Les 6 Laagveen Flashcards
Welke drie moerassen horen bij laagveenlandschap?
- rietmoeras
- krabbescheervegetaties
- veenmosrietland
Hoe is het laagveenlandschap ontstaan?
Door vervening - turfwinning ontstonden:
Veenpolders, veenplassen en droogmakerijen
Hoe is het laagveenlandschap ontstaan?
Vervening , turfwinning
- tot 1500 turf afgraven : droge vervening
- vanaf 1500 baggerbeugel : natte vervening ( -> trekgaten &
legakkers)
- hoogtepunt vervening 17e + 18e eeuw
o.a. wegslaan smalle legakkers grote meren
- Droogmakerijen: 17e – 19e eeuw. Ringdijken, windmolens,
(stoom)gemalen
Wanneer was het hoogtepunt van de vervening?
17e en 18e eeuw
Wanneer ontstonden droogmakerijen?
Droogmakerijen: 17e – 19e eeuw. Ringdijken, windmolens, (stoom)gemalen
Wat is het resultaat van de verveningsgeschiedenis?
veenpolders, veenplassen, droogmakerijen,
* veel landbouw, soms natuur, soms combi
Welke fout is gemaakt bij de wieden?
Wieden eerder ontgonnen met smalle legakkers die niet zuid-west naar Noord-oost georiënteerd waren -> wind -> meren (smalle legakkers, met ongunstige oriëntering
Noem 3 Kenmerken laagveen(moeras)
- bodem (±) permanent waterverzadigd
- (matig) voedselrijk (meso- tot eutroof)
- Van zuur tot zwak-basisch
Wat betekenen deze kenmerken voor de vegetatie?
rijke, bijzondere flora, rijk aan vegetatietypen
Veenmosrietland is zuur/zwakzuur/basisch
zuur
Waar/niet waar? Verlanding van open water naar terrestrisch, nat gaat van basisch naar zuur
Waar
Vegetatie in laagveenmoerassen halen hun water uit verschillende bronnen. Riet heeft lange/korte wortels en haalt kwel/rw. Zonnedauw heeft lange/korte wortels en haalt kwel/rw
Riet: lange wortels - kwelwater
Zonnedauw: korte wortels - regenachtig water
beheermaatregelen zijn gericht op…
vasthouden successiestadium
Wat betekent het laagveenlandschap voor fauna? Waar is het habitat afhankelijk van?
Habitat afhankelijk van
1. abiotiek -> standplaatsfactoren
2. biotiek -> vegetatietypen
3. ruimtelijke samenhang
- deelhabitats
- grootte per deelhabitat
- verbindingen
Welke vlindersoort is gebonden aan laagveenmoerassen?
Grote vuurvlinder
Habitat: grote oppervlakte moerasvegetatie
met mozaïek van veenmosrietland, rietland en hooiland
Deelhabitat: waterzuringvegetatie
Noem drie bedreigingen van laagveen
- Waterkwantiteit en waterkwaliteit
Verdroging (~ inklinking veen)
Inlaat voedselrijk water ( ~ interne eutrofiëring)
Atmosferische depositie - Waterpeil
Omgekeerd of kunstmatig peilregime ( ~ veelal landbouwgestuurd)
Onvoldoende peilfluctuatie binnen seizoen ( ~ soms mist de voor kieming gewenste zomerdroogval, soms te lang golfslag dat rietvegetaties aantast) - Ganzenvraat
Vraat aan wortelstokken jong riet en lisdodde in (riet)oevers Aantasting oud waterriet ( ~broedplaats moerasvogels)
Waarom is te weinig water (kwantiteit) een probleem?
Onvoldoende kwel- en grondwater in wortelzone
Waarom is te lage kwaliteit water een probleem?
Door inklink stroomt oppervlaktewater van landbouw toe en stagneert relatief veel regenwater; i.p.v. mesotroof, mineralenrijk, lithotroof water (Fe, Ca, H2CO3)
Actuele knelpunten van noodzakelijk gebiedsvreemd water, zuur regenwater in wortelzone (~ ondiepe wortels) door teveel droogmalen en omgedraaid peil. Oplosbaar door:
Op perceelsniveau te gaan beheren
- kanalen-sloten-greppels voor aanvoer & afvoer water
- regelbare stuwtjes
- watermolens & waterpompen
Wanneer landriet?
Als bodem (tijdelijk) droogvalt c.q. opslibt, kan zaad kiemen
Wanneer waterriet?
Als het altijd onder water staat: Uitbreiden riet gaat via wortelstokken als het onder water staat.
Waterriet is krachtig, hoog riet dat jaarrond in diep >50 cm water staat
Wat is de standplaats van riet?
Riet groeit op minerale bodem, overgang open water naar land
Wat gebeurt er bij een stabiel waterpeil met riet?
In geval van stabiel waterpeil veroudert riet en wordt het knakgevoelig (* open water & wind & scheepvaart).
Wat is oeverriet?
krachtig riet dat het merendeel van het seizoen in ondiep (10-50cm) water staat. na juni kan het deels droog vallen
Wat is vochtig droog riet?
Riet op oevers of percelen die het merendeel van het jaar droog staan. Helofyten: riet, lisdodde, biezen, rietgras
Wat is de oplossing voor het rietprobleem?
Golfbrekers (?)
Wat is fixeren vegetatietypen?
Fixeren vegetatietypen = successie ‘stopzetten’
Impliciet het verwijderen organische stof (biomassa e/o slib)
Rietoogst als maatschappelijk belang
Welke vegetatietypen zijn kwetsbaar in laagveenlandschap?
Kwetsbaar : Met name trilveen, veenmosrietland, dotterbloemhooiland en moerasheide, etc.
Noem vier mogelijkheden van beheren. En welke combinatie wordt altijd toegepast?
PLAGGEN & afvoeren
KRABBEN & afvoeren (* wortels worden niet verwijderd)
MAAIEN & afvoeren (* zomer- of wintermaaien)
BOS(OPSLAG) verwijderen
Combi: afvoeren!
Welk tweedelig doel heeft wintermaaien?
Tweedelig doel:
Natuurbeheer
Productieriet : hoog, weinig blad; 1 keer per 2 jaar
Wordt wintermaaien gezien als goed genoeg voor natuur?
Ja, mits gefaseerd en plekgewijs.
Ten behoeve van:
- waterzuring -> grote vuurvlinder
- nesten moerasvogels
- nesten dwergmuis
Bij welk landschapstype wordt wintermaaien als beheer gezien?
Wintermaaien / rietcultuur half-natuurlijk cultuur-historisch landschap
Welk tweedelig doel heeft zomermaaien?
- Levert bladriet op (* meer ruimte voor zijwaartse ontwikkeling)
- hooilandtypen met grote botanische diversiteit (* veenmosrietland, trilveen- en dotterbloemhooiland, moerashei)
Welke 2 aspecten zijn belangrijk voor zomermaaien?
- Lichte of aangepaste zware machines
- Frequentie -> jaarlijks maaien
Welk beheer is voor bos in laagveenlandschap gerulier?
Niets doen of beperkt kappen
Waarom geven ganzen & zwanen problemen?
hierdoor verdwijnt het rietmoeras
Waarom geven Amerikaanse rivierkreeften problemen?
Waterbodem sterk omgewoeld; waterplanten aangetast
Hoe was de situatie voor aanleg nood oost polder 1942?
- Wieden en Weerribben geheel kwelgebied
- Waterkwaliteit brongebieden goed (*stuwwal Steenwijk / Havelterberg e.o.)
Hoe was de situatie na aanleg Noord-Oostpolder,1942?
-Wieden verandert in inzijgingsgebied
-Weerribben kwelgebied (westelijk deel) &
-Weerribben inzijggebied (oostelijk deel)
-Waterkwaliteit brongebieden verslechtert
Dus: verdroging en verruiging
Welke oplossing werd in eerste instantie aangedragen voor de wieden-weerribben? En wat was het gevolg?
Oplossing(en) : inlaat IJsselmeerwater
Gevolg: meer verruiging riet- en hooiland; verdwijnen krabbescheer o.a.
Hoe is het probleem van de N-O polder uiteindelijk opgelost?
- Géén IJsselmeerwater meer
- Wel relatief arm oppervlaktewater van Drents plateau, via
Steenwijker Aa, deels via Wieden - Deze lange weg werkt als helofytenfilter
- Zuur regenwater wordt via begreppeling afgevoerd van de percelen
Kortom : goede mix van verschillende watertypen en interventies nodig
Wat was het resultaat na de oplossing van het probleem van de N-O polder?
Krabbescheervelden zijn terug !
Goede ontwikkeling
Veenmosrietland , Dotterbloemhooiland , Zeggevegetaties , etc,
Beperkte verruiging oeverzone
