Letsel van hersenkwabben Flashcards
1
Q
modaliteiten van gevoeligheid
A
- pijn & temperatuurszin
- druk & grove tastzin
- proprioceptie, fijne tastzin & vibratie zijn
2
Q
pijn & temperatuurszin
A
- algemeen
- belangerijkste reden hulpvraag
- altijd verbonden met psyche - testen
- pijn = met naald: intacte zone <=> vermoeilijk gestoorde plaatsen
–> scherp of dol gevol
- temperatuur = buisjes met warm & koud water - pijn van organen
- via autonome zenuwstelsel
- minder goed gekend
- gerefereerde pijn = van organen op huid voelen
–> hart = binnenzijde linkerarm & ureter = liesstreek
3
Q
gevoeligheid van het aangezicht
A
- n. trigeminus V
- alle sensibele prikkels van aangezichthuid
- ook hersenvliezen, tanden, sinussen & mondholte
- Va = n. opthalmicus
- Vb = n. maxillaris
- Vc = n. mandibularis - andere delen van schedel
- kaakhoekje & hals = n. auricularis magnus
- achter zijde hoofd & nek = achterhoorn van C2-C4
4
Q
trigeminus neuralgie
A
- symptomen
- schietende pijn
- enkel in aangezicht ipsilateraal
- uitgelokt door wrijven, scheren & kauwen - oorzaken
- meestal ideopatisch
- drukkend bloedvat = vasculair loop
- zenuw- , zenuwschede- & andere tumor - therapie
- anti-epileptica
- pijn-kliniek
- neurochirurgie
5
Q
klinische aspecten van gevoeligheid
A
- aantasting van receptoren vb: brandwonden
- perifere zenuwletsels = gekend innervatie gebied van zenuw met overlapping
- radiculaire letsel
- dermatoom distributie
- vb: zona & hernia nuclei pulposi met ischias - letsels van sensibele ganglion = poly-ganglionpathie
- vlakkerige pijn
- proprioceptie gestoord - medullaire letsels
- hersenstam letsels
- uitval sterk afh van plaats = centra
- vb: lateraal medullaire syndroom van wallenberg = uitval van n. trigeminus ipsilateraal & tractus spinothalamicus contralateraal - thalamus letsel
- contralaterale totale hemihypoësthesie
- vaak meest hypoesthesisch voor proprioceptie
- gevolg na herseninfarct: syndroom van Déjérine-Roussy
–> hevige contralaterale pijnen - parietaal letsel = gyrus post-centralis voor alle modaliteiten
- niet-organische = hysterische = functionele gevoelsstoornissen
- pijn die inconsisent is
- kan door sensitisatie = desentisatie door pijnmedicatie
6
Q
klinische testen voor pariëtaal letsel
A
- 2-punt discirminatie
- met 2 naalden drukken
- verschillende huidzones & beide delen van lichaam
- onderscheid kunnen maken - identificatie van gevormende figuren op huid
- sterognosie = identificatie van voorwerp zonder visuele controle
- gelijktijdige stimulatie van 2 huidzones = extinctie
7
Q
medullaire letsels deel 1
A
- totale sectie = anesthesie voor alle modaliteiten & motoriek onder letsel
- hemisectie = syndroom van brown-séquard
- pijn- en temperatuurszin verlies contralateraal
- gevoel & proprioceptie ipsilateraal
- plegie ipsilateraal = onder decussatio
- vaak door kanker metastase - tabetisch syndroom
- aantasting van achterstrengen & dorsale ganglion
- verlies van proprioceptie, fijne tast & vibratie
- schietende, radiculaire of pseudo-radiculaire pijnen op niveau van letsel
- stadium 3 van syfilis
8
Q
medullaire letsels deel 2
A
- syringomyelisch syndroom
- achterstreng syndroom
- selectieve uitval van proprioceptie = sensorische ataxie
- oorzaken = vit-B12-deficiëntie, artrotische medullopathie & ataxie van Friedreich
- charcot-gewricht = gewricht kapot lopen door niet voelen van slechte stand - a. spinalis anterior syndroom
- infarct van hele ruggenmerg buiten achterstrengen
- uitval van alles buiten proprioceptie
- urinaire incontinentie
9
Q
syringomyelisch syndroom
A
- aandoening
- uitzetten van centralis canalis
- bedrukken van kruisende banen = pijn & temp
–> ongevoel & pijn
- kan doorgroeien tot ventrale hoorn & anterolateraal systeem - therapie
- moeilijke operatie = marsupialisatie met naald
–> terug na 2j - ingedaalde tonsillen van hersenen
- Arnold-Chiari-malformatie
- overdruk centraal zorgt voor uitzettingen
- therapie = operatie door occipitaal gat vergroting
10
Q
systemen
A
- piramidaal systeem = banen voor willeurige motoriek & onwillekeurige reflexboog
- extrapiramidaal systeem = automatische aspect van beweging
- cerebellair systeem = coördinatie
11
Q
klinische beelden van piramidaal systeem
A
- plegie
- monoplegie = 1 lidmaat verlamd
- hemiplegie = 1 kant verlamd
- quadriplegie = alle ledematen verlamd - parese
- in geïsoleerde perifere zenuw, zenuwwortel & plexusgebied
- conversieve parese - conversieve parese
- inconsistent patroon
- geen objectiveerbare klinische tekenen zoals reflex afwijkingen
- teken van Hoover
- reeële parese = druk op contralaterale hiel bij poging tot heffen aangetast been
–> ontbreekt
12
Q
faciaal & bulbair letsel
A
- tractus corticospinalis
- bevat n. VII facialis = contralateraal besturen
- buiten pars superior = ook ipsilateraal besturen - CVA rechts
- links verlamd maar superior deel blijft goed
- centrale parese = scheve mond maar ogen & tong zijn normaal - perifere leasie
- beide aangetast
- tong steekt uit naar kant van letsel
- ogen zijn pathologisch = tekenen van Well
- vb: herpes zoster
13
Q
reflex boog
A
- receptoren
- spierspoelen & Golgi-pees-apparaatjes
- zelf geinnerveerd door gamma-motoneuronen
- stimuleren van achterste radix - effectoren
- alfa-motoneuronen via voorhoorn
- tractus corticospinalis reguleert de reflexboog
–> inhibitie & stimulatie - klinische test
- kloppen van de pees = uitrekking die een myotoom bekomt
- kniepees = L3-4
- achillespees = S1
- biceppees = C5-6
- tricepspees = C7 - verminderde reflexen
- letsel afferent of efferent deel
- vb: neuropathie, radiculopathie, plexophatie of segmentair ruggenmerg letsel
- hyperreflexie = letsel corticospinale baan boven letsel & inhibitie valt weg
- radiculopathie = hernia L5-S1 met druk op S1 wordel: APR aanwezig
14
Q
upper-motor neuron syndroom
A
- definitie
- letsel in corticale motorische zones of de tractus corticospinalis
- ispilateraal onder decussatio pyramidum
- contralateraal boven decussatio - soorten
- in begin slappe parese
- hypertone & spastische parese
- paralyse - symptomen
- fasciculataties = wormvormige contracties door lokale zuur-base reacties
- synkinesieën = ongewilde spontane bewegingen die soms uitgelokt zijn door externe prikkels
- minder uitgesproken atrofie dan lower-motor neuron syndroom - ziektes
- CVA
- ALS
- MS
- defeneratieve ziekten van ruggenmerg vb: hereditaire spastische paraparese
- trauma van hersenen of ruggenmerg
15
Q
klinische tests van upper-motor syndroom
A
- reflexen
- teken van babinsky
- afwezige buikhuid reflex
- afwezige cremaster reflex - spasticiteit
- knipmesfenomeen = grote weerstand tegen passieve rekking die plots wegvalt
- gebruik ter onderscheid van extrapiramidaal syndroom
- clonus = snelle contracties in hand of voet door uitrekking - proef van Gordon-Holmes & Barré-Minganzini
- handen in supinatie voor zich houden
- ogen gesloten
- pathologie = zakken & draaien naar pronatie
16
Q
low-motor neuron syndroom
A
= letsel in de voorhoorn cellen of motorische radices
- symptomen
- hypotone parese of paralyse
- atrofie spiren & krachtverlies
- vermidnerde of afwezige peesreflexen
- OF hyperreflexie met teken van Babinski
- fascicultaties - ziektes
- poliomyelitis
- post-poliosyndroom
- ALS = degeneratieve aandoening van voorhoorn cellen
17
Q
polio
A
- poliomyelitis
- infectie van voorhoorn cellen
- in medulla oblongata & medulla spinalis
- meestal tijdens vroege kindertijd
- geen therapie, enkel preventie = vaccinatie - post-poliosyndroom
- secundaire functionele achteruitgang
- 10tallen jaren na initiele polio = meestal 50 jarigen
- toenemende spierzwakte & verminderde uithouding
–> geen volledige ROM door spierzwakte
- myalgieën = spierpijn & artalgiën = gewrichtpijn door overbelasting door zwakke spieren - therapie
- submaximale oefeningen
- rust
- kortdurende NSAID
18
Q
amyotrofie lateraal sclerose oorzaak
A
- oorzaken
- 90% sporadisch met bepaalde voorbeschikking
- 10% hereditair dominant
- degeneratie voorhoorn cellen, motorische neuronen in cortex & tractus corticospinalis
- mannen > vrouwen
- 55-70j
- 4/100.000 - pathofysiologie
- opklonteren van eiwitten = wordt niet verwerkt
- vorm van glutamaat = toxisch in hoge concentraties
- therapie = ritulek = glutamaat anta-gonist - gevolgen van mutatie in gen
- loss of function
- gain of funciton = erger
19
Q
amyotrofie lateraal sclerose symptomen
A
- begin van symptomen
- dropvoet zonder andere symptomen
- moeilijke beweging van vingers
- wisselende mate van bulbaire & spinale aantasting
–> in begin is diagnose moeilijk te stellen - symptomen algemeen
- vaak aspecifiek begin & assymetrisch
- geen voorgaande sensibele klachten
- normale cognitieve functies
- progressief - symptomen aan spieren
- fascicultaties & krampen
- uitgesproken spieratrofie
- spasticiteit & tetraparese - symptomen aan rest lichaam
- slik & spraakspasticiteit
- ademhalingsstoornissen
- ogen zijn bijna nooit aangetast
20
Q
amyotrofie lateraal sclerose medicamenteuze therapie
A
- prognose
- gemiddelde overleving van 3-5j
- 20% langer dan 5j - therapie
- geen etiologische behandleing
- Riluzole remt progressie licht af
- anti-oxidantia zoals vitamine E zouden in theorie effect hebben
21
Q
amyotrofie lateraal sclerose symptomatische therapie
A
- medicamenteus
- anti-spastica
- remming speekselproductie - kine
- passieve mobilisaties
- contractuur preventie
- ademhalingsoefeningen
- ADL- & rolstoeltraining - andere
- spraakproblemen = logo
- slikproblemen = dieet & PEG percutane entero-gastrostomie
- mentaal = psychologisch & anti-depressiva
22
Q
soorten hypertonie & tremor
A
hypertonie
1. knipmesfenomeen
- bij spasticiteit
- hoge weerstand die plots uitvalt bij uitrekking
2. lodenbuis rigiditeit = continue weerstand
3. tandrad rigidieit = weerstand in kleine shockjes
3. gegenhalte
- paratonie bij fronaalsyndroom & dementie
- progressief meer weerstand bij uitrekking
tremor
1. rusttremor = parkinson
2. positietremor
- essentiële tremor
- iedereen
- erfelijk & variabel
3. intentie tremor
- cerebellaire treomor
- groter als dichter bij doel
23
Q
cerebellair syndroom
A
= ipsilateraal
- dysmetrie
- afstanden & timing zijn slecht
- VNP vinger-neus-proef & KHP knie-hak-proef - gangataxie = dronkemans gang
- breedbasische = wijdbeense gang
- gestoorde koorddansergang
- vallen naar ipsilateraal of multidimentioneel - nystagmus
- horizontaal = vestibulair = slechte prognose
- rotatoir = cerebellair of herstenstam = goede prognose
- horair & anti-horair - andere
- occulaire ataxie = geasaccadeerde oogbewegingen & fixatie stoornissen
- hypotonie
- dysarthrie = gescandeerde spraak
- intentie tremor
- asynergie
24
Q
algemeen letsel frontale kwab
A
- functie
- executieve functies
- gedrags remmend of gedrag activerend
- beide type patiënten: te geremd of te actief
- vooral grote bilaterale letsels - frontale = primitieve reflexen die terugkomen
- zuigreflex
- grijpreflex
- snoutreflex = lippen uitsteken bij tactiele stimulatie onder neus
- palmomentale reflex = bij krabben aan duimmuis contractie van spieren rond kin
- glabellar reflex = herhaaldelijk knipperen bij tikken op voorhoofd - andere symptomen
- urinair incontinentie
- gegenhalten paratonie
- contralaterale parese van been
- motorische afasie = Broca
25
Q
cerebrale dominantie
A
- voorkomen
- rechtshandigen = linksdominant
- linkshandigen = 70% linksdominant
- taal = linkerhemisfeer
- ruimtelijke & 3D componenten = rechterhemisfeer - bepalen
- voor sommige neurochirurgische ingrepen
- vb: tumor & eplipsie bepaalde delen wegsnijden
- meer nauwkeurig moeten zijn bij dominante helft
- Wada-test
- functionele NMR-beeldvorming - bihemisferisch
- nieuwe inzichten op dominantie = meer beide helften
- mogelijkheden tot plasticiteit van hersenen
26
Q
letsel frontale kwab regio specifiek
A
- dorsolaterale deel
- onverschilligheid
- abulie = verlies van wilskracht
- apathie
- akinetisch mutisme = minder spraak - orbitofonraal = desinhibitie
- labiel
- snel opvliegend
- verhoogd afleidbaar
- decorumverlies = ongepast gedrag - mediale delen
- meestal bilateraal
- akinesie
- apathie - basale delen = geheugenstoornissen
- nu. basalis van Meynert
–> geheugen functie
27
Q
spraak & taal
A
- algemeen
- communiceren & begrijpen van abstracte ideeën
- a. cerebri media gebied
- zone van Broca = gyrus frontalis inferior
- zone van Wernicke = achterste deel gyrus temporalis superior
- in dominante, meestal linker hersenhelft
- verbinden door fascilicus arcuatus - zone van broca = gestoorde taalproductie
- goed begrip maar geen uiting
- benoemen & herhalen is gestoord
- bewust van deficiet & vaak depressief - zone van Wernicke = gestoord begrip
- woordsalada = voelende betekenisloze taal
- benomen is gestoord
- verbale = verkeerd woord & literaire = verkeerde uitspraak parafasieën
- gebruik van neologismen
- niet bewust van deficiet & geen zorgen
28
Q
soorten afasieën van spraak & taal
A
- globale afasie = beide
- conductie afasie
- vloeidende spraak met parafasiën
- interne spraak is bewaard
- herhalen is gestoord
- <=> transcoritcale afasie = spreken zonder inhoud - dysarthrie
- spraakstoornis
- stoornis van articulatie, fonatie & resonantie
- letsels hersenstam, cerebellum of craniale zenuwen
- letsel van betrokken bulbaire spieren - geïsoleerde syndromen
- anomie = niet begrijpen
- agrafie = niet kunnen schrijven
- alexie = niet kunnen lezen
29
Q
letsel van pariëtale kwab
A
- functie
- bij mens veel meer uitgebreid dan andere primaten
- gevoeligheid & perceptie ervan
- grotere rol van niet-dominante hemisfeer
–> meestal rechts - stoornissen
- gedaalde gevoeligheid voor bepaalde modaliteiten
- typische corticale stoornissen van lichaamsschema
- stoornissen in ruimtelijke oriëntatie - specifieke aandoeningen
- tactiele agnosie
- apraxie
- gerstmann-syndroom
30
Q
tactiele agnosie
A
= moeilijkheden met identificatie & herkenning door corticale dysfunctie
= paritale letsels
- astereognosie = niet herkennen van voorwerpen door tast
- prosopagnosie = niet herkennen van bekende gezichten
- asomatognosie
- vooral unilateraal neglect & attentie verlies
- tactiel, auditief & visueel
- contralateraal aan pariëtale corticale letsel = meestal linker neglect
- verschillende graden van erst
–> mogelijkheid van volledige ontkenning bestaan andere lichaamshelft = moeilijk revalideren - anosognosie
- niet bewust zijn/ontkennen van ziekte
- vaak samen met asomatognosie
- onvoldoende bezorgt over aandoening
31
Q
apraxie
A
- algemeen
- onmogelijkheid van motorische handelingen correct uit te voeren
- ondanks intacte banen, begrip & medewerking
- temporo-pariëtale letsels - ideo-motorische apraxie = letsel rechts
- handeling niet kunnen uitvoeren op verbaal commando
- spontaan wel zelfde handelingen kunnen
- voorwerpen ter beschikking stellen helpt
- ook letsel van corpus callosum & zone van Broca - ideatorische apraxie = letsel links
- complexe handelingen niet kunnen uitvoeren
- deel handelingen wel
- voorwerpen ter beschikking stellen helpt niet
32
Q
Gesrtmann-Syndroom
A
- combinatie van
- vinger-agnosie
- links-recht desoriëntatie
- discalculie
- benoemingsstoornissen
- agrafie
- alexie - algemeen
- in gyrus angularis = postero-pariëtale cortex
- dominante linker hemisfeer
- als diep letsel = ook contralaterale onderste kwadrantanopsie
–> uitval van n. opticus
33
Q
aandoeningen temporale kwab
A
sensorisch
- bovenste kwandrantanopsie = onderbreking temporale loop radiatio optica
- auditieve agnosie
- bepaalde geluiden inet waarnemen
- auditieve hallucinaties & illusies
- soms ers selectief vb: amusie = geen muziek - corticale doofheid
- grote bilaterale letsels
- aandoening van secundaire cortex
andere
- wernicke afasie
- benoemingsstoornissen = letsel dominatne hemisfeer
- leer & geheugenmogelijkheden
34
Q
geheugen algemeen
A
- onmiddelijk geheugen
- tot 10min
- pas gelezen/pas gehoorde informatie te herinneren
- klinische test: reeks woorden of cijfer herhalen
- vermoeden van auditieve associatie cortex - kortetermijn geheugen
- 10min-1u
- klinische test: lijsten met woorden/cijfers proberen onthouden
- diepe temporale kwab - langetermijn geheugen
- hippocampus & zones hierrond
- thalamus
- nu. basalis van Meynert
- basal forebrain
- frontale projectiezones
35
Q
geheugenstoornissen
A
- korte termijn geheugen
- grote bilaterale letsels van temporale kwab
- anterograde amnesie = inhouden kort voor aandoening weg
- retrograde = bij alles voorkomen
–> typisch na commotio cerebri - langetermijn geheugen
- encefalitis door herpes simplex
- a. cerebri posterior infarcten
- thalamische infarcten - korsakov-syndroom
- hypothalame letsels = bloedingen in corpora mamillaria
- vit B1-tekort bij chronisch alcoholverslaafden
- alle soorten geheugen gestoord
- confabulaties in acute fases
- geloofwaardige verhalen vertellen die volledig verzonnen zijn
36
Q
occipitale kwab deel 1
A
- homonime hemianopsie contralateraal
- door 1 oog minder zien
- met migraine - syndroom van Charles-Bonnet
- confabulaties = fantasien van zicht bij zwaar slechtzienden
- vaak verward met dementie door verwardheid patiënt
- samen met syndroom van anton voorkomen - visuele anosognosie = syndroom van Anton
–> zijn blind maar handelen niet zo
37
Q
occipitale kwab deel 2
A
- corticale blindheid
- bilaterale letsel
- directe & indirecte pupilreglex bewaard
- visuele hallucinaties & illusies bij herstel fase - visuele illusies
- distorties vb: metamorfopsie door O2-tekort
- gestoorde kleurperceptie
- hallucinaties - visuele agnosie
- objectagnosie = voorwerpen niet herkennen
- simultagnosie = geen 2 voorwerpen tegelijk kunnen herkennen
- prosopagnosie = geen bekend gezicht kunnen herkennen
- kleurenagnosie
38
Q
visuele reflexen
A
- directe & indirecte pupil reflex
- directe pupil reflex = meteen constrictie bij lichtschijnen in oog
- indirecte pupil reflex = vertraagde constrictie bij ander oog - convergentie reflex
- kijken naar vinger top
- komt dichter
- pupillen kunnen niet convergeren
