Les 4: Stress & lifestyle Flashcards
levensstijl
alles wat je doet in je leven, is persoonlijk
ongezonde levensstijlen clusteren vaak –> moeilijker te veranderen
4 levensstijlen
- fysieke activiteit
- dieet
- slaap
- verslaving
fysieke inactiviteit geassocieerd met
hart- en vaatziekten, lagere mood, kanker, obesitas etc
sedentary lifestyle
we hoeven vrij weinig te doen qua fysieke inspanning (we hebben bussen om niet te fietsen, roltrappen om geen trap te hoeven lopen)
fysiek activiteit en stress
- fysieke activiteit = stress
- fysieke activiteit kan stressvol zijn (als je hardlopen bijv. niet leuk vind –> stressvol)
- fysieke activiteit kan stress verminderen (dansen als uitlaatklep voor stress)
- stress heeft effect op fysieke activiteit (LT en KT stress is geassocieerd met lagere fysieke activiteit)
dieet
2/3 van de mensen eet meer door stress
stress en eetlust
stress verhoogt vaak eetlust
parasympatische zenuwstelsel en voedsel
in rust is het parasymp. actief, zorgt voor opslag van stoffen uit voedsel, energie-opslag voor als er stress gaat komen
sympathisch zenuwstelsel en voedsel
bij stress is het symp. aan, en die zorgt voor vrijlating van opgeslagen energie
insuline
tijdens parasymp. zorgt voor opslag van voedingsstoffen in cellen
vrijlaten van energie tijden symp. zs
aanmaak van insuline omlaag
glucocorticoïdes omhoog (werken tegen het effect van insuline)
hormonen omhoog (breken triglyceriden af, vetzuren en glycerol komen vrij)
proteïne in spieren die je niet nodig hebt –> omgezet in aminozuren –> naar je lever –> zet het om naar glucose –> meer energie
glucogeonese
lever kan zelf glucose produceren uit aminozuren
addinsons disease
tekort aan glucocrticoïden
vermoeid, prikkelbaar, lage bloeddruk
shy-dragger sydroom
inadequate werking van (nor-) epinefrine
bloeddruk, hartritme, blaas, motorisch systeem
chronisch vermoeidheidssyndroom
stressrespons kan niet goed geactiveerd worden
lage energielevels
kan misschien komen door sedentary lifestyle –> niet veel inspanning en dus minder activatie van stressrespons –> stressrespons wordt lui
wat helpt? stressrespons aanwakkeren (ijsbad)?
spieratrofie
spieren hebben na stress geen kans om te herstellen
stress en vet
stress –> microschade aan vaten door hogere bloeddruk –> scheurtjes opgevuld met plaque –> als het loslaat –> hartinfarct
globesity
ons lichaam reageert adaptief/gezond op een ongezonde samenleving (ons lichaam wilt alle stoffen opslaan, maar wij hebben eten in overvloed, veel stress en een sedentary lifestyle)
CRH hoog en gluco’s laag
begin vd stressor –> eetlust onderdrukt
CRH laag en gluco’s hoog
herstel –> eetlust aangewakkerd
CRH lang geactiveerd + herstel is kort
eetlust geïnhibeert
hyperfagie
meer secretie van gluco’s, zoet willen, emotionele eters
hypofagie
normale glucocortocoïdensecretie, geen emotionele eters
functies van gluco’s
- stimulatie van eetlust na stress
- blokkeren van opname vet en glucose tijdens stress (stopt het effect van insuline tijdens stress)
- vergroot de opslag van vetten op bepaalde plekken: Appels en Peren
appels
visceraal vet, gluco’s hoog en insuline hoog
meer kans op syndroom X
peren
gluteaal vet, gluco’s hoog en insuline laag
sydroom X
hart- en vaatziekten
visceraal vet makkelijker toegang tot lever –> glucose –> bloedsuiker –> insuline –> resistantie –> diabetes type 2?
comfortfood
- laat je goed voelen
- reduceert stressrespons
- relaxatie (actieve parasympatische zs)
meer gluco’s vrijlaten
–> hogere kans op stresseten –> appelfiguur
slaap om
- energie restoring in hersenen
- hersentemperatuur?
- te dromen?
- probleemoplossend vermogen
- consolidatie van geheugen
slowwave slaap
diepe slaap
parasymp. aan
lage gluco’s
REM-slaap
symp. is aan
hoge gluco’s
slaapdeprivatie
als we niet gaan slapen
gluco’s omhoog –> energie in hersenen afgebroken –> effect op geheugen
SLAAP VOOR EEN TENTAMEN GOED
verslaving
stress kan leuk zijn: dopamine
dopamine
aangemaakt op het moment van anticipatie (kom, dat gaan we doen)
nog meer dopa, als je niet zeker weet of je wel de beloning krijgt
verrassingselement
alleen meer dopa als
1. goede omgeving
2. goede duur
3. controle en voorspelbaarheid
thrillseekers
hebben meer verrassing en minder controle nodig om zelfde hoeveelheid dopa te krijgen
waarom thrillseekers extremer nodig hebben
- weinig dopa-vrijlating
- receptoren reageren niet (genoeg), veel prikkels nodig
- grote shot dopa bij anticiperen
- geen dopareserve na gebeurtenis en/of bij terugdenken
thrillseekers en verslaving
als thrillseekers meer dopa willen, kunnen ze bijvoorbeeld op zoek gaan naar iets wat hen dopa gaat geven zoals cocaïne of een andere drug
stress en verslaving
- beginnen: reductie van stress door
a. afname van stressrespons
b. verandering van cognitieve beoordeling van stress - verslaafd worden: aangeboren gevoeligheid voor rewardsysteem
- verslaafd blijven: bij afkicken gaan gluco’s omhoog –> vervelend gevoel –> nog meer stress –> hogere gluco’s –> afbraak van dopa –> nóg slechter gevoel –> drugs om van dat gevoel af te komen
- terugval: frontale cortex inhibeert door stress, minder gezonde keuzes maken
