MCS (HC9)

Question 1

Vormen van sociaal handelen

Answer 1

• doelrationeel handelen
• waarderationeel handelen
• affectief handelen
• traditioneel handelen

Question 2

Waarderationeel handelen

Answer 2

Waarden en normen begrenzen de rationaliteit. Vanuit doelrationele overwegingen is het wellicht rationeel om in een bepaald land te vestigen, maar vanwege het feit dat we kinderarbeid niet tolereren doen we dan niet

Question 3

Affectief handelen

Answer 3

Op basis van affecties en liefde, manier waarop we omgaan met kinderen en geliefden

Question 4

Traditioneel handelen

Answer 4

Zoals het hoort; we gaan in de kerk trouwen omdat het hoort; we werken in dit bedrijf volgens aloude principes

Question 5

Rationaliseren

Answer 5

Het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken

Question 6

Rationalisering

Answer 6

• technische vernieuwing
• opkomst natuurwetenschappen
• opkomst techniek in de kunst
• formalisering van de staat
• stijgende welvaart en kapitalisme

Question 7

3 niveau’s van rationaliteit

Answer 7

1. wereldbeschouwing: onttovering van de wereld
2. collectief handelen: systematisch naar concrete doelen (organisaties)
3. individueel handelen: rationalisering persoonlijke vlak (lichaam, levensloop, presentatie naar anderen)

Question 8

Historische ontwikkeling van rationalisering

Answer 8

1. overgang feodaliteit - industriële samenleving
2. industirële (moderne) samenleving
3. overgang naar post-industriële (postmoderne) samenleving

Question 9

Overgang feodalisme-industriële samenleving

Answer 9

• industriële revolutie
• politieke revolutie
• wetenschappelijke revolutie (verlichting)

Question 10

Belangrijkste maatschappelijke gevolgen van opkosmt industriële samenleving

Answer 10

• urbanisatie
• fabrieksarbeid
• rationalisering van de organisatie
• nieuwe klassenstructuur

Question 11

Industriële revolutie

Answer 11

• nieuwe energiebronnen
• centraliseren van arbeid in fabrieken
• fabricage en massaproductie
• specialisatie
• loonarbeid

Question 12

Opkomst georganiseerd kapitalisme

Answer 12

• ‘mature’ of ‘advanced’ industriële samenleving
• processen van collectivisering, centralisatie en vermaatschappelijking
• van ongeorganiseerd naar georganiseerd kapitalisme
• scientific management
• dehumanisering van de arbeid
• Taylorisme en fordisme

Question 13

Liberaal kapitalisme

Answer 13

• ongebreideld
• verstedelijking
• sociale ontwrichting
• ontwikkeling naar massa-productie en grote corporaties

Question 14

Georganiseerd kapitalisme

Answer 14

• marktregulering
• managerialism
• ontstaan middenklasse
• collectieve organisatie (vakbond en werkgeversvereniging)
• interventiestaat

Question 15

Taylorisme

Answer 15

Interne bedrijfsvoering

Question 16

Fordisme

Answer 16

Sociale verantwoordelijkheid van bedrijf voor werknemers

Question 17

Post-industrialisering

Answer 17

• overgang naar post-industriële samenleving
• van goederen-productie naar diensten (–> kenniseconomie)
• Daniel Bell: Centraliteit van kennis en nieuwe kennisklasse

Question 18

Informatierevolutie

Answer 18

• van concrete producten naar ideeën
• van mechanisme vaardigheden naar communicatieve vaardigheden
• van fabrieken naar waar dan ook (tijd-plaats onafhankelijk)

Question 19

Postmoderne/post-industriële samenleving

Answer 19

Postindustrialisatie:
- afname fordistische baan
- afname gezinsstabiliteit
- toename arbeidsparticipatie vrouwen
Vervaging van grenzen werk-privé
- Boundary management
- het nieuwe werken
Risico is beheersing van onzekerheid

Question 20

Bureaucratie

Answer 20

‘Ideal type’
1. specialisatie
2. Hierarchische organisatie
3. regels en reglementen
4. technische competentie
5. onpersoonlijkheid
6. formele, schriftelijke informatie

Question 21

Specialisatie bureaucratie

Answer 21

Een bureaucratie geeft individuen zeer gespecialiseerde (deel)opdrachten

Question 22

Hierarchische organisatie bureaucratie

Answer 22

Een bureaucratie hanteert een verticale organisatie; elke werknemer staat onder leiding van hoger geplaatsten en houdt zelf toezicht op lage geplaatsten

Question 23

Regels en reglementen bureaucratie

Answer 23

Het functioneren van een bureacratie wordt door rationeel bepaalde regels en reglementen gestuurd. Onder ideale omstandigheden kan een bureaucratie volledig voorspelbaar opereren. Deze regels zijn makkelijk overdraagbaar

Question 24

Technische competentie bureaucratie

Answer 24

De werknemers beschikken over de technische competentie die zij nodig hebben om hun taken uit te voeren –> specifieke opleidingseisen

Question 25

Onpersoonlijkheid bureaucratie

Answer 25

Een bureaucratie hanteert de regels zonder aanzien des persoons: een onpersoonlijke benadering –> gezichtsloze bureaucraat

Question 26

Formele, schriftelijke informatie bureaucratie

Answer 26

Het functioneren van een bureaucratie is niet afhankelijk van directe contacten tussen mensen maar van formele memo’s en verslagen die in enorme archieven bewaard worden

Question 27

Waarom bureaucratie?

Answer 27

• past in rationaliseringstrend
• effectiviteit
• eerlijke, gelijke behandeling
• implicatie van democratie
• continuïteit in een organisatie bevorderen (met name relevant in rganisaties die gestart zijn onder charismatisch leiderschap)

Question 28

Principes Taylor’s management 1

Answer 28

• wetenschappelijke bestudering van het productieprocess
• monopoliseren van deze kennis bij het management
• arbeidsdeling en taaksplitsing op basis van deze kennis
• personele scheiding tussen uitvoerende taken enerzijds en controlerende en regulerende taken anderzijds

Question 29

Principes Taylor’s scientific management 2

Answer 29

• functionele opsplitsing van controlerende en regulerende taken en personele verdeling daarvan over afzonderlijke managementspecialisten
• systematische opsplitsing van uitvoerende arbeidstaken in homogene, vaak kort-cyclische herhaalbaarheid

Question 30

Problemen bureaucratie

Answer 30

• bureaucrautsche vervreemding
• bureaucratische inefficiëntie
• bureaucratisch ritualisme (goal displacement)
• bureaucratie inertie
• oligarchie

Question 31

Bureacratische vervreemding

Answer 31

Mensen gereduceerd tot radertjes in de machine

Question 32

Bureaucratisch ritualisme

Answer 32

Een organisatie richt zich in die mate op regels en reglementen dat zij niet meer toekomt aan haar eigenlijk werk (goal displacement)

Question 33

Bureaucratie inertie

Answer 33

De neiging van bureaucratische organisaties om zichzelf in leven te houden

Question 34

Oligarchie

Answer 34

Velen worden door enkele geregeerd –> Robert Michels

Question 35

Michels’ ijzeren wet van de oligarchie

Answer 35

In een bureaucratie worden een paar mensen aan de top van de piramide gezet, zij hebben de leiding over alles en iedereen

Question 36

Bureaucratie minder erg dan het lijkt?

Answer 36

• In toenemende mate raakt gezag onvermijdelijk gecentraliseerd, en kennis gedecentraliseerd (lijn-staf werkt niet)
• Gehoorzaamheid aan principes is minder dwingend dan gehoorzaamheid aan een persoon
• Er zijn beroepsmogelijkheden
• Functionarissen hebben speelruimte binnen algemeen beleid (discretionaire bevoegdheid –> lipsky)

Question 37

McDonaldisering

Answer 37

Het proces waarbij de principes van het fast-food restaurant steeds meer sectoren van de Amerikaanse samenleving gaan domineren, evenals de rest van de wereld

Question 38

Relatie McDonaldisering tot de sociale theorie

Answer 38

Ritzer gebruikt 2 sociologen hiervoor:
- Modernisering van de rationaliseringthese van Weber
- Menselijk potentieel van Marx

Question 39

Ijzere kooi van rationaliteit (Weber)

Answer 39

• waarde-rationeel: je doet iets omdat je het belangrijk vindt
• doel-rationeel: je doet iets zo efficiënt mogelijk - kosten/baten

Question 40

Menselijk potentieel van Marx

Answer 40

• mensen maken de geschiedenis
• klassenstrijd tussen arbeiders en kapitalisten
• revolutie na klassenbewustzijn

Question 41

4 aspecten van McDonaldisering

Answer 41

1. Efficiëntie
2. Kwantificeerbaarheid (groter = beter)
3. Voorspelbaarheid (minimaliseer risico’s)
4. Controle

Question 42

Kritiek niet nieuw: standaardisatie?

Answer 42

• coca-colonization
• McDonaldization
• of meer diversiteit (glocalization: local <-> global)