Kafli 5

Question 1

CD8+ T frumur eru…

Answer 1

drápsfrumur

Question 2

Innanfrumusýklar (intracellular pathogens)

Answer 2

– Sumar innanfrumusýklar geta fjölgað sér
bæði inni í frumu og utan hennar (td
berklabakterían)
– Sumir innanfrumusýklar geta bara fjölgað
sér inni í umfrymi fruma (td veirur)
– Innanfrumusýklar alltaf á einhverju stigi
utan frumu - vessabundið ónæmi

Question 3

Innanfrumusýklar – inn í átbólum

Answer 3

Sumir sýkja makrófaga og þá þarf hjálp frá CD4
T hjálparfrumum og NK frumum (IFNγ)

Question 4

Veirur – inn í umfrymi

Answer 4

– Þarf að koma í veg fyrir að þær nái að komast inn
í frumur => hlutleysandi mótefni frá B frumum
(þarf hjálp T frumna)
– Ef veirur komast inn í frumur => frumur drepnar
af NK frumum og síðar CD8+ T drápsfrumum

Question 5

CD4 vs CD8
T frumur

Answer 5

• T frumur sérhæfast í nokkrar gerðir af verkfrumum
  – CD8+ frumur => drápsfrumur
  – CD4+ frumur => T hjálparfrumur (Th1, Th2, Th17, Tfh) og
  T bælifrumur/stýrifrumur (Treg)

Question 6

Á sama tíma og verkfrumur myndast, myndast..

Answer 6

minnisfrumur
(memory cells)

Question 7

næming (priming)

Answer 7

Þegar óreynd T fruma hittir vaka:MHC og ræsist í fyrsta sinn

Question 8

Ræsing T frumna

Answer 8

fer fram í eitilvef, ekki á sýkingarstað
– Þangað koma angafrumur frá sýktum vef og sýna sýklavaka
– Þangað koma sýklar og sýklapartar
– Þangað koma óreyndar T frumur úr blóði

Question 9

Ræstar angafrumur
ræsa óreyndar T frumur

Answer 9

• Ræstar angafrumur hætta agnaáti, á sýkingastað
  og flytjast yfir í nærliggjandi eitilvef
• Á leiðinni fara þær að tjá MHC með
  peptíðbútum úr sýklinum => eru nú orðnar að
  öflugum sýnifrumum
• Seyta miklu af efnatögum sem kallar á fleiri
  óreyndar T frumur inn í eitilvefinn
• Ræsa óreyndar T frumur sem bera TCR viðtaka
  sem þekkir peptíðbútinn úr sýklinum sem þær
  sýna
• Angafrumur sýna líka sjálfsameindir
  – Ef sýking => ólíklegt að T frumur séu til staðar
  (neikv val)
  – Ef engin sýking => engar hjálparsameindir =>
  engin ræsing

Question 10

CD4+ T frumur eru…

Answer 10

hjálparfrumur og bælifrumur/stýrifrumur

Question 11

Næming (priming)

Answer 11

þegar óreynd T fruma hittir vaka:MHC og ræsist í fyrsta sinn

Question 12

Ræsing T frumna fer fram í…

Answer 12

eitilvef

Question 13

Hvað ræsir óreyndar T frumur?

Answer 13

ræstar angafrumur

Question 14

Hvernig virkar sýning og ræsing angafrumna og T frumna?

Answer 14

Ræstar angafrumur ræsa óreyndar T frumur sem bera TCR viðtaka sem þekkir MHC peptíðbútinn úr sýklingum sem þær sýna

Question 15

Hvað gerist þegar T frumur hitta vaka sinn?

Answer 15

Þær ræsast, fjölga sér, verður klónvöxtur (clonical explosion) og sérhæfast og verða að verkfrumum

Question 16

Hvað tjáir T fruman fyrir ræsingu?

Answer 16

IL-2 viðtaka með litla bindisækni

Question 17

Hvað tjáir T fruman eftir ræsingu?

Answer 17

IL-2R alfa viðtaka

Question 18

Hvað keyrir T frumurnar áfram í skiptingu (profileration)?

Answer 18

Þegar þær fara að seyta IL-2 (autocrine) eftir ræsingu

Question 19

Hvað þurfa óreyndar T frumur til að þær næmist (ræsist/virkjast)?

Answer 19

3 boð frá sýnifrumu/angafrumu

Question 20

Signal 1

Answer 20

T fruman binst í gegnum TCR og CD4 við MHC-peptíð komplex

Question 21

Signal 2

Answer 21

T fruman binst í gegnum CD28 við CD80/CD86 hjálparviðtaka

Question 22

Signal 3

Answer 22

T fruman bindur ýmis boðefni sem sýnisfruman og nálægar frumur seyta og ræður það mestu um sérhæfingu frumunnar

Question 23

CD8 T frumur ræsast á 2 vegu:

Answer 23

• gegnum angafrumur sem tjá mikið af CD80/CD86
• með hjálp CD4 T frumu (sem ræsist samtímis af angafrumu)

Question 24

Hvað seytir CD4 T fruman sem nýtist CD8 T frumum að fjölga sér?

Answer 24

seytir IL-2

Question 25

Th1 frumur seyta…

Answer 25

IFN-y(gamma)

Question 26

Th1 frumur eru mikilvægar…

Answer 26

í að hjálpa makrófögum að eyða sýklum sem geta fjölgað sér inni á frumunni, t.d. sumum veirum, sníkjudýrum og innanfrumubakteríum

Question 27

Th2 frumur seyta…

Answer 27

IL-4, IL-5

Question 28

Th2 frumur eru mikilvægar…

Answer 28

í vörnum gegn sýklum. Vekja svör sem draga að eosínófíla og mastfrumur. Leiða til IgE mótefnasvars

Question 29

Th17 frumur seyta…

Answer 29

IL-17 og IL-22

Question 30

Th17 frumur eru mikilvægar…

Answer 30

gegn utanfrumusýklum og sveppum og í vörnum á þekjunni með því að ýta undir framleiðslu á bakteríudrepandi peptíðum. Leiða einnig til ræsingar á neutrófílum (með því að ræsa grunnfrumur sem seyta flakkboðum sem kalla á neutrófíla)

Question 31

Tfh frumur seyta…

Answer 31

boðefnum sem einkenna bæði Th1, Th2 og Th17 frumur og eru líklega þær frumur sem hjálpa mest við flokkaskiptin

Question 32

Th17 frumur hjálpa…

Answer 32

B frumum í að mynda mótefni

Question 33

T bælifrumur (treg) seyta…

Answer 33

TGF-beta og IL-10

Question 34

T bælifrumur (treg) bæla…

Answer 34

ónæmissvör

Question 35

T bælifrumur (treg) skiptast í…

Answer 35

náttúrulegar eða týmus-ættaðar bælifrumur (nTreg) sem eru sértækar fyrir sjálfspróteini

Question 36

Afleiddar eða útvefja bælifrumur (iTreg eða pTreg) greina…

Answer 36

utanaðkomandi vaka