
1
Q
Apthous sár?
A
Sár í munni.
Oftast hjá ungu fólki, idiopatískt.
2
Q
Hvað einkennir HSV-1?
A
Fjölkjarnafrumur
3
Q
Hvað er fordyce?
A
Fitukirtlar í slímhúð á vörum/munnslímhúð
4
Q
Hvað einkennir oral candidis og eitt spes ástand sem getur valdið því?
A
Psuedomembranous bólga
Anemia
5
Q
Leukoplakia er?
A
Oftast hyperplasia.
Ef dysplasia þá carcinoma in situ.
Getur þróast yfir í illkynja krabbamein.
Tengt HPV-16?
6
Q
Hvað er Haem-angioma?
A
Blóðæðaæxli. Finnst oft á húð og í munni
7
Q
Hvað er Lymph-angioma?
A
Vessaæðaæxli, sjaldgæf en finnast í munni.
8
Q
Hvaða HPV veirur tengjast flöguþekjukrabbameini í munni?
A
16, 18 og 33
9
Q
Hvað er munnkrabbamein mörg % krabbameins?
A
3%, algengara í KK
10
Q
Hvað heitir laufið/hnetan sem getur valdið munnkrabbameini?
A
Betel
11
Q
Hvað er verrucous carcinoma?
A
Krabbamein sem líkist veirum. Er í munni
12
Q
Í hvaða tveimur andlitskirtlum er krabbamein algengast?
A
Submandibular og Parotis
13
Q
Hvað er sjögrens?
A
Sjálfsofnæmissjd. sem veldur
- Lymphocytaíferð í kirtlu
- Atrophia á kirtilvef
- Munn- og augnþurrk
14
Q
Hvað er Sialolithiasis?
A
Steinar í munnvatnskirtlum
15
Q
Hvað er algengasta krabbameinið í munnvatnskirtlum?
A
Mucoepidermoid carcinoma
16
Q
Algengasta krabbameinið í parotis og úr hvaða vef?
A
Pleomorphic adenoma (góðkynja).
Satallite æxlishnútar.
Pleo: kirtil-, þekju- og bandvefur
17
Q
Hvað er adenolymphoma?
A
Mikið af kirtilvef með íferð lymphocyta
18
Q
Hvað kallast það þegar vélindað er lokað í endann?
A
Atrasia
19
Q
Hvað kallast það þegar að vélindað opnast inn í barkann?
A
Fistula
20
Q
Algengasta týpa atrasíu-fistulu?
A
Atrasia distal fistula
- Vélindað lokað með fistulu distalt
21
Q
Hvað er stenosis?
A
Þrenging á vélinda
22
Q
Hvað er gastric ectopia?
A
Ectopia þýðir á röngum stað.
Magavefur efst í vélinda
23
Q
Hvað þýðir Hiatus Hernia?
A
Hiatus - gat
Hernia - þyndarslit
24
Q
Tvær gerðir hiatus hernia?
A
Sliding Hiatus - vélindað einfaldlega of stutt
Paraesophageal Hiatus - eðl. lengd á vélinda en maginn þrýstist upp samhliða
25
Hvað er Achalasia?
**Skortur á samhæfingu hreyfingu** vélindans við kyngingu.
**LES** (lower esophageal splinter opnast ekki)
Idiopatískt - hypertrophy í LES
26
Hvað er Diverticula oesophagei?
Pokar í vélinda
27
Hvað er **esophageal varices**?
Stækkaðar og sjáanlegar æðar í vélinda.
Geta rofnað og blætt. Hátt mortalítat
28
Hver er algengasta ástæða bólgu í vélinda á vesturlöndum?
**Reflux** **oesophagitis**
| (ísl. bakflæði)
29
Þrjár helstu ástæður bakflæðis?
1. LES gölluð, lokast ekki vel.
2. Magainnihald þrýstist út
3. Hiatus Hernia
30
Skilgr. á Barrets esophagous?
**eðlilegri lagskiptri flöguþekju** er skipt út fyrir **metaplastíska columnar kirtilþekju**, sem inniheldur **goblet frumur.**
31
Þrjár tegundir góðkynja æxlis í vélinda?
1. Papilloma
2. Leiomyoma
3. Granular cell tumor
31
Þrjár tegundir góðkynja æxlis í vélinda?
1. Papilloma
2. Leiomyoma
3. Granular cell tumor
32
Hvað er leiomyoma?
Sléttvöðvaæxli, algengt góðkynjaæxli í vélinda
33
Tvær algengustu týpur illkynja krabbamein í vélinda?
Squamous cell carcinoma og adenocarcinoma
34
Hvað er heterotopia?
Misstaða, oft congentialt í maga
35
Hvað er **pyloric stenosis?**
Maturinn nær ekki að fara úr maganum niður í smáþarma
36
Hvað myndar Helicobacter Pylori?
**Ureasa**, **ensím** og **exotocin**.
37
Hver er flokkunin á magabólgum?
**Acute** **gastritis**
**Chronic gastritis**
A - Auto immune
B - Bactera (Helicobacter Pylori)
C - Chemískt reflux gastritis
38
Hvað gerist í magabólgu A? (auto-immune)
* Mótefni gegn parietal frumum
* Lítil eða engin sýrumyndun
* Gastrín losun eykst
39
Hvað er Menetrier’s disease?
Alltof mikið af mucous secreting cells í maganum
40
Lýsing á peptic ulcers?
Defect
Hringlaga
Magasýra og pepsín hafa áhrif
41
Hvað er meckels diverticulum?
Poki eða sekkur sem skagar út frá dausgörn (ileum). Leif opinnar blómarásar (yolk stalk) í fósturmyndun.
42
Hvað einkennir Zollinger-Ellison?
Of mikil sýruframleiðsla
43
Hvað er Askanazy zones?
Myndast við of mikið af sýru exposure.
–**1) Exudat með fibrini + bólgufrumudebris**
**2) Vefur með kjarnaniðurbroti og acut bólgufrumum**
**3) Græðsluvefur með bólgufrumum**
**4) Fibrous bandvefur - örvefur**
44
Complications tengd maga ulcers?
1) blæðing
2) perforatio (rof)
3) penetratio (rof í gegn)
4) obstructio (?)
5) malignitet (magasýra áhrif á nærliggjandi vefi?)
45
Í hvaða tvo flokka er magakrabbameini almennt flokkað og hvað einkennir hvern flokk?
**Intestinal** og **diffuse**
The intestinal-type is the end-result of an **inflammatory process** that **progresses from chronic gastritis to atrophic gastritis and finally to intestinal metaplasia and dysplasia.** This type is more common among elderly men, unlike the diffuse type, which is more prevalent among women and in individuals under the age of 50. The diffuse-type, characterized by the development of **linitis plastica**, is associated with an unfavorable prognosis because the diagnosis is often delayed until the disease is quite advanced. Gastric H. pylori infection is highly associated with this type as with the intestinal-type
Diffuse: Leðurmagi ath.
46
Hver annar sýkill tengist magakrabbameinum en H.pyloori?
Epstein-Barr Virus
47
Hvað er sérkennilegt v. magakrabbamein m.v. önnur krabbamein?
Ekki talað um in situ
48
Í hvaða flokka er hægt að skilgr. peptic ulcers?
**Erosion**
Vægasta formið, bara yfirborðsepithelið sem er sár
**Acute**
Nær niður í submucosal en er enginn örvefur og hún nær fullum bata
**Krónískt sár**
Eins og akútsár nema það er komið reaction (örvefur)
49
Signet ring frumur finnast í?
Diffuse gerðinni af adenocarcinoma í maga
50
Hvað er krukenberg tumor?
Meinvarpast til eggjastokka, ef það eru bilateral meinvörp í eggjastokkum kallast það krukenberg tunor.
51
Hvað er Trichobezoar?
Mikið af hári í magna vegna inntöku
52
Fjórir algengir fæðingargallar í görnum?
1. Atrasia eða stenosis
2. Dublicatio
3. **Meckels diverticulum**
4. **Hirschsprungs sjúkdómur**
53
Í Meckels diverticulum, hvaða duct lokast ekki alveg og hvað vef er að finna þar? **(M)**
**Omphalo-mesenteric duct**
Þar getur fundist **gastric slímhúð** með eða án **brisvef**
54
Hvað er Hirschsprungs sjúkdómur? **(M)**
**Congenital aganglionic megacolon**
Vantar **ganglion frumur í görnina**, **ristillinn tútnar út**. Verða **engar garnahreyfingar.** Neðst í **rectum**. Á því **svæði sem vantar ganglion frumurnar verða þrengsli**. Hægðirnar komast illa eða ekki framhjá. **Aganglionic = vantar ganglion**. **Hann tútnar út vegna þrýstings.** Þess vegna **megacolon.**
55
Fjórar helstu ástæður fyrir **obstructio** í görnum?
1. Herniation – kviðslit
2. Adhaesio - samvextir
3. Volvulus - garnaflækja
4. Intussusceptio – ísmokkun garnar
56
í hvaða þrjá flokka er hægt að flokka garna-ischemiu?
1. *transmural: Drep í öllum veggnum, lokun á stórri æð*
2. *Mural: muscosa og submucosa, ekki vöðvi.*
* 3. Relative ischemia Mucosal: Vægast, bara í mucosa.*
57
Venous thrombosis í görnum orsakast af?
Venous thrombosis er vegna þess að **blóðið nær ekki að fara almennilega frá görnunum** og þá kemst ekki súrefnisríkt blóð að. Getur orsakast vegna skorpulifurs, alkóhól o.fl.
58
Hvað er Angiodysplasia í görnum?
Angio-dysplasia. Óeðlilegar æðaflækjur í garnaveggnum, oftast h. megin í ristlinum. Kemur milli fimmtugs og sextugs. Algeng blæðing úr ristlinum. Ástæða fyrir járnskortsi.
Orsok: Aukinn þrýstingur í lífhimnunni sem hvetur frekari æðamyndun.
59
Hvað er dysentery?
Þegar baktería/bólga orsakar blóðugan niðurgang o.fl.
60
Þrjú frumdýr sem valda sjd. í görnum?
Giardia **lamblia**
Giardia **muris**
Giardia **agilis**
61
Algengustu orsakir malabsorptionar? 3
krónískur pancreatitis
Celiac sjúkdómur
Crohn’s sjúkdómur
62
Hvað einkennir celiac disease?
Ofnæmi f. gluteini
–, þ.e. gliadin proteini
63
Hvað einkennir Whipple’s sjúkdómur?
Bakteríusýking í görnum með miklu íferði macrophaga
64
Tveir helstu Chronic inflammatory bowel sjúkdómar?
**Crohns disease** og **Colitis Ulcerosa**
65
Skilgr. crohns disease?
–granulomatous bólgusjúkdómur sem getur komið fyrir hvar sem er í meltingarveginum
66
Skilgr. á Colitis ulcerosa?
non-granulomatous bólgusjúkdómur í ristli
67
Reykingar virðast ___ líkur á Crohn’s sjúkdómi og ___ líkur á colitis ulcerosa
Reykingar virðast **auka líkur á Crohn’s sjúkdómi draga úr líkum á og virkni** colitis ulcerosa
68
Creeping fat finnst í?
Crohns disease
69
Hvað er spes við einkennin í colitis ulcerosa?
Kemur í köstum og fólk gott á milli
70
Hvort er crohns eða colitis ulcerosa algengara?
Colitis ulcerosa
71
Hvað er crypt abcess og í hvaða sjd. sést það?
Graftarkýli í kirtli. Mikið af neutrophilum. Sést í Colitis ulcerosa
72
Fyrir utan lymphoískan colitis hver önnur týpa getur verið til staðar?
Collagen
73
Diverticulosis er?
Blöðrur í ristli
74
Separ í ristli og endaþarmi skiptast í tvo flokka:
non-neoplastíska sepa og neoplastíska sepa
75
Munur á non-neoplastíska sepa og neoplastíska sepa
**Polyps can be classified as neoplastic (adenoma), meaning they have the potential to become cancer, and non-neoplastic (hyperplastic), meaning they do not have the potential to become cancer.**
76
Peutz-Jeghers og Juvenile polyp eru…
**non-neoplastic polypar**
77
Neoplastískir separ eru…
Algengasta adenoma í mönnum! Yfir 50% af fólki yfir 60 ára með þannig
78
Adenoma í görnum skiptast í….
**Tubular adenoma:****–****\>**
75% kirtilmyndandi - \<25% totumyndandi
**Tubulovillous adenoma:****–**
50-75% kirtilmyndandi - 25-50% totumyndandi
**Villous adenoma:**
–\<50% kirtilmyndandi - \>50% totumyndandi
79
Krabbamein í ristli og endaþarmi eru um \_% af krabbameinsdauða í BNA
15%
80
Ristilkrabbamein eru \_% af heildarkrabbameinum
8%
81
Endaþarmskrabbamein eru \_% af heildarkrabbameinum
3%
82
Hvað greinast ca. margir með ristilkrabbamein á íslandi á ári?
150.
50/50 kynjahlutfall
83
Ristil- + endaþarmskrabbamein
á Íslandi 2015-2019 meðalfjöldi:
200
84
Helsta genabreytingin í colon cancer?
APC/beta-catenin leiðin
85
Hvað er lynch disease?
Lynch disease ia an [autosomal dominant](https://en.wikipedia.org/wiki/Autosomal_dominant) genetic condition that is associated with a **high risk of** [**colon cancer**](https://en.wikipedia.org/wiki/Colon_cancer) as well as other cancers including [endometrial cancer](https://en.wikipedia.org/wiki/Endometrial_cancer) (second most common), [ovary](https://en.wikipedia.org/wiki/Ovarian_cancer), [stomach](https://en.wikipedia.org/wiki/Stomach_cancer), [small intestine](https://en.wikipedia.org/wiki/Gastrointestinal_cancer), [hepatobiliary tract](https://en.wikipedia.org/wiki/Gallbladder_cancer), upper [urinary tract](https://en.wikipedia.org/wiki/Urinary_tract), [brain](https://en.wikipedia.org/wiki/Brain_tumor), and [skin](https://en.wikipedia.org/wiki/Skin_cancer).[[2]](https://en.wikipedia.org/wiki/Hereditary_nonpolyposis_colorectal_cancer#cite_note-2) The increased risk for these cancers is due to inherited mutations that impair [**DNA mismatch repa**ir](https://en.wikipedia.org/wiki/DNA_mismatch_repair). It is a type of [cancer syndrome](https://en.wikipedia.org/wiki/Cancer_syndrome).
86
Fjórar tegundir illkynja krabbameins í smágirni?
–Adenocarcinoma–
Neuroendocrine tumorar/carcinoid æxli
–Gastrointestinal stromal tumorar–
Lymphoma
86
Fjórar tegundir illkynja krabbameins í smágirni?
–Adenocarcinoma–
Neuroendocrine tumorar/carcinoid æxli
–Gastrointestinal stromal tumorar–
Lymphoma
87
Hvað er sérstaklega einkennilegt við Carcinoid syndrome?
Hækkun á serótónín í blóði
88
Hver er algengasta tegund lymphoma í meltingarveginum?
MALT
89
Algengur congenital sjd. í brisi?
Cystic fibrosis. Hefur áhrif á lungu o.fl.
90
Eitt af helstu einkennum brisbilunar?
steatorrhea - fituskita
91
acute pancreatitis getur valdið vefjadrepi sem kallast
Fitudrep (e. fat necrosis)
92
Hvað kallast tvö einkenni tengd acute pancreatitis? Marblettir í kringum nafla og hliðlægt á kviðarholi
**Cullen’s sign og Turner’s sign**
93
Munur á acute og krónískum pancreatitis?
* Acute pancreatitis ***-*** er viðsnúanleg bólga í brisi, misalvarleg með bjúg, fitudrepi, skemmdum á **acinar vef** og **stundum blæðingum**
* Chronic pancreatitis og eyðing á briskirtilvef með fibrosis, þrengingum og **útvíkkunum á ductal kerfi** og **að lokum vanstarfsemi briskirtils**
Í akút er mikill verkur en lítill sem enginn í krónískum
94
Hvort er góðkynja eða illkynja krabbamein algengara í brisi?
Illkynja
95
rNr. hvað í röðinni er krabbameinsdauði vegna krabbameins í brisi?
**Fjórða** algengasta orsök krabbameinsdauða eftir lungum, ristili og brjóstum.
96
Nú er krabbamein í brisi ídiopatiskt en hvað er talið að fimm faldi líkurnar á að einstaklingur þrói með sér illkynja krabbamein í brisi?
**Reykingar**
97
Meðalfjöldi briskrabbameina á ísl á ári?
ca. 50
98
Í hvaða hluta brisins er algengast að myndist krabbamein?
Caput
99
Hvaða einkenni kemur fram ef krabbameinið í brisi er í caput?
Þá kemur **Gula**. Krabbameinið greinist þá fyrr
100
Hvað heitir svæðið sem getur gjarnan stíflað bæði brisið og gallganginn?
Ampulla of vater
101
Hvað er •Biliary atresia?
Congenitalt ástand þar sem gallgangurinn er lokaður, börnin deyja ef ekki er gripið inni
102
Chole-dochal cysta í brisi er?
Chole-gall
Dochal- ductus
Cysta- blaðra
Blaðra myndast sem getur stíflað ganginn og hann víkkað út í þokkabót. Mögulega veikleik í veggnum?
103
Hvort eru gallsteinar oftast með einkenni eða ekki?
Ekki
104
Tvær gerðir gallsteina?
Cholesterol steinar 90% eða pigment steinar (litarefni, gulaefnið út af bilirúbin)
105
Cholesterol steinar,kk vs kvk?
kvk
106
Cholesterol-steinar? FFFF
FFFF Fertile fat female fourties
107
Megin innihald pigment steina?
**Calcium** bilirubinate
108
Chole-lithiasis er..
Chole - gall
Lithiasis - steinar
109
Acute cholecystitis er í 90% tilfella vegna
**stíflu í ductus cysticus**
110
Hvað er Rokitansky-Aschoffs og í hvaða sjd. ástandi finnast þeir?
Djúpar holur í gallblöðrunni sem koma fram
i chronic cholecystitis
111
Lýsandi f. Cholesterolosis?
Cholesterol fellur út, macrophagar éta það. Slímhúðin er því eins og jarðarber. Þannig myndast strawberry gall bladder.
112
Hvað greinast að meðaltali margir með krabbamein í gallblöðrunni?
10
113
algengasta krabbameinið í gallblöðrunni?
adenocarcinoma
