Geðlyf 2

Question 1

Hvaða lyf eru gjarnan notuð ef ekki er hægt að nota lithium (nýrnasjúkf. t.d.) ? (3)

Answer 1

Floga/jafnvægislyf

1. Valproate, mest notað
2. Carbamazepin
3. Lamotrigin

Question 2

Af hvaða jafnvægis lyfi hefur fólk fengið steven jhonson syndrome sem aukaverun af?

Answer 2

Lamictal!

*mikilvægt að sjúklingar viti af því og láti vita ef þeir fá útbrot

Question 3

Má taka jafnvægislyf á meðgöngu? (Valproate, Carbamazepin og Lamotrigin)

Answer 3

Nei!
Valproate og carbamazpine tengt við fósturskaða og lamictal við skarð í vör

*Konur á barneignaraldri ættu helst ekki að vera á þessum lyfjum

Question 4

Hver er tíðni geðklofa og hvað eru margir að greinast á íslandi á ári?

Answer 4

1. Tíðni geðklofa = 0,7 - 1%
2. uþb. 30 manns greinast á íslandi á ári

Question 5

Dopamine hypothesis of schizophrenia

Answer 5

Of mikið og misregulerað dópamín í framheilanum.

1*Hefur áhrif á 4 brautir, mesolimbic, nigrostratal, mesocortical og tuberoinfundibular.

Question 6

First generation geðrofslyf (7)

Answer 6

1. Haldól
2. Trilafon
3. Chlorpromazine
4. Truxal
5. Nozinan
6. Fluanxol
7. Cisordinol

*almennt D2 blokkar

Question 7

Second generation geðrofslyf (11)

Answer 7

1. Abilify
2. Invega
3. Seroquel
4. Sólían
5. Serdolect
6. Olanzapin
7. Risperdal
8. loxapine
9. Zeldox
10. Lurazidone
11. Cariprazine

D2 blokkar og líka áhrif á 5HT-2 (serotonin) viðtakann

Question 8

Hvernig virka geðrofslyf?

Answer 8

Blokka dopamínviðtæki á postsynaptic frumuhimnu

*Flest blokka D2

Question 9

Hvað tekur langan tíma fyrir geðrofslyf að ná fullri virkni?

Answer 9

4-6 vikur en oft alveg upp í 8v.

Question 10

Hvað ræður mest vali á geðrofslyfjum?

Answer 10

Aukaverkanir

Question 11

Extrapyramidal einkenni geðrofslyfja

Answer 11

1. Stífar “parkinsonslegar” hreyfignar
2. um 20%
3. Algengara hjá eldri konum
4. Koma fram á dögum eða vikum

Question 12

Sjúklingur fær acute dystonia eða akathisia eftir notkun geðrofslyfja, hver er meðferðin?

Answer 12

Biperidine / Akineton í vöðva!

Question 13

Ganga síðfettur - Tardive dyskinesia af notkun geðrofslyfja til baka?

Answer 13

Nei!

*þróast á mörgum árum og þarf að fyrirbyggja, ef þær koma fram ætti að íhuga að skipta í clozapine

Question 14

Clozapine og hægðatregða (2)

Answer 14

1. tefur hreyfingar um ristil fjórfalt!
2. 40% sjúklinga á clozapine kvarta um hægðatregðu

Question 15

Prólaktín og geðrofslyf (2)

Answer 15

1. dópamín hamlar losun prolaktins og því getur dópamínblokkun valdið hækkun á prólaktín.
2. Hækkun getur valdið mjólk í brjóstum, blæðingatr., kyndeyfð, þyngdaraukningu og aukinni tíðni brjóstakrabbameins.

Question 16

Neuroleptic malignant syndrome (geðrofslyf) - (3)
Einkenni (6) og meðferð (2)

Answer 16

1. Kemur oftast fram á fyrstu 10d
2. Lífshættulegt, dánartíðni 5-20%
3. Sjaldgæft

Meðferð: hætta lyfjameðfeðr strax og leggja inná GG

Einkenni:
● Breytileg meðvitund,
● Hækkun líkamshita (38+)
● Stífleiki
● Extrapyramidal einkenni
● Hraður hjartsláttur, truflanir
● Breytingar á blóðþrýstingi

Question 17

Trilafon (perphenazine) (5)

Answer 17

1. Mest notaða gamla lyfið við geðrofssjúkd.
2. ekki mikil þyngdaraukning
3. slær vel á kvíða
4. má nota fyrir óléttar konur
5. passa uppá að nota sólarvörn

Question 18

Olazapin (3)

Answer 18

1. Virkni í gegnum D2 og 5HT2 og H1
2. Mest notað af 2nd (SGA) við bráðu geðrofi
3. Mest notaða lyf við bráðu örlyndi
   Metabolic syndrome áhyggjuefni

Question 19

Hverskonnar lyf má ekki gefa IM með IM olazapin?

Answer 19

Bensó

*Ef gefið er PO ætti að líða amk. 60 mín á milli

Question 20

Er Abilify (aripiprazol) antagonisti eða agonisti?

Answer 20

Agónisti -
Er hlutörvi (e. partial agonist) á dópamín 2 viðtaka

Question 21

Kostir Abilify (4)

Answer 21

1. Veldur síður þyngdaraukningu
2. Minni áhætta á hjarta- og æðasjúkdómum
3. Veldur síður slævingu
4. Þarf ekki að títra út vegna langs helmingunartíma (75 klst)

Question 22

Invega (paliperidone) (4)

Answer 22

1. Skilið að mestu út óbreytt í þvagi - Þ.a.l. leiðandi fáar milliverkanir
2. Þolist almenn frekar vel og fáar aukaverkanir
3. Þyngdaraukning temmileg
4. Gefið einu sinni á dag í staðinn fyrir 2svar á dag með risperidone

*Til í forðasprautum – hægt að gefa í mánaðarsprautu – xeplion eða 3 mánaða Trevicta. Mikið notað í dag!

Question 23

Seroquel (quetiapine) samþykktar ábendingar vs off-label ábendingar

Answer 23

Samþykktar FDA: Geðklofi Geðhvörf, Þunglyndi (MDD) - Viðbótarmeðferð

off-label: svefn, kvíði, andl.vanlíðan, hegðunarfruflanir, PTSD, óráð, persónuleikaraskanir ofl.

Question 24

Clozapine/Leponex (4)

Answer 24

1. Besta geðrofslyfið í meðferðarþráum sjúkdómi
2. Þarf að trappa hægt upp
   *Oftast gert inn á spítala
3. Mikið af aukaverkunum:
   Vikulegar blóðprufur í 18 vikur og svo mánaðarlega
4. Vandamál ef meðferð er hætt snögglega

Question 25

Clozapine/Leponex aukaverkanir 60-70%

Answer 25

Þreyta, svimi, hypo/hypertension,
GI-einkenni (sérstaklega hægðatregða),
offramleiðsla á munnvatni, tachycardia, þyngdaraukning, hiti, næturþvagleki, eosinophilia, Flog (myoclonus), agranulocytosis, myocarditis.

Metabolic syndrome (þyngdaraukning, dyslipidemia og hyperglycemia)

*Minni EPS en önnur geðrofslyf.

Question 26

Clozapine/Leponex og sykursýki II

Answer 26

1/3 þróa með sér DMII eftir 5 ár

Question 27

Hvaða áhrif hafa koffín og reykingar á clozapine?

Answer 27

-Koffínið eykur blóðþéttni

-Reykingar minnka blóðþéttnina.

*ekki nikotín heldur önnur efni í sígarettum