Karl Marx (HC2) Flashcards
Hoofdvraag van Marx
Hoe is sociale ongelijkheid mogelijk
–> focust op conflict
Hoofdvraag van Durkheim
Hoe is sociale orde mogelijk
–> focust op (structureel) functionalisme
Hoofdvraag van Weber
Hoe is rationalisering/modernisering mogelijk
–> focust op sociale actie/interactionisme
- valt uiteen in symbolisch interactionisme en rational choice
Hoofdvragen en sociale veranderingen
Marx: sociale veranderingen door economische conflciten die ongelijkheden produceren
Durkheim: Sociale veranderingen resulteren in verschillende onderliggende bindingen russen mensen (samenleven en solidariteit
Weber: sociale veranderingen door proces van rationalisering (manier van denken)
Kapitalisme
- Amerika
- privé bezit
- winst
- marktwerking
- economisch productief
- economische ongelijkheid
Socialisme/communisme
- Turkije
- alle leden samenleving gelijk (publiek bezit, collectieve doelen en planeconomie
- economisch minder productief
- minder economische ongelijkheid
- ‘voor iedereen even slecht’
Karl Marx
- achtergrondinfo
- zoon van een advocaat
- Studies: Rechten (Bonn), Filosofie (Berlijn) en promotie Jena
- beroep: Journalist en wetenshappelijk auteur
Hoofdwerk van Marx
- Das Kapital
- europese landen zijn rijk, maar waarom zoveel aroede
- hoe kan dat veranderd worden?
- kapitalistische systeem is oorzaak
–> waarom leidt de kapitalistishe productiewijze in de loop der jaren tot steeds grotere verschillen in levensstandaard tussen leden van een samenleving?
Friedrich Engels
- achtergrondinfo
- zoon van een textielfabrikant
- studie: geen
- Beroep: mede-eigenaar katoenfabriek Manchester en wetenschappelijk auteur
- relatie met Mary Burn (uit arbeidsklasse)
Ideeën van Marx en Engels
- conflict tussen klassen centraal
- geschiedenis bepaalt klassenstrijd
- klassenstrijd bepaalt verdere loop geschiedenis
Ontwikkeling in stadia
Maatschappelijke onderbouw en maatschappelijke bovenbouw
Maatschappelijke onderbouw
Economisch systeem: productie en verdeling van maatschappelijke rijkdom
Maatschappelijke bovenbouw
Politieke, juridische, ethische, wetenschappelijke en filosofische inzichten: opvattingen, ideeën en cultuur
Historisch materialisme
Overnemen table pagina 9
Klassiek historisch materialisme
In kapitalistische samenlevingen met kapitalisten en arbeideers, dalen de arbeiderslonen en stijgen de winsten van kapitalisten doordat kapitalisten dreigen met vervanging van arbeidskracht door machine; tegen deze dwang ontstaat gewelddadig verzet, en als arbeiders bewust worden vn de dwang en aaneensluiten, winnen ze de strijd en wordt privé bezit van productiemiddelen afgeschaft, en als productiemiddelen gemeenschappelijk bezit zijn, ontvangen mensen consumptiegoederen naar behoefte
Centralisatiehypothese
a. in kapitalistische samenlevingen,
b. raalt de groeiende hoeveelheid kaptaal geconcentreerd bij steeds minder kapitaalbezitters,
c. omdat grote eigenaren de kleine eigenaren door prijsafbraak uit de markt drijven
Kapitalisme Hypothese
Kapitalisme zorgt voor meer ongelijkheid
- kapitalisme zorgt voor meer dwang, waar meer ongelijkheid uit resulteert
Bewijs kapitalisme hypothese door Engels
- overheidsdocumenten, eigen waarnemingen UK
- meer bedrijfsongelukken
- meer kinderarbeid
Bewijs kapitalisme hypothese door Marx
- overheidsstatistieken UK
- meer armoede 1855-1865
- voedingswaarde maaltijd daalt
- meer winst per belastingbetaler
Socialistische revolutie hypothese
Ongelijkheid zorgt voor minder ongelijkheid
- Ongelijkheid zorgt voor meer verzet waardoor er minder ongelijkheid uit resulteert
Bewijs soialistische revolutie hypothese
- arbeidersopstanden en soialistische revoluties
- na de omwenteling, meer gelijkheid
Falsificaties van Klassiek historisch materialisme
- hoewel toenemende verschillen, stijgen lonen arbeiders onder kapitalisme –> verburgelijkingshypothese –> opkomst van de middeklasse
- relatief weinig verzet, strijd en socialisme
- later: groeiende ongelijkheid onder socialisme
–> zie tabel pagina 10
Kale kern historische materialisme
a. welke productiewijze een samenleving ook kent,
b. elke ongelijkheid in die samenleving,
c. berust op een of andere vorm van dwang
d. deze dwang leidt tot een bepaalde vorm van strijd
e. en soms resulteert deze strijd in de afschaffing van ouder dwangmmiddelen en het verdwijnen van ouder ongelijkheden
f. en onder bepaalde omstandigheden tot de komst van gelijkheid
Proletariërs vs. Borugeoisie
- klassenrelaties zijn productierelaties
- antagonistisch wereldbeeld: proletariërs vs. bourgeoisie
- eigendom, controle en exploitatie kenmerken deze productierelaties
- vervreemding als gevolg van productierelates
Arbeiders vervreemden van:
- werk/arbeid
- producten die ze maken (commodity fetishism)
- collega’s
- menselijk kapitaal (human potential)
Commodity fetishism
Commodities are our creation but appear to us as an alien force which rules our lives
- capitalist society wealth presents itseld to us as ‘an immense accumulation of commodities’
- when we buy products tend not to recognise them as products of labour
- we neither control the things we produce, nor do we recognise them as the product of our labour
Reïficatie
- verdinglijking
- develops Marx on alienation and ‘commodity fetishism’
- Reïficaite: seeining as an objectively existing ‘thing’what are actually fluid and changing social relationships
- Capitalist economy: either a ‘thing’ with a life and mind of its own or fluid and changing social relationships social conflcits and new social forces
- aim of Marxism: to break through reïfication; to identify social change, and encourage it
Klasse an sich
Toestandsklasse, arbeiders stellen de status quo niet ter discussie
Klasse für sich
Mentaliteitsklasse, arbeiders worden zich bewust van hun positie
Klassenbewustzijn
Het besef dat arbeiders behoren tot een eigen sociale klasse omdat zij gemeenschappelijke belangen hebben op grond van hun gedeelde economische positie
- wereldbeeld op basis van ideeën die het best passen bij materiële doelen van klasse
- contradictie: waarom proletariaat zelfde ideeën als kapitalisten?
Sociologie volgens Marx
- analyse van klassen en economische conflict
- klassenstrijd tussen kapitalisten en proletariaat
- klassenbewustzijn en contradictie
- steeds meer arbeiders die samen komen in steden en fabrieken –> bewustzijn neemt toe
Politicologie volgens Marx
- wie de staat controleert heeft de macht
- de staat zorgt voor het recht op privé bezit
- strijd over controle van de staat
Controle van de staat
- de klasse met de meeste middelen wint
- soms brengen economische veranderingen voordelen voor een bepaalde klasse
–> een crisis zorgt ervoor dat het belang van de arbeiders samengaat met het voorbestaan van het econmisch systeem
Economie volgens Marx
- de waarde van een product wordt bepaald door de arbeid die nodig is om het te maken
- winst door uitbuiting van arbeid
- de wet van dalende winst
- periodieke economische crisis
- proletariaat steeds groter
- einde kapitalistisch systeem en socialisme neemt het over
Samenvatting Karl Marx
- revolutionair en activist
- ongelijkheidsvraagstuk
- kapitalisten versus proletariaat
- klassenstrijd/klassenbewustzijn
- historische materialisme
- maatschappelijke onderbouw en bovenbouw
- vervreemding
Ongelijkheid
- mensen zijn niet gelijk dus er is altijd ongelijkheid
- maar hoeveel ongelijkheid is rechtvaardig. Hoeveel accepteren mensen?
- op welke terreinen is er ongelijkheid
- hoe wordt ongelijkheid aangepakt
- wat is de impact van ongelijkheid op de samenlevingen
Wetenschappelijk interessant
- ongelijkheid en armoede als (mogelijke) oorzaak van veel verschijnselen
- waarom ongelijkheid en armoede –> toets op uiteenlopende theorieën
–> absoluut en relatief
Absolute armoede
Inkomen om van te leven
Relatieve armoede
Uitgesloten van manier van leven wat de meeste mensen vanzelfsprekend aannemen
Relevantie van Marx vandaag de dag
- textielindustrie Bangladesh
- arbeiderstoestand 21e eeuw
- financiële crisis 2008
- mijnongelukken in China
- corona vaccins
- ongelijkheid met betrekking tot belasting werk
