Markery Białkowe Flashcards
norma białka osoczowego
6,5-8,0 g/dl
norma albumin w osoczu
3,5-5,2 g/dl
krytyczny poziom białka osoczowego
<4,5 g/dl
krytyczny poziom albumin
<2,0 g/dl
obniżenie stosunku albuminy:globuliny (dysproteinemia) może mieć miejsce w
- zespole nerczycowym
- marskości wątroby
- przewlekłych stanach zapalnych
- szpiczaku mnogim
nadmierna utrata białek ma miejsce np. w:
- nerka:
a) zespole nerczycowym
b) KZN
c) skrobiawica nerki - cukrzycy
- krwotoku
- stanach ciężkich, jak sepsa czy nowotwory
- układ pokarmowy:
a) stany zapalne
b) zwężenia - skóra:
a) rozległe oparzenia
b) łuszczyca, pęcherzyca i in. dermatozy - obrzęki
- wysięki (np. zapalenia płuc)
- nadczynność tarczycy (hiperkatabolizm)
metody ilościowe oznaczania białek w surowicy to m.in.:
- metoda biuretowa (wiązania peptydowe z miedzią tworzą fioletowy roztwór; pomiar kolorymetrem)
- nefelometria (wykorzystuje efekt Tyndalla rozpraszania światła)
- turbidymetria (bada natężenie światła po przejściu przez mętny roztwór koloidowy)
rozdział białek surowicy można wykonać dzięki metodom:
- elektroforezie [później pomiar densytometryczny, dzięki któremu można wynik przedstawić w postaci charakterystycznych pików]
- immunoelektroforezie
- blottingowi
- immunofiksacji
- ELISA
- chromatografii
bisalbuminemia
rzadki zjawisko występowania dwóch frakcji albumin (autosomalnie recesywnie lub w wyniku modyfikacji albuminy osoczowej)
analbuminemia
rzadkie zjawisko braku albumin w osoczu (autosomalnie recesywnie), współistniejące najczęściej z wysokim cholesterolem i triglicerydami. towarzyszą temu umiarkowane obrzęki i niskie ciśnienie tętnicze
do frakcji alfa1 białek należą:
- alfa1-antytrypsyna
- globulina wiążąca tyroksynę (TBG)
- alfa1-kwaśna glikoproteina
- alfa-lipoproteiny (HDL)
wzrost frakcji alfa1 białek można zaobserwować w:
- chorobie Crohna (alfa1-kwaśna glikoproteina)
- w ostrych stanach zapalnych
- w nowotworach
- w ciąży (fizjologicznie)
spadek frakcji alfa1 białek można zaobserwować w:
- wrodzony niedobór alfa1-antytrypsyny
- marskośćwątroby i in. uszkodzenia
- zespół nerczycow
- niedoczynnośćtarczycy (spada TBG)
do frakcji alfa2 białek należą:
- alfa2-makroglobulina
2. haptoglobina
wzrost frakcji alfa2 białek można zaobserwować w:
- ostre stany zapalne
- marskośćwątroby
- cukrzyca
- choroby nerek
- druga połowa ciąży (fizjologia)
spadek frakcji alfa2 białek można zaobserwować w
- niewydolności wątroby
2. hemoliza wewnątrznaczyniowa (utrata haptoglobiny!)
do frakcji beta białek należą
- transferyna
- beta-lipoproteina
- dopełniacz
wzrost frakcji beta białek można zaobserwować w:
- stanach zapalnych
- marskości wątroby (mostek beta-gamma)
- niedokrwistości z niedoboru Fe
- szpiczaku mnogim, makroglobulinemii Waldenströma i in. nowotworowych
spadek frakcji beta można zaobserwować w:
- niewydolność wątroby
2. hemoliza wewnątrznaczyniowa
wzrost frakcji gamma białek można zaobserwować w:
- marskości wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby
- przewlekłych infekcjach bakteryjnych (gruźlica, zapalenie szpiku)
- przewlekłe zakażenia pasożytnicze (np. malaria)
- schorzeniach autoimmunologicznych (RZS, kolagenozy)
- choroby rozrostowe limfocytów B - szpiczak mnogi, makroglobulinemia Waldenströma
spadek frakcji gamma białek można zaobserwować w:
- terapiach różnymi lekami (glikokortykosteroidy, cytostatyki)
- chorobach nowotworowe
- zespole nerczycowym
- wrodzonych zaburzeniach syntezy tych białek
białkami ostrej fazy są np.:
- białka spektakularne (20-60x)
a) CRP - białka silne (2-6x)
a) alfa1-kwaśna glikoproteina
b) alfa1-antytrypsyna
c) fibrynogen
d) haptoglobina - słabe białka ostrej fazy (0,2-0,6x)
a) ceruloplazmina - ujemne ostrej fazy (spadek o 0,2-0,6)
a) albumina
b) transferyna
CRP 10-100 świadczy najprawdopodobniej o:
lokalnym procesie zapalnym
CRP 100-300 świadczy najprawdopodobniej (85%) o
- infekcje bakteryjne
(i/lub) 2. rozległy proces zapalny
CRP 300-500+ świadczy najprawdopodobniej o
- ostrym martwiczym zapaleniu trzustki
- rozległym oparzeniu
- uszkodzeniach wielonarządowych
CRP spada po ilu i pod jakim warunkiem
pod warunkiem braku dalszego narastania stanu zapalnego po 24 h.
wzrost CRP bez stanu zapalnego może mieć miejsce w:
niektórych nowotworach złośliwych, np. szpiczaku mnogim, gdzie poziom CRP koreluje z rokowaniem.
co wzrasta wcześniej - CRP czy prokalcytonina (PCT)?
prokalcytonina
kiedy fizjologicznie wzrasta poziom PCT
w pierwszej dobie życia noworodka
ceruloplazmina wzrasta w:
- ciąży
- stosowaniu doustnej antykoncepcji
(krew może mieć niebieski odcień)
ceruloplazmina spada w:
- zespole nerczycowym
- ciężkich uszkodzeniach wątroby
- enteropatiach
- chorobie Wilsona
niedobór alfa1-antytrypsyny (fenotyp ZZ) może spowodować
- marskośćwątroby u dzieci
2. rozedmę płuc u dorosłych
CEA wykazuje pik elektroforetyczny odpowiadający frakcji białek osoczowych:
frakcji beta
CEA oprócz nowotworów wzrasta w:
paleniu papierosów
CEA jest podwyższony w nowotworach:
- raku jelita grubego i odbytnicy
- raku jajnika
- raku żołądka
- raku trzustki
- gruczolakoraku płuc
CEA jest fizjologicznie wytwarzany przez
- komórki układu pokarmowego
2. trzustkę płodu
beta-hCG produkowany jest przez
syncytiotrofoblast
podwyższony beta-hCG świadczy o
- ciąży (też pozamacicznej)
- nabłoniaku kosmówkowym jajnika
- nabłoniaku kosmówkowym jądra
- zaśniadzie groniastym
- nasieniaku
CA-125 wzrasta w
- raku jajnika (największy, charakterystyczny wzrost)
- ciąży
- chorobach autoimmunizacyjnych
- stanach zapalnych wątroby
- zapaleniach trzustki
- niektórych nowotworach złośliwych
GIGA to inaczej
CA 19-9
CA-19-9 (GIGA) wzrasta w
- rak trzustki (uznany wskaźnik)
- rak pęcherzyka żółciowego (uznany wskaźnik)
- rak żołądka
- rak jelita grubego
- rak wątroby
SCC-Ag to inaczej i wzrasta w
squamous cell carcinoma antigen - antygen raka płaskonabłonkowego. 1. rak szyjki macicy 2. płaskonabłonkowy rak płuc 3. płaskonabłonkowe nowotwory złośliwe głowy i szyi
Cytokeratyna 21-1 (CYFRA 21-1) wzrasta w
- niedrobno- i drobnokomórkowym raku płuca
2. rakach płaskonabłonkowych
PSA norma
4,0 ng/ml
NSE to i wzrasta w
swoista enolaza neuronowa
- neuroblastoma
- drobnokomórkowy rak płuca
hormony wytwarzane ektopowo przez nowotwory i przykłady nowotworów ich wytwarzających to m.in.:
- ACTH
a) rak owsianokomórkowy oskrzeli
b) rak trzustki
c) rak rdzeniasty tarczycy - ADH
a) rak owsianokomórkowy oskrzeli - TSH
a) nabłoniak kosmówkowy
b) ziarniak groniasty - PTH
a) płaskonabłonkowy rak płuca - CT (kalcytonina)
a) rak rdzeniasty tarczycy - EPO
a) rak nerki