Innkirtlalyf

Question 1

Hvort er DM1 eða DM2 algengari?

Answer 1

DM2!

Sykursýki 2 = 85-90%
Sykursýki 2 = 5-10%

Question 2

Einkenni sykursýki (6)

Answer 2

1. Þorsti
2. Þyngdartap (afl. Insulin skorti)
3. Þreyta
4. Aukið þvagmagn (polyuria)
5. Sjonskerðing
6. Sveppasýkingar (v. mikils sykurs í þvaginu)

Question 3

Greiningarskilmerki sykursýni (4)

Answer 3

Hafa tvö af eftirfarandi:
* fP-glúkosi ≥7,0 mmol/l
* OGTT*: P-Glúkosi ≥11,1 mmol/l eftir 2 klst
* HbA1c ≥48 mmol/mol

eða
* P-glukos ≥11,1 mmol/l samhliða klassískum einkennum

Question 4

DM1 vs DM2

Answer 4

Typ 1
Yngri < 35 ára
Sjaldnar ofþyngd
Veikjast hratt
Mynda ketóna
Aðrir autoimmune sjúkdómar Antikroppar
Lágt c-peptíð

Typ 2
Eldri (> 40 ára)
Yfirþyngd / offita
Veikjast hægar
Sjaldan ketósa
Fjölskyldusaga
Yfirleitt ekki antikroppamyndun Eðlilegt c-peptíð

Question 5

Ólafur 52 ára -
Þekkt sykursýki 1 í > 30 ár
Mjög góð sykurstjórn, sjaldan blóðsykursfall Engir þekktir fylgikvillar
Kemur á bráðamóttöku kl 4.30 á nýarsnótt vegna krampa Drukkið viskí um kvöldið en ekki mikið
Fór að sofa kl 2.30
Eiginkona vaknar kl 4 við það að Ólafur fær krampa
Blóðsykursmæling fyrir flutning 2,1

Answer 5

• Hann fer í krampa útaf bls falli - fékk sé viskí og fellur líklegast úta af því.

-Gefa honum 30% glúkósa IV og glúkagon 1mg IM

Question 6

Áhættuþættir fyrir blóðsykursfalli (6)

Answer 6

1. Áfengisnotkun
2. Kröftug insúlínmeðferð
3. ”Unawareness”
4. Löng sjúkdómssaga Hár aldur
5. Svefn / svefnlyf
6. Aðrir sjúkdómar svo sem skert framleiðsla á kortisóli, skjaldkirtilshormónu, nýrnabilun, lifrarbilun, celiak sjúkdómur

Question 7

DKA (Diabetes ketoacidos) skilgreining

Answer 7

1. Blóðsykur oftast > 15 mmol/l
2. pH < 7,3
3. Ketónar í blóði

Question 8

DKA meðferð (4)

Answer 8

1. Vökvi
2. Kalíum
3. Insúlín
4. Buffer eingöngu við pH<7,0

Question 9

Lyf sem bætir insúlínnæmni (1)

Answer 9

1. Metformin

Question 10

Lyf sem auka seytingu insúlíns (2)

Answer 10

1. Súlfonýlúrea (Amaryl, Mindiab)
2. Glíníð (Novonorm)

Question 11

Lyf með inkretínáhrif - áhrif á seytingu og næmni insúlíns (2)

Answer 11

1. GLP1-hliðstæður(Victoza, Ozempic)
2. DPP4-hemlar (Januvia)

Question 12

Lyf sem auka útskilnað glúkósa í þvagi (2)

Answer 12

SGLT2- hemlar (Jardiance, Forxiga)

Question 13

Hverskonar sykursýkislyf er gott að nota hjá fólki með hjartabilun eða nýrnabilun?

Answer 13

SGLT hemla (Jardiance, Forxiga)

Question 14

Áhættuþættir ss lyfja (4)

Answer 14

1. SGLT2 hemlar – hætta á ketoacidosis
2. GLP1 hliðstæður – skert matarlyst, áhrif á tæmingu maga, magaómun
3. Metformin – hætta á lactic acidosis við nýrnabilun
4. Insulin – stundum þarf að minnka skammta en hjá þeim sem framleiða ekki insúlín má aldrei stöðva insúlínmeðferð alveg

Question 15

Hyperosmolar Hyperglycaemic State

Answer 15

1. Alvarleg blóðsykurshækkun
2. Þurrkur
3. Hyperosmolarity (>320 mosm/l)
4. Almennt ekki myndun ketóna
5. Oftast eldri einstaklingar

Question 16

Markús 24 ára
Kemur á bráðamóttöku í fylgd systur
Er með þekktan celiak sjúkdóm (glúten óþol)
Kvartar undan slappleika sem hefur ágerst hratt
Fékk streptokokkasýkingu og hefur verið á sýklalyfjum í 6 daga
Leið fyrst aðeins betur en núna hratt versnandi slappleiki, sérstaklega sl sólarhring
Óglatt og hefur kastað upp
Stendur varla undir sér við komu á bráðamóttökuna
Blþr 92/64, púls 103 sl/mín, hiti 37.2 Na 129, K 5.6, glúkósi 2,1

Answer 16

Að vera með lágan þrýsting, natrium og sykur á allllltaf að vekja grun um Addisons disease. Gerir það að verkum að hann slær út nýrnarhetturnar og getur ekki framleitt kortisol og saltstera. Þá skortir þér allri vörn gegn sjukd, getur ekki haldið balans á söltum i bloðinu, skortir hæfni að hækka bs. Þessir einstaklingar geta dáið hratt.

-Oft einkenni frá meltingarfærum, með aðra autoimmune sjukdoma, komin með dekkri húð,
-Geta lika verið einstakl. Sem hafa verið á sterameðferð lengi.
Lífshættulegt ástand sem þarf að meðhöndla með sterum iv asap! -SoluCortef 100mg í æð!

Question 17

Bráðameðferð við addoson sjúkdóm

Answer 17

SoluCortef 100mg í æð!

Question 18

Fyrsta meðferð vanvirks skjaldkirtils

Answer 18

Levaxin

*byrja rólega sérstaklega hjá eldri einstaklingum.

Question 19

Lyfjameðferð við offitu (3)

Answer 19

1. Líraglútíð (Saxenda), stungulyf, gefið einu sinni á dag
2. Semaglútíð (Wegovy), stungulyf, gefið einu sinni í viku
3. Ozempic

*Mikilvægt að muna að þessi lyf minnka matarlyst og valda þyngdartapi
*Hægja á magatæmingu (hafa í huga þegar fasta fyrir aðgerð)
* Auka næmi insúlíns

Question 20

GLP-1 hliðstæður

Answer 20

Draga úr matarlyst og seinka magatæmingu

Question 21

SGLT2 hemlar

Answer 21

Geta aukið líkur á ketoacidosis

Question 22

Metformin

Answer 22

Getur aukið líkur á lactic acidosis samhliða nýrnabilun