Hjarta og æðakerfið

Question 1

Elekrólýtar sem hafa mikið að segja um hjartarafleiðni

Answer 1

Kalíum, magnesíum, kalsíum

Question 2

P bylgja

Answer 2

Afskautun gátta - samdráttur gátta

Question 3

QRS bylgjur

Answer 3

Afskautun slegla - samdráttur slegla

Question 4

T bylgja

Answer 4

endurskautun slegla

Question 5

Mat á hjarta og æðakerfi skiptist gróflega í ?

Answer 5

SAGA
SKOÐUN
ÞREIFING
HLUSTUN

Question 6

SAGA, 10 þættir

Answer 6

1. Brjóstverkir: hvernig verkir? stabíl eða óstabíl angina? önnur einkenni eins og ógleði, sviti, gráfölur? Hjartsláttatruflanir? …….o.fl.
2. Andþyngsli/Mæði: við áreynslu, í hvíld, útaf liggjandi (orthopnea)?
3. Hósti: Spyrja nánar út í hósta, uppgang, láta lýsa hósta
4. Þreyta: hvenær byrjaði?
5. Húðlitur: Blámi, fölvi
6. Bjúgur: önnur einkenni, s.s. mæði
7. Næturþvaglát
8. Fyrri saga um hjartasjúkdóma: háþrýstingur, hækkað kólesteról, hjartaóhljóð, hjartagallar, skoða fyrra hjartalínurit, blóðprufur
9. Áhættuþættir: kyn, aldur, fjölskyldusaga; háþrýstingur, hátt kólesteról, sykursýki; reykingar, streita, hreyfingarleysi, offita
10. Aðrir sjúkdómar sem geta haft áhrif á hjarta- og æðakerfi: t.d. lungnasjúkdómar, innkirtlasjúkdómar, sjálfsónæmissjúkdómar (t.d. lupus)

Question 7

Brjóstverkir, þá spurja

Answer 7

• Hvenær hófst hann? Hve lengi stóð hann? Er hann tengdur ehv?
• Lýsing á verk: Staðsetning og leiðni? Styrkleiki? önnur einkenni sem fylgja verkjunum?
• Viðbrögð við einkennum
• Lyf
• Viðbótareinkenni: þreyta, skyndileg mæði, hósti, bjúgsöfnun, svimi og yfirlið, kaldur sviti, meðvitundarleysi, verkir í kvið

Question 8

Hvað gerist á efri árum í tengsl við hjarta og æðakerfið?

Answer 8

Samdráttarkraftur skerðist
Hjartslátturinn er lengur að jafna sig eftir áreynslu
Erfiðara að finna apical impulse (f. neðan vinstri nipplu) þar sem anterior posterior diameter eykst
Hjartalokur geta kalkað
Æðarnar verða stífari
Blóðþrýstingur hækkar…..

Question 9

Skoðun

Answer 9

• Almennt útlit og líkamsstaða sjúklings
• Litarháttur: fölvi/blámi (cyanosis), t.d. á fingrum/vörum
• Húðbreytingar, s.s. bjúgur, clubbing
• Húðspenna (turgor)
• Háræðafyling

Question 10

Húðspenna (turgor)

Answer 10

– hversu auðveldlega hægt er að lyfta húðinni upp (mobility)
– hversu fljótt fer húðin til baka (turgor) <2sek

Question 11

Háræðafylling - Hvernig metið?

Answer 11

Fylling háræða í nöglum eftir að þrýstingi hefur verið beitt, <2 - 3 sek.

Question 12

Þreifing og skoðun

Answer 12

Brjóstkassi skoðaður og þreifað eftir hjartslætti og titringi
- Point of maximal impulse (PMI): staðsetning, 5 rifjabil, midclavicular line, stærð: 1-2 cm
Þreifa skal Tricuspid svæði og apical svæði

Question 13

Tricuspid svæði

Answer 13

Fjórða og fimmta rifjabil nálægt bringubeini

Question 14

Apical (mitral) svæði

Answer 14

Fimmta rifjabil í midclavicular line (PMI)

Question 15

Hlustun, hvað gerum við?

Answer 15

Hlusta með þind og Bjöllu yfir öllum svæðum.
Hlusta sjúkling liggjandi, sitjandi og á vinstri hlið.

Question 16

Hverju hlustum við eftir?

Answer 16

1. Hlusta eftir takti og tíðni
2. Þekkja S1 og S2
3. Meta S1 og S2 í sitthvoru lagi
4. Reyna að greina önnur hjartahljóð frá S1 og S2 S3 og S4
   óhljóð (murmur), núningshljóð (rub), smellir (clicks).

Question 17

Hljóðin S1

Answer 17

Fyrra hjartahljóðið. LUB.
Myndast þegar lokur milli gátta og slegla lokast (mitral og tricuspid lokur)
Heyrist yfirleytt hærra en S2 yfir mitral og tricuspid svæðum
- Heyrist í byrjun systolu þegar sleglarnir eru byrjaðir að dragast saman. Við það verður þrýstingurinn í sleglum meiri en í gáttum og mitral og tricuspid lokurnar lokast.

Question 18

Hljóðin S2

Answer 18

Seinna hjartahljóðið, DUB
Myndast þegar lokur yfir í ósæð og lungu lokast.
Heyrist yfirleytt hærra en S1 yfir aortic og pulmonic svæðum.
- Heyrist í lok systólu þegar þrýstingurinn í vinstri slegli er orðinn minni en í ósæðinni (slegillinn næstum tómur), þá lokast ósæðarlokan og lungnaslagæðarlokan.

Question 19

5 Svæði hjartahlustunar

Answer 19

• Aortic svæði – 2. rifjabil, hæ. megin við bringubein
• Pulmonic svæði – 2. rifjabil, vi. megin við bringubein
• Erbs point – 3. rifjabil, vi. megin
• Tricuspid svæðið – 4. rifjabil og 5.
  rifjabil, vi. megin við bringubein
• Mitral (apical) svæðið – 5. rifjabil í MCL (við apex)

Question 20

Systóla v.s. díastóla

Answer 20

Systóla er tímabilið þegar sleglarnir dragast saman og dæla blóði út í ósæðina og lungnaæðina.
Díastóla er tímabilið þegar sleglarnir slaka á og fyllast af blóði, lengri en systóla.

Question 21

Internal jugular bláæð

Answer 21

– sjaldnast hægt að þreifa púls, sést bara
– léttur þrýstingur á æðina fyrir ofan viðbeinið lætur æðasláttinn hverfa
– staðsetning æðasláttsins er breytileg eftir stöðu sjúklingsins
– staðsetning æðasláttar breytist með öndun.
- yfirleitt aukið þan í hjartabilun

Question 22

Carotis slagæð

Answer 22

– auðvelt að þreifa púls
– æðasláttur hverfur ekki við léttan þrýsting
– staðsetning breytist ekki við stöðubreytingu
– breytist ekki með öndun

Question 23

Þarf að hafa í huga við skoðun á hálsbláæð

Answer 23

30° halli á rúm
* Nota ljós og fylgjast með bláæðapúlseringu
* þan á æðinni á ekki að vera meira en 3-4 cm fyrir ofan sternal angle.

Question 24

Þreifing/ hlustun á hálsslagæð

Answer 24

Púls hálsslagæðar gefur okkur vísbendingu um ástand hjarta og æðakerfisins.
Carotid artery
– hlusta eftir bruit (æðaniður), eðlilegt að heyra ekki neitt, láta sjúklinginn anda frá sér og halda niðri í sér andanum
– þreifa eftir púls (meta styrk og hreyfingu)
– þreifa eftir thrill (víbringur í æðinni)
Þreifa bara öðru megin í einu og bera saman báðar hliðar
Passa að þrýsta ekki á carotid sinus (er í efsta þriðjungi hálsins).
– getur hægt á hjartslætti, lækkað blóðþrýsting, þreifa carotid frekar neðarlega

Question 25

Þreifing æðakerfi, hafa í huga

Answer 25

Þreifa púlsa báðum megin.
Skoða og þreifa útlimi: Hitastig, litur, eymsli, fyllitíma háræða, bjúgur

Question 26

Púlsstyrkur, stigun

Answer 26

4 hoppandi
3 aukinn styrkur
2 eðlilegur sturkur
1 minnkaður, varla þreifanlegur
0 ekki til staðar

Question 27

Af hverju myndast bjúgur?

Answer 27

Þyngdaraflið, lokur bláæða í fótum, lágur styrkur próteina í blóðvökva, aikið gegndræpi háræða, sjúkdómar..