Meltingarvegur Flashcards
Apthous sár?
Sár í munni.
Oftast hjá ungu fólki, idiopatískt.
Hvað einkennir HSV-1?
Fjölkjarnafrumur
Hvað er fordyce?
Fitukirtlar í slímhúð á vörum/munnslímhúð
Hvað einkennir oral candidis og eitt spes ástand sem getur valdið því?
Psuedomembranous bólga
Anemia
Leukoplakia er?
Oftast hyperplasia.
Ef dysplasia þá carcinoma in situ.
Getur þróast yfir í illkynja krabbamein.
Tengt HPV-16?
Hvað er Haem-angioma?
Blóðæðaæxli. Finnst oft á húð og í munni
Hvað er Lymph-angioma?
Vessaæðaæxli, sjaldgæf en finnast í munni.
Hvaða HPV veirur tengjast flöguþekjukrabbameini í munni?
16, 18 og 33
Hvað er munnkrabbamein mörg % krabbameins?
3%, algengara í KK
Hvað heitir laufið/hnetan sem getur valdið munnkrabbameini?
Betel
Hvað er verrucous carcinoma?
Krabbamein sem líkist veirum. Er í munni
Í hvaða tveimur andlitskirtlum er krabbamein algengast?
Submandibular og Parotis
Hvað er sjögrens?
Sjálfsofnæmissjd. sem veldur
- Lymphocytaíferð í kirtlu
- Atrophia á kirtilvef
- Munn- og augnþurrk
Hvað er Sialolithiasis?
Steinar í munnvatnskirtlum
Hvað er algengasta krabbameinið í munnvatnskirtlum?
Mucoepidermoid carcinoma
Algengasta krabbameinið í parotis og úr hvaða vef?
Pleomorphic adenoma (góðkynja).
Satallite æxlishnútar.
Pleo: kirtil-, þekju- og bandvefur
Hvað er adenolymphoma?
Mikið af kirtilvef með íferð lymphocyta
Hvað kallast það þegar vélindað er lokað í endann?
Atrasia
Hvað kallast það þegar að vélindað opnast inn í barkann?
Fistula
Algengasta týpa atrasíu-fistulu?
Atrasia distal fistula
- Vélindað lokað með fistulu distalt
Hvað er stenosis?
Þrenging á vélinda
Hvað er gastric ectopia?
Ectopia þýðir á röngum stað.
Magavefur efst í vélinda
Hvað þýðir Hiatus Hernia?
Hiatus - gat
Hernia - þyndarslit
Tvær gerðir hiatus hernia?
Sliding Hiatus - vélindað einfaldlega of stutt
Paraesophageal Hiatus - eðl. lengd á vélinda en maginn þrýstist upp samhliða
Hvað er Achalasia?
Skortur á samhæfingu hreyfingu vélindans við kyngingu.
LES (lower esophageal splinter opnast ekki)
Idiopatískt - hypertrophy í LES
Hvað er Diverticula oesophagei?
Pokar í vélinda
Hvað er esophageal varices?
Stækkaðar og sjáanlegar æðar í vélinda.
Geta rofnað og blætt. Hátt mortalítat
Hver er algengasta ástæða bólgu í vélinda á vesturlöndum?
Reflux oesophagitis
(ísl. bakflæði)
Þrjár helstu ástæður bakflæðis?
- LES gölluð, lokast ekki vel.
- Magainnihald þrýstist út
- Hiatus Hernia
Skilgr. á Barrets esophagous?
eðlilegri lagskiptri flöguþekju er skipt út fyrir metaplastíska columnar kirtilþekju, sem inniheldur goblet frumur.
Þrjár tegundir góðkynja æxlis í vélinda?
- Papilloma
- Leiomyoma
- Granular cell tumor
Þrjár tegundir góðkynja æxlis í vélinda?
- Papilloma
- Leiomyoma
- Granular cell tumor
Hvað er leiomyoma?
Sléttvöðvaæxli, algengt góðkynjaæxli í vélinda
Tvær algengustu týpur illkynja krabbamein í vélinda?
Squamous cell carcinoma og adenocarcinoma
Hvað er heterotopia?
Misstaða, oft congentialt í maga
Hvað er pyloric stenosis?
Maturinn nær ekki að fara úr maganum niður í smáþarma
Hvað myndar Helicobacter Pylori?
Ureasa, ensím og exotocin.
Hver er flokkunin á magabólgum?
Acute gastritis
Chronic gastritis
A - Auto immune
B - Bactera (Helicobacter Pylori)
C - Chemískt reflux gastritis
Hvað gerist í magabólgu A? (auto-immune)
- Mótefni gegn parietal frumum
- Lítil eða engin sýrumyndun
- Gastrín losun eykst
Hvað er Menetrier’s disease?
Alltof mikið af mucous secreting cells í maganum
Lýsing á peptic ulcers?
Defect
Hringlaga
Magasýra og pepsín hafa áhrif
Hvað er meckels diverticulum?
Poki eða sekkur sem skagar út frá dausgörn (ileum). Leif opinnar blómarásar (yolk stalk) í fósturmyndun.
Hvað einkennir Zollinger-Ellison?
Of mikil sýruframleiðsla
Hvað er Askanazy zones?
Myndast við of mikið af sýru exposure.
–1) Exudat með fibrini + bólgufrumudebris
2) Vefur með kjarnaniðurbroti og acut bólgufrumum
3) Græðsluvefur með bólgufrumum
4) Fibrous bandvefur - örvefur
Complications tengd maga ulcers?
1) blæðing
2) perforatio (rof)
3) penetratio (rof í gegn)
4) obstructio (?)
5) malignitet (magasýra áhrif á nærliggjandi vefi?)
Í hvaða tvo flokka er magakrabbameini almennt flokkað og hvað einkennir hvern flokk?
Intestinal og diffuse
The intestinal-type is the end-result of an inflammatory process that progresses from chronic gastritis to atrophic gastritis and finally to intestinal metaplasia and dysplasia. This type is more common among elderly men, unlike the diffuse type, which is more prevalent among women and in individuals under the age of 50. The diffuse-type, characterized by the development of linitis plastica, is associated with an unfavorable prognosis because the diagnosis is often delayed until the disease is quite advanced. Gastric H. pylori infection is highly associated with this type as with the intestinal-type
Diffuse: Leðurmagi ath.
Hver annar sýkill tengist magakrabbameinum en H.pyloori?
Epstein-Barr Virus
Hvað er sérkennilegt v. magakrabbamein m.v. önnur krabbamein?
Ekki talað um in situ
Í hvaða flokka er hægt að skilgr. peptic ulcers?
Erosion
Vægasta formið, bara yfirborðsepithelið sem er sár
Acute
Nær niður í submucosal en er enginn örvefur og hún nær fullum bata
Krónískt sár
Eins og akútsár nema það er komið reaction (örvefur)
Signet ring frumur finnast í?
Diffuse gerðinni af adenocarcinoma í maga
Hvað er krukenberg tumor?
Meinvarpast til eggjastokka, ef það eru bilateral meinvörp í eggjastokkum kallast það krukenberg tunor.
Hvað er Trichobezoar?
Mikið af hári í magna vegna inntöku
Fjórir algengir fæðingargallar í görnum?
- Atrasia eða stenosis
- Dublicatio
- Meckels diverticulum
- Hirschsprungs sjúkdómur
Í Meckels diverticulum, hvaða duct lokast ekki alveg og hvað vef er að finna þar? (M)
Omphalo-mesenteric duct
Þar getur fundist gastric slímhúð með eða án brisvef
Hvað er Hirschsprungs sjúkdómur? (M)
Congenital aganglionic megacolon
Vantar ganglion frumur í görnina, ristillinn tútnar út. Verða engar garnahreyfingar. Neðst í rectum. Á því svæði sem vantar ganglion frumurnar verða þrengsli. Hægðirnar komast illa eða ekki framhjá. Aganglionic = vantar ganglion. Hann tútnar út vegna þrýstings. Þess vegna megacolon.
Fjórar helstu ástæður fyrir obstructio í görnum?
- Herniation – kviðslit
- Adhaesio - samvextir
- Volvulus - garnaflækja
- Intussusceptio – ísmokkun garnar
í hvaða þrjá flokka er hægt að flokka garna-ischemiu?
- transmural: Drep í öllum veggnum, lokun á stórri æð
-
Mural: muscosa og submucosa, ekki vöðvi.
* 3. Relative ischemia Mucosal: Vægast, bara í mucosa.*
Venous thrombosis í görnum orsakast af?
Venous thrombosis er vegna þess að blóðið nær ekki að fara almennilega frá görnunum og þá kemst ekki súrefnisríkt blóð að. Getur orsakast vegna skorpulifurs, alkóhól o.fl.
Hvað er Angiodysplasia í görnum?
Angio-dysplasia. Óeðlilegar æðaflækjur í garnaveggnum, oftast h. megin í ristlinum. Kemur milli fimmtugs og sextugs. Algeng blæðing úr ristlinum. Ástæða fyrir járnskortsi.
Orsok: Aukinn þrýstingur í lífhimnunni sem hvetur frekari æðamyndun.
Hvað er dysentery?
Þegar baktería/bólga orsakar blóðugan niðurgang o.fl.
Þrjú frumdýr sem valda sjd. í görnum?
Giardia lamblia
Giardia muris
Giardia agilis
Algengustu orsakir malabsorptionar? 3
krónískur pancreatitis
Celiac sjúkdómur
Crohn’s sjúkdómur
Hvað einkennir celiac disease?
Ofnæmi f. gluteini
–, þ.e. gliadin proteini
Hvað einkennir Whipple’s sjúkdómur?
Bakteríusýking í görnum með miklu íferði macrophaga
Tveir helstu Chronic inflammatory bowel sjúkdómar?
Crohns disease og Colitis Ulcerosa
Skilgr. crohns disease?
–granulomatous bólgusjúkdómur sem getur komið fyrir hvar sem er í meltingarveginum
Skilgr. á Colitis ulcerosa?
non-granulomatous bólgusjúkdómur í ristli
Reykingar virðast ___ líkur á Crohn’s sjúkdómi og ___ líkur á colitis ulcerosa
Reykingar virðast auka líkur á Crohn’s sjúkdómi draga úr líkum á og virkni colitis ulcerosa
Creeping fat finnst í?
Crohns disease
Hvað er spes við einkennin í colitis ulcerosa?
Kemur í köstum og fólk gott á milli
Hvort er crohns eða colitis ulcerosa algengara?
Colitis ulcerosa
Hvað er crypt abcess og í hvaða sjd. sést það?
Graftarkýli í kirtli. Mikið af neutrophilum. Sést í Colitis ulcerosa
Fyrir utan lymphoískan colitis hver önnur týpa getur verið til staðar?
Collagen
Diverticulosis er?
Blöðrur í ristli
Separ í ristli og endaþarmi skiptast í tvo flokka:
non-neoplastíska sepa og neoplastíska sepa
Munur á non-neoplastíska sepa og neoplastíska sepa
Polyps can be classified as neoplastic (adenoma), meaning they have the potential to become cancer, and non-neoplastic (hyperplastic), meaning they do not have the potential to become cancer.
Peutz-Jeghers og Juvenile polyp eru…
non-neoplastic polypar
Neoplastískir separ eru…
Algengasta adenoma í mönnum! Yfir 50% af fólki yfir 60 ára með þannig
Adenoma í görnum skiptast í….
Tubular adenoma:–>
75% kirtilmyndandi - <25% totumyndandi
Tubulovillous adenoma:–
50-75% kirtilmyndandi - 25-50% totumyndandi
Villous adenoma:
–<50% kirtilmyndandi - >50% totumyndandi
Krabbamein í ristli og endaþarmi eru um _% af krabbameinsdauða í BNA
15%
Ristilkrabbamein eru _% af heildarkrabbameinum
8%
Endaþarmskrabbamein eru _% af heildarkrabbameinum
3%
Hvað greinast ca. margir með ristilkrabbamein á íslandi á ári?
150.
50/50 kynjahlutfall
Ristil- + endaþarmskrabbamein
á Íslandi 2015-2019 meðalfjöldi:
200
Helsta genabreytingin í colon cancer?
APC/beta-catenin leiðin
Hvað er lynch disease?
Lynch disease ia an autosomal dominant genetic condition that is associated with a high risk of colon cancer as well as other cancers including endometrial cancer (second most common), ovary, stomach, small intestine, hepatobiliary tract, upper urinary tract, brain, and skin.[2] The increased risk for these cancers is due to inherited mutations that impair DNA mismatch repair. It is a type of cancer syndrome.
Fjórar tegundir illkynja krabbameins í smágirni?
–Adenocarcinoma–
Neuroendocrine tumorar/carcinoid æxli
–Gastrointestinal stromal tumorar–
Lymphoma
Fjórar tegundir illkynja krabbameins í smágirni?
–Adenocarcinoma–
Neuroendocrine tumorar/carcinoid æxli
–Gastrointestinal stromal tumorar–
Lymphoma
Hvað er sérstaklega einkennilegt við Carcinoid syndrome?
Hækkun á serótónín í blóði
Hver er algengasta tegund lymphoma í meltingarveginum?
MALT
Algengur congenital sjd. í brisi?
Cystic fibrosis. Hefur áhrif á lungu o.fl.
Eitt af helstu einkennum brisbilunar?
steatorrhea - fituskita
acute pancreatitis getur valdið vefjadrepi sem kallast
Fitudrep (e. fat necrosis)
Hvað kallast tvö einkenni tengd acute pancreatitis? Marblettir í kringum nafla og hliðlægt á kviðarholi
Cullen’s sign og Turner’s sign
Munur á acute og krónískum pancreatitis?
- Acute pancreatitis - er viðsnúanleg bólga í brisi, misalvarleg með bjúg, fitudrepi, skemmdum á acinar vef og stundum blæðingum
- Chronic pancreatitis og eyðing á briskirtilvef með fibrosis, þrengingum og útvíkkunum á ductal kerfi og að lokum vanstarfsemi briskirtils
Í akút er mikill verkur en lítill sem enginn í krónískum
Hvort er góðkynja eða illkynja krabbamein algengara í brisi?
Illkynja
rNr. hvað í röðinni er krabbameinsdauði vegna krabbameins í brisi?
Fjórða algengasta orsök krabbameinsdauða eftir lungum, ristili og brjóstum.
Nú er krabbamein í brisi ídiopatiskt en hvað er talið að fimm faldi líkurnar á að einstaklingur þrói með sér illkynja krabbamein í brisi?
Reykingar
Meðalfjöldi briskrabbameina á ísl á ári?
ca. 50
Í hvaða hluta brisins er algengast að myndist krabbamein?
Caput
Hvaða einkenni kemur fram ef krabbameinið í brisi er í caput?
Þá kemur Gula. Krabbameinið greinist þá fyrr
Hvað heitir svæðið sem getur gjarnan stíflað bæði brisið og gallganginn?
Ampulla of vater
Hvað er •Biliary atresia?
Congenitalt ástand þar sem gallgangurinn er lokaður, börnin deyja ef ekki er gripið inni
Chole-dochal cysta í brisi er?
Chole-gall
Dochal- ductus
Cysta- blaðra
Blaðra myndast sem getur stíflað ganginn og hann víkkað út í þokkabót. Mögulega veikleik í veggnum?
Hvort eru gallsteinar oftast með einkenni eða ekki?
Ekki
Tvær gerðir gallsteina?
Cholesterol steinar 90% eða pigment steinar (litarefni, gulaefnið út af bilirúbin)
Cholesterol steinar,kk vs kvk?
kvk
Cholesterol-steinar? FFFF
FFFF Fertile fat female fourties
Megin innihald pigment steina?
Calcium bilirubinate
Chole-lithiasis er..
Chole - gall
Lithiasis - steinar
Acute cholecystitis er í 90% tilfella vegna
stíflu í ductus cysticus
Hvað er Rokitansky-Aschoffs og í hvaða sjd. ástandi finnast þeir?
Djúpar holur í gallblöðrunni sem koma fram
i chronic cholecystitis
Lýsandi f. Cholesterolosis?
Cholesterol fellur út, macrophagar éta það. Slímhúðin er því eins og jarðarber. Þannig myndast strawberry gall bladder.
Hvað greinast að meðaltali margir með krabbamein í gallblöðrunni?
10
algengasta krabbameinið í gallblöðrunni?
adenocarcinoma
