Kafli 1 Flashcards

Yfirlit yfir ónæmiskerfið

1
Q

Kúabóla verndaði gegn…

A

bólusótt (1794)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver uppgötvaði smitefni?

A

Robert Koch

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hver uppgötvaði bóluefni?

A

Louis Pasteur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hverjir uppgötvuðu tilvisst anti-toxic efna í sermi?

A

Emil von Behring og Shibasaburo Kitasato

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hver uppgötvaði frumur sem átu örverur(átfrumur)?

A

Elie Methcnikoff

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Áunnið sértækt ónæmi (adaptive immunity)

A

sértækar varnir gegn ákveðnum sýklum. Ónæmissvör gegn framandi sameindum og ónæmisminni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Sértækt ónæmissvar getur veitt…

A

ævilanga vernd, verndandi ónæmi gegn endursýkingu af völdum viðkomandi sýkils

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvaða ár lýsti WHO því yfir að bólusótt væri útrýmt með bólusetningum?

A

1979

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Ósértækt ónæmissvar (innate immunity)

A

er alltaf til staðar og bregst fljótt við innkomu sýkils

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvaða frumur tilheyra Sértæka ónæmissvari?

A

Eitilfrumur B&T

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvaða frumur tilheyra ósértæka ónæmissvari?

A

átfrumur og frumur sem seyta ýmsum virkum sameindum sem uppræta sýkla

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvað tilheyrir ósértæka ónæminu?

A
  • normal örveruflóran
  • þekjuvefur
  • örverudrepandi peptíð/ensím
  • angafrumur
  • makrófagar
  • mastfrumur
  • neutrofilar, eosinofilar, basofilar
  • NK frumur og ILC (innate lymphoid cells)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Er ósértæka ónæmið sértækt fyrir vaka?

A

nei, er ekki sértækt fyrir vaka (antigen)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvernig er svörun ósértæka ónæmis?

A

hröð svörun, enginn biðtími

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Sértækt ónæmi skiptist í:

A
  • vessabundið ónæmi
  • frumubundið ónæmi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Er sértækt ónæmi sértækt fyrir vaka?

A

já, er sértækt fyrir vaka (antigen)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvernig er svörun sértæka ónæmiskerfisins?

A

hæg, biðtími >96klst

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað er einkennandi við sértæka ónæmiskerfið?

A

myndun ónæmisminnis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvað tilheyrir vessabundnu ónæmi?

A

B frumur sem mynda sértæk mótefni (antibodies)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hvað tilheyrir frumubundnu ónæmi?

A

T frumur sem mynda boðefni (cytokines) sem veita öðrum frumum hjálp eða geta ýtt frumum í stýrðan frumudauða (apoptósis)

21
Q

Hvaða frumur ósértæka ónæmiskerfisins eru langlífar?

A

makrófagar, angafrumur og mastfrumur

22
Q

Hvaða frumur ósértæka ónæmiskerfisins eru skammlífar?

A

granúlócýtar (neutrófílar, eosínófílar, basófílar)

23
Q

Hvaða frumur ósértæka ónæmiskerfisins seyta frá sér til að drepa?

A

Mast frumur, eosínófílar og basófílar

24
Q

Hvaða frumur ósértæka ónæmiskerfisins gleypa sýkilinn?

A

makrófagar, angafrumur og neutrófílar

25
Q

B frumur mynda…

A

sértæk mótefni (antiboidies) sem hlutleysa sýkil og ýta undir át sýkils af átfrumum

26
Q

T frumur seyta…

A

boðefnum (cytokines) sem veita öðrum frumum hjálp/örva þær að eyða sýklum í átbólum sínum

27
Q

T frumur geta greint….

A

sýktar eða krabbameinsfrumur og ýtt þeim í stýrðan frumudauða (apoptósu)

28
Q

Ónæmisvaki (immunogen)

A

er sameind sem getur vakið ónæmissvar ein og sér

29
Q

Vaki (antigen)

A

er sameind sem getur bundist sértækt við vakaviðtaka eitilfrumu

30
Q

Vakaeining/epitóp

A

er sá hluti vakasameindar sem binst tilteknum vakaviðtaka

31
Q

Hvað greinir B-frumuviðtakinn á yfirborði sameindar?

A

fjölbreytta þrívíddarstrúktúra

32
Q

Hvað greinir T-frumuviðtakinn á sameind?

A

línulega peptíðbúta sem sitja á vefjaflokkasameindum (MHC). Verður að greina bæði peptíðbútinn og MHC

33
Q

Hvers konar viðtaka notar Ósértæka ÓK?

A

notar breiðvirka og ósérhæfða viðtaka til að þekkja sýkla

34
Q

B og T frumur bera viðtaka sem eru mjög sértækir fyrir…

A

vaka (antigen)

35
Q

Hvað er einkennandi fyrir B og T frumuviðtaka?

A

þeir eru svo fjölbreytilegir sem gerir ÓK kleift að greina fjöldan allan af sýklum í umhverfi okkar

36
Q
  1. stigs eitilvefir (myndun og þroskun hvítfrumna)
A
  • beinmergur (myndun hvítfrumna)
  • týmus (þroskun T frumna
37
Q
  1. stigs eitilvefir (starfsstöðvar eitilfrumna)
A
  • eitlar (sía sogæðavökva)
  • hálskirtlar
  • nefkirtlar
  • eitilflákar (eitilvefur slímhúða)
  • milta (síar blóð)
38
Q

Þroskun T frumna fer fram í…

A

týmus

39
Q

Hvenær er týmusinn stærstur?

A

við fæðingu og við kynþroska

40
Q

Hvar eru kjöraðstæður fyrir eitilfrumur að finna ónæmisvaka og virkjast til að geta útrýmt þeim sýklum sem ónæmisvakinn er kominn fram?

A

í eitlum

41
Q

hvernig berast eitilfrumur inní eitil?

A

með vessum/sogæðum um aðlæga vessaganga

42
Q

Hvernig yfirgefa eitilfrumur eitlana?

A

með frálægum vessæðum

43
Q

Ónæmiskerfi slímhúða (MALT) skiptist í:

A
  • ÓK meltingarvegs
  • ÓK í lungum (BALT)
  • ÓK efri öndunarvega (NALT)
44
Q

Hversu oft skipta lymphoblastar sér?

A

2-4x á dag í 3-5 daga

45
Q

Ein eitilfruma sem virkjast getur myndað….

A

sirka 1000 dótturfrumur

46
Q

Lymphoblastar sérhæfast í…

A

hriffrumur/verkfrumur og minnisfrumur

47
Q

B frumur verða að…

A

plasmafrumum eða mótefnaseytandi frumum

48
Q

T frumur verða að….

A

T-hjálparfrumum, T-drápsfrumur, T-stýrifrumur