KE2 Corticosteroïden Flashcards
Werking glucocorticoïden
- Immuunsysteem; ontstekingsremmende werking en onderdrukken activiteit van immuunsysteem
- Metabolisme; rol in regulatie glucosespiegel
- Stressrespons
Voorbeeld glucocorticoïden
Prednison/Hydrocortison/Dexamethason
Werking mineralocorticoïden
- Beinvloeden water- en zouthuishouding
- Bloeddrukregulatie
Indicatie behandeling corticosteroïden
Auto-immuunziekten; reumatoïde artritis/MS
Allergische reacties
Ontstekingsziekten; CU/Crohn
Huidziekten; psoriasis/eczeem
Osteoporose bij langdurig corticosteroïd gebruik
Remt absorptie calcium uit het maagdarmkanaal en bevordert excretie van calcium in urine
Hyperglykemie bij gebruik corticosteroïden
Verhoogt glucoseconcentratie door remming opname van glucose in perifere weefsels en bevorderen gluconeogenese
Dunnere huid bij corticosteroïd gebruik
Verhoogde eiwitafbraak in weefsels en bevorderd lipolyse
Welke natuurlijke corticosteroïden worden gemaakt in bijnierschors
Cortisol
Aldosteron
Androgenen
Cortisol
Glucocorticoïd hormoon
Regulering stofwisseling; glucose/eiwitafbraak/vet
Stressrespons
Ontstekingsremmend
Regulering bloeddruk
Regulering immuunsysteem
Aldosteron
Mineralocorticoïd hormoon
Regulatie water- en zouthuishouding
Welk hormoon stimuleert bijnierschors tot de vorming van eigen hormonen?
ACTH; geproduceerd in hypofyse
Verschijnselen ontstekingsreactie
Roodheid
Warmte
Zwelling
Pijn
Functieverlies
Welke ontstekingen mogen niet behandeld worden met corticosteroïden?
- Niet bij actieve infecties (bacterieel/viraal/schimmel) Bijv. TBC/herpes zoster, omdat ze immuunsysteem onderdrukken waardoor infectie kan verergeren
- Niet bij aandoeningen waarbij ontsteking een noodzakelijk afweermechanisme vormt Bijv. pneumonie.
Noem twee manieren waarop corticosteroiden werken
- Ontstekingsremmend
- Onderdrukken immuunrespons
Toedieningswegen corticosteroïden
Oraal
Inhalatie
Topisch; crème/zalf
IV
Intra-articulaire; injectie gewricht
Oculair; oogdruppels
Neusspray
Stootkuur
Kortdurende, intensieve behandelperiode waarbij hogere doses wordt gegeven dan normaal. Doel = snelle verbetering
Beste tijdstip inname corticosteroïden
In de ochtend, ivm overeenkomst met natuurlijke cortisolproductie
Wanneer is kans op bijwerking het grootst?
Bij orale toediening is systemische werking groter dan bij lokale toediening.
Chronisch corticosteroïd gebruik
Onderdrukking bijnierfunctie
Bijnierinsufficiëntie
Belang langzaam afbouwen bij chronisch gebruik
Chronisch gebruik kan natuurlijke werking bijnierschors onderdrukken en leiden tot bijnierinsufficiëntie, waardoor onvoldoende cortisol productie.
Auto-immuunziekte
Aandoeningen waarbij immuunsysteem van lichaam zichzelf aanvalt.
Plaatsen voor lokale toediening
Huid
Ogen
Neus
Luchtwegen
Mond/keel
Gewrichten
Bijwerkingen bij lokaal gebruik corticosteroïden op de huid
Huidverdunning
Striae
Acne
Huidinfecties
Hyperpigmentatie
Bijwerkingen bij lokaal gebruik corticosteroïden bij inhalatie
Heesheid
Schimmelinfectie mond
Hoesten
Irritatie lichtwegen
Verhoogde kans pneumonie
Vertraagde groei kinderen
Bijwerkingen bij lokaal gebruik corticosteroïden in gewricht
Gewrichtsinfecties
Verergering gewrichtsschade
Verhoogde kans osteoporose
Verlies spiermassa
Verhoogde glucosespiegel
Corticosteroïden bij astma dagelijks of bij aanvallen?
Dagelijks gebruik helpt om chronische ontstekingen in luchtwegen te verminderen; voorkomt exacerbaties
Waarom gebruik crèmes/zalven zsm afbouwen
- Voorkomen van bijwerkingen; huidverdunning, verhoogd infectierisico
- Preventie tolerantie/afhankelijkheid
