Hoorcollege 5: Mentale vaardigheden en mentale training

Question 1

Wat is het doel van mentale training?

Answer 1

Het aanleren van mentale vaardigheden met als doel om bijvoorbeeld beter te presteren, plezier te houden in het sporten en het welzijn te waarborgen.

Question 2

Waarom is mentale training nodig?

Answer 2

Het mentale aspect kunnen begrijpen van sport. Zoals weten waardoor falen of succes veroorzaakt wordt binnen een spel.

Question 3

Noem voorbeelden van mentale vaardigheden.

Answer 3

• Focus kunnen houden
• Afleiding door gedachten weerstaan
• Afleiding door externe gebeurtenissen weerstaan
• Nadenken en analyseren op juiste momenten
• Emoties sturen/controleren
• Jezelf kunnen hernemen
• Vertrouwen in jezelf opbouwen
• Opofferingen kunnen brengen
• Gedrevenheid/vastberadenheid tonen
• Jezelf kunnen afsluiten
• Verantwoordelijkheid nemen
• Vermogen om met stress om te gaan
• Leren van successen en mislukkingen
• Omgaan met tegenslagen
• Conflicten aankunnen
• Kunnen functioneren in teams

Question 4

Noem voorbeelden van mentale vaardigheden die je als (top)sporter moet bezitten.

Answer 4

• Doelgericht werken
• Gedreven zijn
• Discipline hebben
• Keuzes maken
• Beginnersgeest bewaren

Question 5

Noem voorbeelden van mentale vaardigheden die je tijdens het sporten moet benutten.

Answer 5

• Controle aandacht
• Controle emoties
• Doel- en taakgericht te werk gaan
• Omgaan met stress

Question 6

Hardy et al. maakt onderscheid in mentale vaardigheden tussen ‘basisvaardigheden’ en ‘complexe vaardigheden’. Noem voorbeelden van vaardigheden die hieronder vallen.

Answer 6

Basisvaardigheden:
* Doelgericht te werk gaan
* Self-talk
* Ontspanning
* Visualisering/mentale voorstelling

Complexe vaardigheden:
* Ontwikkelen/versterken van zelfvertrouwen
* Motivatie in stand houden
* Emoties controleren (arousal, angst, stress, etc.)
* Aandachts- en concentratiestrategieën toepassen

Question 7

Hardy et al. onderscheid nog een zesde complexe vaardigheid: te weten omgaan met tegenslagen. Waarom staat deze niet in het lijstje van mentale vaardigheden die behoren tot de complexe vaardigheden?

Answer 7

Het omgaan met tegenslagen heeft overlap met coping-vaardigheden, oftewel het omgaan met emoties zoals stress/angst.

Question 8

Ook Vealy maakt onderscheid in verschillende type mentale vaardigheden. Deze worden verdeeld in vier categorieën:
* Foundation skills
* Performance skills
* Persoonlijke-ontwikkelingsvaardigheden
* Teamvaardigheden

Leg uit wat er bedoeld wordt met foundation skills en geef een aantal voorbeelden.

Answer 8

Foundation skills zijn basis mentale vaardigheden die een individu nodig heeft om succes te behalen in sport. Voorbeelden zijn: gedrevenheid om prestatie te leveren, zelfbewustheid, productiviteit en zelfvertrouwen.

Question 9

Ook Vealy maakt onderscheid in verschillende type mentale vaardigheden. Deze worden verdeeld in vier categorieën:
* Foundation skills
* Performance skills
* Persoonlijke-ontwikkelingsvaardigheden
* Teamvaardigheden

Leg uit wat er bedoeld wordt met performance skills en geef een aantal voorbeelden.

Answer 9

Performance skills zijn mentale vaardigheden die cruciaal zijn voor het uitvoeren van sport, zoals perceptuele-cognitieve vaardigheden, aandachtsvaardigheden en het controleren van gevoelens/emoties/energie.

Question 10

Ook Vealy maakt onderscheid in verschillende type mentale vaardigheden. Deze worden verdeeld in vier categorieën:
* Foundation skills
* Performance skills
* Persoonlijke-ontwikkelingsvaardigheden
* Teamvaardigheden

Leg uit wat er bedoeld wordt met persoonlijke-ontwikkelingsvaardigheden en geef een aantal voorbeelden.

Answer 10

Dit zijn vaardigheden die je ontwikkelt naarmate je ‘ouder’ wordt. Hier gaat het bijvoorbeeld om het ontwikkelen van een eigen identiteit of het kunnen omgaan met anderen.

Question 11

Ook Vealy maakt onderscheid in verschillende type mentale vaardigheden. Deze worden verdeeld in vier categorieën:
* Foundation skills
* Performance skills
* Persoonlijke-ontwikkelingsvaardigheden
* Teamvaardigheden

Leg uit wat er bedoeld wordt met teamvaardigheden en geef een aantal voorbeelden.

Answer 11

Teamvaardigheden zijn gedeelde vaardigheden van een team en essentieel voor een effectief samenwerkingsmilieu en succes. Hier gaat het bijvoorbeeld om de samenhang in het team versterken, zelfvertrouwen van het team versterken, de leidinggevende vaardigheden en communicatieve vaardigheden.

Question 12

Waarom is visualisering tijdens het uitvoeren van sport zo belangrijk?

Answer 12

De juiste mentale voorstelling zorgt ervoor dat je ook het juiste kan uitvoeren. Vice versa, zorgt een verkeerde mentale voorstelling ervoor dat je ook het verkeerde uitvoert.

Question 13

Welke methode kan gebruikt worden om doelen te stellen?

Answer 13

De SMART-methode:
* Specifiek
* Meetbaar
* Acceptabel (haalbaar)
* Realistisch (relevant)
* Tijdgebonden

Question 14

Wanneer is het halen van doelen het meest realistisch?

Answer 14

Wanneer het doel uitdagend is en motiveert.

Question 15

Hoe kan aandacht gedefinieerd worden?

Answer 15

Aandacht omschrijft het proces om zich met informatie bezig te houden of informatie te verwerken. Informatie bestaat hier uit:
* zintuigelijke informatie
* informatie van gedachten
* lichamelijke gewaarwording

Question 16

Er bestaat een verschil tussen actieve en passieve aandacht. Wat houdt dit verschil in?

Answer 16

• Actieve aandacht: gecontroleerde aandacht dat mentale inspanning kost (bijvoorbeeld je focussen op het spel terwijl er in het publiek veel gebeurd).
• Passieve aandacht: automatische aandacht waar je je mentaal niet voor hoeft in te spannen (bijvoorbeeld het spelen van de sport, maar je moet hierbij wel erop letten dat je dus niet afgeleid raakt).

Question 17

Wat houdt de aandachtscirkel van Eberspächer in?

Answer 17

De aandachtscirkel van Eberspächer is een manier om inzicht te geven waar je aandacht op het moment van hoge druk/spanning zit. De cirkel is ingedeeld in 6 cirkels, wat de mate van afleiding weerspiegelt. Het liefst zit je als sporter in de binnenste cirkel (cirkel 1) wat jezelf en de taak reflecteert. Hoe meer je je bevindt naar buiten (richting cirkel 6), hoe groter de afleiding is.

Question 18

De aandachtscirkel van Eberspächer is opgebouwd uit de volgende cirkels:
- 1: ik en mijn taak
- 2: directe afleiding
- 3: huidige situatie vergelijken met hoe het zou moeten zijn
- 4: gedachten
- 5: consequenties
- 6: filosofische vraagstukken/focus volledig kwijtraken

Bedenk voor iedere cirkel een voorbeeld die gerelateerd is aan het doen van een sport.

Answer 18

• 1: ik en mijn taak > ideale focus zoals een tennisspeler die zich concentreert op de bal, de slagtechniek en de positie op het veld zonder afleiding.
• 2: directe afleiding > een basketballer die het publiek op de achtergrond hoort wat leidt tot lichte afleiding.
• 3: huidige situatie vergelijken met hoe het zou moeten zijn > een voetballer die tijdens het schieten op doel denkt: “Ik had eerder moeten schieten”, waardoor de focus op de actie niet meer optimaal is.
• 4: gedachten > een hardloper die zich tijdens het hardlopen afvraagt of die snel genoeg is waardoor de hardloper afgeleid raakt van zijn taak.
• 5: consequenties > een golfer die zich afvraagt wat er gebeurd als hij de bal mist, hierdoor zijn aandacht richt op negatieve consequenties en zo de wedstrijd verliest.
• 6: filosofische vraagstukken/focus volledig kwijtraken > een zwemmer die zich tijdens een wedstrijd afvraagt waarom hij eigenlijk aan het sporten is en daardoor de focus op de race verliest.

Question 19

Hoe kan concentratie gedefinieerd worden?

Answer 19

De toestand waarin een persoon zich uitsluitend richt op informatie die van belang is voor de taakuitvoering en gelijktijdig informatie aan zich laat voorbijgaan die niet belangrijk is voor de taak. Of in het kort: het volledig opgaan in de activiteit.

Question 20

Aandacht wordt dus gedefinieerd als het proces om zich met informatie bezig te houden of informatie te verwerken. Op welke drie manieren kan je aandacht hebben voor een bepaalde taak?

Answer 20

• Selectiviteit
• Spreiden/verdelen van aandacht (vooral belangrijk voor teamsporten)
• Alert zijn

Question 21

Hoe bepaal je welke (mentale) vaardigheid je moet trainen?

Answer 21

• Op basis van specifieke problemen/moeilijkheden zoals faalangst, emoties of aandachtsproblemen.
• Op basis van een sterkte-/zwakte-analyse.

Question 22

Hoe werkt een sterkte-/zwakte-analyse (beschrijf de ‘Performance Profile van Jones’ hiervoor)?

B = belangrijkheid 1-10
I = ideale score 1-10
ZB = zelfbeeld 1-10
I - ZB = hoe ver ben je weg van ideale score
D = waar moet je aan werken/waar zit je het meest van weg (0 = hoef je niet aan te werken, 100 = moet je aan werken)

Answer 22

Zo’n analyse komt tot stand door verschillende kenmerken (van sport) een aantal cijfers te geven. Kenmerken kunnen bijvoorbeeld zijn: concentratie en snelheid. Deze kenmerken geef je vervolgens een cijfer voor de volgende parameters:
* B, Belangrijkheid (1-10)
* I, Ideale score (1-10)
* ZB, zelfbeeld (1-10)

Op basis van deze parameters kan je vervolgens berekenen hoe ver je verwijderd bent van je ideale score (I-ZB) en hoe dit relatief belangrijk is voor je ((I-ZB) x B).

Voorbeeld:
* Voor jouw sport is snelheid bijvoorbeeld enorm belangrijk, wat je dan een 10 geeft. Ook de ideale score (hoe snel je zelf verlangt te zijn) geef je een 10. Echter, omdat je jezelf nog niet snel genoeg vindt, geef je jezelf een 5. Door deze scores te geven, kan je vervolgens bepalen hoe ver je weg bent van je ideale score (I-ZB = 10 - 5 = 5) en kan je dit relativeren aan hoe belangrijk het is om het doel te behalen (D = (I-ZB)xB > 5x10 = 50).
* Daarentegen is concentratie minder belangrijk voor je dus geef je dat een 8. De ideale score hiervoor is een 10. Omdat je al een goede concentratie hebt, geef je je zelfbeeld een 8. Hierdoor is I-ZB = 2 en is D = 2x8 = 16.
* Op basis hiervan kan je stellen dat het erg belangrijk is om aan je snelheid te werken (op basis van hoe belangrijk je het vind en hoe veel je nog moet verbeteren) en dat het verre weg minder belangrijk is om aan je concentratie te werken.

Kanttekening: een ideale score van 10 is meestal niet realistisch.

Question 23

Wat zijn voordelen van het gebruik van zo’n Performance Profile (oftewel het gebruik van een sterkte-/zwakte-analyse)?

Answer 23

• Het bepalen van een geschikte interventie
• Sporter wordt er actief bij betrokken
• Optimaliseren motivatie en adherence
• Het stellen van doelen
• Het mogelijk maken van monitoring en feedback
• Het checken met de coach

Question 24

Op basis van de Self-Determination Theory, waar moet je rekening mee houden wanneer je Performance Profiling hebt gedaan en iemand op basis hiervan wilt coachen?

Answer 24

Dat je niet alleen op iemand zijn zwakke punten moet focussen, omdat wij graag doen waar we goed in zijn en het demotiverend kan werken om alleen bezig te zijn met zwakke punten.

Question 25

Hoe kan mental toughness worden gedefinieerd?

Answer 25

De van nature aanwezige of de te ontwikkelende psychologische kwaliteit van sporters om om te gaan met de vele grote eisen van (top)sport zoals vastberadenheid, focus, vertrouwen en het om kunnen gaan met druk.

Question 26

Mental toughness in sport kan opgedeeld worden in vier dimensies:
* Attitude/mindset
* Training
* Wedstrijd
* Na afloop wedstrijd

Leg uit hoe mental toughness in deze dimensies naar voren komt.

Answer 26

• Attitude/mindset: je geloof of focus
• Training: het gebruik maken van je lange-termijn doelen als bron van motivatie, controle over je omgeving uitoefenen of je grenzen opzoeken tijdens je training.
• Wedstrijd: het geloof in jezelf, gefocust blijven, omgaan met druk, controle over je omgeving uitoefenen, controle, presteren op het moment dat het ertoe doet.
• Na afloop wedstrijd: omgaan met mislukkingen of successen.

Question 27

De focus op het voordeel en gebruik van mindfulness tijdens/voor sport is een recente ontwikkeling binnen de psychologie. Voorheen waren er wat meer traditionele psychologische benaderingen hiervoor:
* Zo werd eerst ‘behaviorisme’ toegepast, waarin gedrag werd aangepast op basis van externe prikkels (beloning/straf).
* Hierna werd cognitieve gedragstherapie toegepast, wat zich focust op de controle van interne prikkels zoals gedachten of emoties. Hier ging het om het vermijden, onderdrukken of verminderen van negatieve gedachtes of emoties om de prestatie te verbeteren.

Wat is het voordeel van mindfulness-gebaseerde technieken en waarom zijn de traditionele benaderingen niet altijd effectief?

Answer 27

• Bij mindfulness-gebaseerde technieken wordt er gefocust op de acceptatie van interne toestanden in plaats van de controle of onderdrukking ervan. Hierdoor leren atleten om interne toestanden te accepteren, waardoor de focus en veerkracht vergroot kan worden.
• De traditionele benadering hebben een grotere nadruk op het ‘bestraffen’ van niet-gewenste interne toestanden. Het is bijna onmogelijk om interne toestanden te onderdrukken, waardoor een poging tot onderdrukking juist tot frustratie kan leiden wanneer dit niet lukt.

Question 28

Wat is het doel van mindfulness?

Answer 28

Het sturen van de aandacht door het accepteren van je gedachtes (laat ze maar komen, constateer ze en richt je aandacht weer terug naar de taak/het moment).

Question 29

Wat hebben mindfulness en de aandachtscirkel van Eberspächer met elkaar te maken?

Answer 29

Met mindfulness probeer je de aandacht terug te richten naar jezelf en de taak waarmee je bezig bent (oftewel cirkel 1 van de aandachtscirkel van Eberspächer).

Question 30

MAC en ACT!!!

Answer 30

*

Question 31

Wat zijn effecten van het toepassen van mindfulness in het algemeen? En welke effecten van mindfulness zijn van belang bij sport?

Answer 31

Algemeen:
* Betere concentratie
* Vaardigheid verkrijgen omgang emoties, pijn en stress
* Afname klachten als vermoeidheid, stress, piekeren en slapeloosheid
* Toename onstpannen lichaam en geest
* Toename verantwoordelijkheid voor jezelf, de ander en de omgeving
* Verbetering geheugen

Sport:
* Betere prestaties
* Meer flow
* Beter omgaan met angst
* Verbeterd welzijn