KOMU - Antas ng Wika, Baryti at Rehistro ng Wika, Mononggwalismo, Bilinggwalismo, Multinggwalismo, Homogeneous at Heteregenous na Wika Flashcards
DALAWANG ANTAS NG WIKA
PORMAL AT IMPORMAL
MGA IMPORMAL NA WIKA
BALBAL
KOLOKYAL
LALAWIGANIN
MGA PORMAL NA WIKA
PAMPANITIKAN
PAMBANSA
Ito salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na nakararami
PORMAL
Ito ang salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/pambalarila sa lahat ng mga paaralan
PAMBANSA
Ito ang mga salating gamitin ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan
PAMPANITIKAN O PANRETORIKA
Ito ang mga salitang karaniwan, palasak, pang- araw-araw na madalas nating gamitin sa pakikipagusap at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.
IMPORMAL
Ito ang bokabularyong dayalektal. Gamitin
ang mga ito sa mga partikular na pook o lalawigan lamang, maliban kung ang mga taal na gumagamit nito aymagkikita-kita sa ibang lugar dahil natural na sila itong naibubulalas. Makikilala rin ito sa pagkakaroon na kakaibang tono, o ang tinatawag ng marami na punto.
LALAWIGANIN
Ang pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang mga salita lalo na sa mga pasalitang komunikasyon ay mauuri rin sa antas nito.
KOLOKYAL
Ito ang tinatawag sa Ingles na slang. Sa mga
pangkat-pangkat nagmumula ang ang mga ito upang ang
mga pangkat ay magkaroon ng sariling codes
BALBAL
Mababang antas ng wika
BALBALL
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
gurang (Bic., Bis)
bayot (Ceb.)
buang (Bis.)
dako (Bis)
Paghango sa salitang katutubo/Lalawiganin
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
pikon (pick on, Eng.)
wheels ( Eng.)
Indian (Eng.)
Salvage (Eng.)
Panghihiram sa Wikang Banyaga
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
hiyas (gem –virginity)
Luto (cook –game fixing)
Taga (hack –commission)
Ube (purple yam- (P 100)
Bata (child, fiancee)
Pagbibigay ng Bagong kahulugan sa salitang Tagalog
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
Muntinlupa – Munti
Kaputol- utol/tol
Wala –wa
Amerikana - Kano
Pagpapaikli/Reduksyon
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
bata- atab
kotse-tsikot
Pagbabaligtad/ Metatesis
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
Ksp (kulang sa pansin)
Paggamit ng akronim
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
14344 (I love you very much)
Paggamit ng bilang
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
Asawa – jowa
Pagpapalit ng pantig
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
hiya-yahi-dyahi
Pilipino –Pino- Pinoy
Kumbinasyon
Anong Paraan o Proseso ng Pagbuo ng Salitang Balbal ito?
Anong say mo
Paghahalo ng Wika
Saan nag-ugat ang barayti ng wika?
Sa pagkakaiba-ibang mga indibidwal at grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.
Bunga raw ito ng ng punto, bokabolaryo o
pagkakabuo ng mga salita.
Ito ay ayon kanino at saan?
Sa aklat ni Austero, (2012) Binigyang -linaw nina Zapra at Constantino(2001)
Ayon dito, ang varyasyon ay nangyayari ayon sa konteksto ng etniciti, sosyal klas, seks, heyograpiya, edad at iba pang faktor
Sosyolinggwistik
Ayon dito, tinutukoy ang varyasyong fonolohikal,
varyasyong morpolohikal, varyasyong sintaktik at varyasyong
semantik.
Linggwistiks
Ang panlaping um ay napapalitan ng na sa lalawigan ng Quezon at
Batangas.
Halimbawa:
Kumain ako ng isda. - Maynila
Nakain ga ng isda?- Batangas
Varyasyon sa pagbigkas at ispeling ng salita ayon sa lugar kung saan ito sinasalita
Magkuha sa halip na kumuha
Magsisid sa halip na sumisid
Magkain sa halip na kakain
Magbisita sa halip na bibisita
Varyasyon sa wikang Visaya. Mas ginagamit ang unlaping mag kaysa
sa um.
Gabi - gab-i sa Batangas
Ngayon – ngay-on sa Batangas
Matamis – matam-is
Nilunok – nilun-ok
Varyasyon pa rin sa pagbigkas
Kumain ako, ah! Bataan
Bakit? Tagalog
Bakit ga? Batangas
Bakit ah! Bataan
Eh, bakit ba? Maynila
Ano ito? Maynila
Ano Ire ? Nueva Eci
Ginagamit din ang ekspresyong ah, ala eh, ga ire
Dalawang dimension ang baryabilidad ng wika
DIMENSYONG HEOGRAPIKO at DIMENSYONG SOSYAL.
ANG DIMENSYONG SOSYAL AY TUMUTUKOY SA?
Pangkat ng Lipunan
ANG DIMENSYONG DIMENSYONG HEOGRAPIKO AY TUMUTUKOY SA?
Lugar
Nalilikha ng dimensyong
heograpiko.
DAYALEK o DIYALEKTO
Wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan
o pook.
DAYALEK o DIYALEKTO
Ayon sa kaniya, mayroong higit sa apat na raan (400) ang dayalek na ginagamit
sa kapuluan ng ating bansa.
Ernesto Constantino
Barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal
SOSYOLEK
Maaari ring may okupasyunal na rehistro.
SOSYOLEK
Ang wika ng mga estudyante, wika ng matatanda, wika ng
kababaihan, wika ng mga preso, wika ng mga bakla at ng iba
pang mga pangkat ay halimbawa ng?
SOSYOLEK
Nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan
SOSYOLEK
Mga tangi ng bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng Gawain
JARGON
Ang indibidwal na katangian ng tao ay nakaiimpluwensya pa rin sa paggamit ng wika.
IDYOLEK
Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek.
ETNOLEK
Isang baryant ng
Taglish, ilang salitang may salitang ingles na inihahalo sa Filipino kaya’y masasabing may code switching na nangyayari.
Coñotic o Coño
Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan.
EKOLEK
nobody’s native language
PIDGIN
Isang wika na unang naging pigin at kalaunan ay naging likas na
wika (nativized).
CREOLE
Halimbawa ng CREOLE
Chavacano
Wikang ginagamit sa partikular na lugar
DAYALEK
Nakabatay ang pagkakaibang ito sa katayuan o istatus ng
isang gumagamit sa wika – Mahirap O mayaman, may pinag-aralan o
wala.
SOSYOLEK
Sariling pamamaraan ng paggamit ng wika
IDYOLEK
Nadedebelop mula sa mga salita ng mga etnolinggwistikong
gurpo
ETNOLEK
Kadalasang mula o sinasalita sa loob ng bahay.
EKOLEK
Wikang ginagamit sa isang partikular na domeyn na may tikay
na pagpapakahulugan.
JARGON
Tinatawag na “Nobody’s native language”. Ginagamit ng dalawang tao na nag-uusap na magkaiba ang wika.
PIDGIN
Mga barayti ng wika na nadedebelop dahil sa mga pinaghalong
salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay
naging pangunahing wika ng partikular na lugar.
CREOLE
Ipatupad ang iisang wika sa isang bansa
MONOLINGGWALISMO
Tumutukoy sa kakayahan ng isang taong makapagsalita ng dalawang wika
BILINGGWALISMO
Tumutukoy sa kakayahan ng isang indibiduwal na makapagsalita at makaunawa ng iba’t ibang wika.
MULTILINGGWALISMO
Ayon sa kaniya, ang mga bilingguwal na bata ay kadalasang mas malikhain at nagpapakita ng kahusayan sa pagpaplano at paglutas ng mga kompleks na suliranin.
Lowry (2011), isang Speech-Language Pathologist
Anong ang ipinatupad sa IMPLEMENTASYON NG EDUKASYONG BILINGGUWAL 1974?
Ipinatupad ang Bilingual Education Policy (BEP) sa Pilipinas sa pamamagitan ng National Board of Education (NBE) Resolution No. 73-7, S. 1973.
Ito ay tumutukoy sa pagkakaroon ng iisang porma o estandard na anyo nito o kaya ay pagkakaroon ng iba’t ibang porma o barayti.
Homogenous
Maaaring magkaiba-iba ang paggamit ng isang wika batay sa iba’t ibang salik at kontekstong pinagmumulan ng nagsasalita nito.
Heterogenous
Ito ay isang termino sa sosyolingguwistiks na tumutukoy sa isang grupo ng mga taong gumagamit ng iisang uri ng barayti ng wika at nagkakaunawaan sa mga ispesipikong patakaran o mga alituntunin sa paggamit ng wika.
LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD
Wikang katutubo na kinagisnan at natamo mula sa pagkasilang hanggang sa oras na magamit at maunawaan ng isang indibidwal
UNANG WIKA
Ito ay tinatawag rin na Mother Tongue
UNANG WIKA
Masasabi na ang wika ay UNANG WIKA kung ito ay:
kinagisnan
Katutubong wika
Mother tongue
Arterial na wika
L1
Ito ang pinakamataas o pinakamahusay na naipapahayag ng tao ang kanyang mga ideya, kaisipan at damdamin.
UNANG WIKA
Ito ay hindi taal o likas na natutuhan ng isang indibidwal sa kanyang tahanan at kinabibilangang linggwistikong komunidad.
IKALAWANG WIKA
Ito mga karagdagan sa mga wikang natutuhan at pinag-aaralan sa mga paaralan.
IKALAWANG WIKA
Marami ang mga taong nakakasalamuha, lugar na nararating, palabas sa tv na napapanood, mga aklat na nababasa at kasabay nito ang pagtaas ng antas ng pag-aaral. Dito’y may mga bagong wika na naririnig hanggang sa ginamit.
IKATLONG WIKA
