Malarze flamandzcy Flashcards
Artystą najbliższym stylowi Petera Paula Rubensa był jego współpracownik Jacob
Jordaens – po śmierci mistrza główna postać malarstwa w Antwerpii.
Uważa się go przede
wszystkim za genialnego malarza scen rodzajowych związanych z rodzimą tradycją ludową. Nawet tematy religijne i mitologiczne przedstawiał tak, że wyglądały jak współczesne
sceny rodzajowe. Artysta malował też portrety. Jednym z jego ulubionych motywów
były sceny związane z ludowym świętem fasolowego króla, które we Flandrii obchodzono
w dzień Trzech Króli. Były to kompozycje wielopostaciowe, zajmujące całą przestrzeń
obrazu. Osiągano w ten sposób efekt horror vacui. Postacie cechowały „rubensowskie
kształty”, witalność, a nawet rubaszność. Ukazując życie mieszczan, Jordaens nie stronił
od ujęć realistycznych bez tendencji do idealizacji. Piętnował pijaństwo i nieumiarkowanie
w ucztowaniu. Posługiwał się skalą barw ziemi, ale wprowadzał też intensywne plamy
czerwieni i błękitu. Malarz preferował kompozycje o licznych liniach diagonalnych oraz
silny modelunek światłocieniowy. Stosował wyraźne impasty
Jacob Jordaens Król pije
Obraz nawiązuje do flamandzkich zwyczajów. Ten, kto znalazł w swoim kawałku ciasta ziarno
fasoli lub bobu, zostawał fasolowym królem i wydawał ucztę. Biesiadnicy wcielający się w role
urzędników, dam dworu i błazna spełniali królewskie zachcianki. Dynamiczne ujęcie postaci
i stłoczona kompozycja znakomicie oddają klimat zabawy. Jordaens nie unika naturalistycznych
ujęć – jedna z kobiet, nie przerywając śpiewu, podciera płaczące dziecko, mężczyzna w lewym
dolnym rogu wymiotuje, upuszczając trzymane w ręku naczynia. Nie jest to pochwała żywiołowej
radości życia, tylko przestroga przed nieumiarkowaniem w ucztowaniu. Artysta podjął też grę
z widzem – niektóre elementy świata przedstawionego, np. kielich i fajka, zdają się „wychodzić”
poza namalowaną ramę. Obraz wykonany ok. 1638 roku farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
2,10 x 1,56 m znajduje się w Królewskich Muzeach Sztuk Pięknych w Brukseli.
Antoon van Dyck znany jest przede wszystkim jako znakomity portrecista.
Pochodził
z Antwerpii. Przez 2 lata uczył się w pracowni Petera Paula Rubensa, który uważał go za
najzdolniejszego ze swoich uczniów. Duże znaczenie dla ukształtowania się stylu artysty
miała podróż do Włoch, gdzie zafascynował się kolorystyką malarstwa weneckiego
i nauczył stosowania silnych kontrastów walorowych. Malując wizerunki arystokratów
Genui, stworzył typ portretu szlachcica o charakterystycznym wyrazie dostojeństwa,
mimo braku hieratycznej pozy. Jednym ze środków pozwalających uzyskać taki efekt była
nieznaczna deformacja postaci oraz idealizacja twarzy. Portretowani przez van Dycka
mają wydłużone szczupłe sylwetki i długie palce rąk podkreślające ich status społeczny. Van Dyck był mistrzem oddawania materii przedmiotów. Po powrocie do Antwerpii
otrzymał tytuł malarza dworu, malując w tym czasie nie tylko liczne portrety dworskie
i mieszczańskie, ale także sceny religijne. Od 1632 roku przebywał w Londynie jako
nadworny malarz Karola I. Wykonał tam ok. pięćdziesięciu portretów rodziny królewskiej.
Wzorem Rubensa obniżał linię horyzontu, dzięki czemu uzyskiwał efekt monumentalizacji
portretowanych osób. W jego palecie barwnej dominowały: biel, czerń, złoto, czerwień
i błękit. Artysta wywarł wpływ na XVIII-wieczne malarstwo angielskie
Antoon van Dyck Autoportret ze słonecznikiem
Malarz na tym autoportrecie eksponuje
łańcuch, który otrzymał od Karola I. Drugą
ręką wskazuje na słonecznik, który – jako kwiat
podążający w ciągu dnia za tarczą słońca
– był symbolem lojalności i wierności względem
władcy. Aby urozmaicić kompozycję obrazu,
artysta przedstawił siebie z profilu, ale twarz
zwrócił w trzech czwartych w kierunku widza.
Obraz malowany jest śmiałymi, widocznymi
pociągnięciami pędzla, co wzbogaca jego
fakturę. Dzieło namalowane w latach 1632–1633
farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
73,00 x 63,50 cm jest w zbiorach prywatnych
w Cheshire w Wielkiej Brytanii.
Antoon van Dyck
Portret Karola I na koniu
Karol I był królem Anglii, Szkocji i Irlandii.
Artysta stworzył 35 portretów monarchy,
w tym 7 na koniu. Król przedstawiony
jest w zbroi, gdy wyjeżdża z lasu.
Za nim podąża giermek niosący hełm
monarchy. Artysta nawiązał do portretu
konnego Karola V pędzla Tycjana.
Obraz namalowany w 1638 roku farbami
olejnymi na płótnie o wymiarach
2,92 x 3,67 m znajduje się w Galerii
Narodowej w Londynie.
Innym antwerpskim malarzem współ-
pracującym z Rubensem, Jordaensem oraz
van Dyckiem był Frans Snyders.
Tworzył on sceny rodzajowe, które zawierały martwe natury i przedstawienia
animalistyczne. Był autorem m.in. licznych scen pokazujących targi, np. Targ
rybny, i wnętrza kuchni lub spiżarni, któ-
re ukazywały obfitość pożywienia oraz trofea myśliwskie. Często w jego obrazach pojawiał się horyzontalnie ujęty stół, ustawiony
równolegle do poziomych części ram obrazu, który stabilizował kompozycję zapełnioną
licznymi produktami spożywczymi – głównie mięsem i owocami morza. Artysta malował
też sceny z polowań, np. Polowanie na dzika znajdujące się w Muzeum Narodowym
w Poznaniu. Były to wielkoformatowe dynamiczne przedstawienia animalistyczne,
w których sfory psów atakowały dzikie zwierzęta
Frans Snyders Targ rybny
Przedstawianie ryb i owoców
morza było okazją do popisania
się maestrią w realistycznym
ukazywaniu przedmiotów. Takie
sceny zarówno sławiły bogactwo
Antwerpii, jak i przestrzegały
przed nieumiarkowaniem. Obraz
z ok. 1618 roku namalowany
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 3,37 x 2,02 m
znajduje się w Królewskim
Muzeum Sztuk Pięknych
w Antwerpii.
Odrębnym gatunkiem we Flandrii były martwe natury z bukietami kwiatów, których
twórcą był Jan Brueghel, syn Pietera Bruegla Starszego.
Przydomek Aksamitny zawdzię-
czał finezji w oddawaniu faktur malowanych przedmiotów, szczególnie płatków kwiatów,
i łagodnym przejściom kolorystycznym. Malował najczęściej obrazy małego formatu na
blasze miedzianej. Przedstawiał Madonny w otoczeniu kwiatowych girland oraz sceny
biblijne, najczęściej jednak malował kwiaty w wazonach będące precyzyjnym studium
materii i barwy. W średniowieczu i renesansie kwiaty były jedynie atrybutem towarzyszącym postaciom, natomiast za sprawą Jana Brueghla stały się samodzielnym tematem
malarskim. Kunsztowne bukiety – powstałe w wyobraźni – o układzie wertykalnym
wskazywały na wnikliwe studiowanie poszczególnych gatunków kwiatów przez artystę
i dbałość o każdy szczegół
Jan Brueghel Bukiet
Kompozycja z bukietem, o wertykalnym, niemal owalnym
układzie, jest typowa dla obrazów Brueghla. Zestawiając
ze sobą kwiaty rosnące w różnym czasie, artysta
odwoływał się do toposu następstwa pór roku i ukazywał
nie tylko piękno, ale także zmienność tego świata. Cięte
kwiaty miały wanitatywną symbolikę wywodzącą się
z Biblii. Zarówno w Księdze Hioba, jak i w psalmach
znajdowały się opisy życia ludzkiego, które wyrasta
i więdnie niczym kwiat. Obraz namalowany ok. 1610
roku farbami olejnymi na desce o wymiarach 73 x 98 cm
znajduje się w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
