Inngangur Heilbrigðismat

Question 1

Hver er tilgangur heilbrigðismats?

Answer 1

• Tenging við hjúkrunarferlið
• Líðan og þarfir sjúklinga
• Head to toe vandamálamiðað
• hlutlægt mat á ástandi

Question 2

Hvað er hjúkrunarferli (stóra samhengið)?

Answer 2

ferli þar sem hjúkrunarfræðingar safna saman og greinaupplýsingar, meðal annars til að taka ákvörðun um hjúkrunarþörf viðkomandiskjólstæðings/sjúklings

Question 3

Upplýsingasöfnun

Answer 3

• Ástæða komu
• hvað gerðist
• hvað gerir einkenni verri/betri o.fl
• hvert er ástand
• hver eru bjargráð
• fjölskyldusaga
  Gefur mikilvægar upplýsingar
  Allt byggist á upplýsingasöfnun (huglægir og hlutlægir þættir)

Question 4

Samskiptatæki (meðferðasambandið)

Answer 4

Sameiginlegt fagmál sem einfaldar tjáskipti milli heilbrigðisstétta.
Til að nálgast sjúklinga.

Question 5

Hvenær ættu hjúkrunarfræðingar að nota líkamsmat?

Answer 5

• Fyrsta mat (baseline)
• Verri líðan, versnandi ástand (breytingar)
• Andnauð (bráðar uppákomur)
• Öndunaraðstoð (lífsógnandi ástand)
• Lyfjagjöf, s.s. áhrif þvagræsilyfja (áhrif meðferðar)
• Inngrip s.s. æðaleggur,magasonda o.þ.h. (áhrif meðferðar)

Question 6

Hvað þarf að passa við orðalag?

Answer 6

Viðeigandi tungutak (ekki spítalamál)
Líkamstjáning (okkar og sjúklings)
Almennar spurningar á undan viðkvæmum.
Hlusta með athygli (ekki vera að gera ehv annað á meðan)
Bjóða sjúklingi að spurja/ bæta við í lokin.

Question 7

Heilsufarssaga

Answer 7

Fæst með samtali við sjúkling og/eða aðstandendur og innfelur hans eigin orð (huglægt)

Question 8

Upplýsingasöfnun p2 (einkenni)

Answer 8

• Hvenær byrjuðu einkennin?
• Hvar eru einkenni staðsett?
• Hvernig eru einkenni?
• Þættir sem hafa áhrif á einkenni, bætir þau eða gera þau verri?
• Hvað hefur sjúklingur gert við einkennum?
• Hvaða áhrif hafa einkennin á líf sjúklingsins

Question 9

Lífsmörk

Answer 9

Öndun > mat á inn- og útöndun (öndunarfæri)
Púls > mat á hjartslætti (hjarta- og æðakerfi)
Blóðþrýstingur > mat á starfsemi hjarta- og æðakerfis
Líkamshiti > mat á kjarnhita líkamans
Aðrir þættir, s.s. meðvitund - verkur - súrefnismettun - þvagútskilnaður - næringarástand….)

Question 10

Aðferðir líkamsmats

Answer 10

Skoða, þreifa, banka, hlusta

Question 11

Fyrstu kynni - horfa

Answer 11

Nálgun: framkoma, viðmót, tal, líðan, fas..
Líkamsstaða
Húð, hár og neglur
Næringarástand

Question 12

Skoðun

Answer 12

Oftast það fyrsta í heilbrigðismati, varir í gegnum allt ferlið.
- Vileigandi/ fullnægjandi húðlitur
- kerfisbundin og vönduð skoðun
- Ræða niðurstöður við sjúkling.

Question 13

Þreifing

Answer 13

Hendur og fingur notaðir til að afla upplýsinga um líkamsástand. Þreifing fyrirferða.
Gott að hafa í huga:
- Stuttar neglur
- Heitar hendur
- Byrja mjúklega
- Nota viðeigandi hluta handar við þreifingu
- Varast að þreifa of djúpt

Question 14

Bank

Answer 14

Felur í sér tilfærslu á hljóði/titringi
- Hljóðbylgjur myndast við bank og til verður bankhljóð
- Í heilbrigðisskoðun, notum við fingur til að búa til titring í undirliggjandi vef/líffæri
- Tónhæð tengist meðal annars þéttleika í undirliggjandi vef

Question 15

Beint/ óbeint bank

Answer 15

Beint bank (direct) - fingur beint á líkama
Óbeint bank (indirect) - fingur virka eins og “hamar” á annan hlut, t.d. hina höndina
Hnefi – hnefi notaður sem “hamar” á annan hlut, t.d. hina höndina

Question 16

Hljóð sem myndast við bank

Answer 16

Hyperresonance - mjög hávært tómahljóð
Resonance - holhljóð
Tympany - trommuhljóð
Dullness - lágvært djúpt hljóð
Flatness – flatt hljóð

Question 17

Hlustun

Answer 17

Til þess að hlusta á líkamshljóð
Gott að hafa í huga:
- Yfirleitt síðast í skoðuninni/matinu
- Hlustunarpípa sett á húðina
- Hlustað eftir eðli hljóðs (presence/characteristics of sound)
- Hlusta á eitt hljóð í einu
- Gefa sér tíma til að greina og hlusta á eðli hljóðs
- Krefst þjálfunar

Question 18

Lýsing hlustunar

Answer 18

1. Hrein hlustun
2. Samhverf hlustun
3. Brak við hlustun
4. Væl í hlustun

Question 19

Verkfæri- Snellen kort

Answer 19

Skoðar fjarsýni (screening)
Stöðluð leturstærð og númer sem gefur til kynna sjónskerpu í 20 feta fjarlægð
Einstaklingur les upp minnstu stafina sem hann sér
Skráð sem hlutfall (dæmi 20/20 er talin full sjón)
Því hærri sem nefnari er því verri sjón

Question 20

Verkfæri- Augnsjá

Answer 20

Tæki sem gerir skoðanda kleift að skoða innri strúktúr augans
- Linsa í augnsjá er breytileg hvað varðar styrk og stækkun
- Stækkun er að jafnaði á bilinu –20 til +40 og hægt er að stækka og minnka ljósopið hjá bæði skoðanda og sjúklingi

Question 21

Verkfæri- Eyrnasjá

Answer 21

Til þess að skoða eyrnagöng og hljóðhimnu.
Ljós á eyrnasjá kastar ljósi á eyrnagöng og hljóðhimnu.
Hlífðarhulsa er notuð til að verkja sjánna.

Question 22

Verkfæri- Liðferlismælir

Answer 22

Til að mæla liðhreyfiferil
Einskonar gráðubogi
Miðja er staðsett yfir liðamót
Liðhreyfiferill (degree of flexion/extension) er svo mældur