Hoorcollege 2: Verklaringsmodellen van delict gedrag bij forensische patiënten Flashcards
Verklaringsmodellen anti-sociaal gedrag
Behandelingsgericht:
- Risk-Need-Responsitivity (RNR) Model
- Good Lives Model (GLM)
Theoretisch:
- Biopsychosociaal model
Risk-Need-Responsivity Model
Reactie op ‘niks werkt’ houding; harder straffen.
3 principes voor effectieve daderrehabilitatie:
1. Risicoprincipe (Risk / wie)
- Aansluiting bij risiconiveau dader; behandeling aanbieding die zo goed mogelijk aansluit bij het delict en het recidiverisico.
- Intensiteit behandeling / recidiverisico dader
2.Behoefte principe (need / wat)
- Behandelen van criminogenic needs = risicofactoren die functioneel verbonden zijn aan het delict –> die hebben geleid tot het delict.
3.Responsiviteitsprincipe (hoe)
- Aansluiten bij capaciteiten dader
- Algemene (gebruikmaken van principes die werken) en specifieke responsiviteit (specifiek aansluiten bij capaciteiten van dader: motivatie / persoonlijkheid / leerstijlen).
Als je dit toepast kan je op een gestructureerde manier behandeling aanbieden.
Hoofdfocus –> reductie dynamische (vs statische) risicofactoren (erg belangrijk voor risicotaxatie)
RNR
R: in kaart brengen risicodader (risicotaxatie) –> denk aan voorstel van Hamel
N: 8 centrale dynamische risicofactoren
R: aanslaan interventie afhankelijk van relatieprincipe / structuurprincipe
Relatieprincipe = een warme/respectvolle band met je cliënt
Structuurprincipe = komen tot gedragsverandering richting pro-sociaal gedrag (modeling / bekrachtiging).
- Risicotaxatie
Inschatten recidiverisico
- Risicofactoren d.m.v. empirische grondlegging
- Statistische benadering aangevuld met klinisch inzicht
Taxatieinstrumenten:
* Type delict (algemeen; HTF/HCR20/VRS/HKTR nu veel gebruikt, seksueel(SVR20)
* Dader (persoonlijkheid; PCLR20 (psychopathie), leeftijd: SAVRI
Aansluiten op behandeling o.b.v. recidiverisico
2.Needs
8 dynamische risicofactoren:
1. Antisociaal gedragspatroon (impulsiviteit)
2. Pro-antisociale houding (rationaliseren crimineel gedrag)
3. Sociale steun voor antisociaal gedrag (criminele vrienden)
4. Middelenmisbruik
5. Familierelaties
6. School/werk
7. Pro-sociale vrijetijdsbesteding
8. Criminele / delict geschiedenis –> statisch / onveranderbaar! Belangrijke voorspeller.
3.Responsiviteit
Algemeen vs. Specifiek
Algemeen:
- Cognitieve sociale leerinterventies (General Personality and Cognitive Social Learning principe)
- Kosten-baten analyse criminaliteit en beloning
- General Personality = persoonlijkheidsproblematiek
- Cognitief = zelfbewuste zelfregulatie
- Social Learning = beloning en straf in verschillende sociale contexten
Specifiek:
- Individuele verschillen die leervermogen beïnvloeden (IQ/motivatie/leerstijlen/persoonlijkheid)
- Sterke punten; biosociale kenmerken/ creativiteit
Effectiviteit RNR-Model
Aan hoe meer principes de therapie voldoet, hoe beter –> recidiverisico daalt.
- mensen die poliklinisch behandelt worden hebben betere resultaten (meer motivatie / minder ernstige delicten)
Kritiek op RNR-Model
- Pure focus op risicofactoren, niet op de kwaliteiten van mensen; probleemgericht
- Weinig focus op responsiviteit van patiënt en motivatie voor therapie
- Te weinig focus op relatie patiënt-therapeut (is cruciaal voor behandeling)
- ‘one-size fits all’ benadering
Kritiek zorgt voor nieuw model –> Good Lives Model
RNR: te negatiev / teveel op risico gefocust, nieuwe model focust op het positieve!
Good Lives Model
Focus op het positieve, positieve psychologie benadering.
RNR te negatief / te veel op risico gefocust.
Hoe kunnen we op een constructieve manier naar cliënten kijken?
- Gaan er van uit dat aan het einde van de dag iedereen gelukkgi wilt zijn (dak boven hoofd, eten, liefde, gevoel van waardering).
Seligman: sterktes van cliënten bevorderen in plaats van zwaktes te repareren (leren mee om te gaan).
4 pijlers van GLM
1. Positieve benadering gebaseerd op sterke punten daders
2. Risicofactoren (criminogenic needs): verstoringen in de interne (capaciteiten) en externe (omgeving) voorwaarden voor verwezenlijken primaire (psychosociale) goederen; hindernissen waar we mee moeten omgaan
Crimineel kan problemen hebben met middelen / lange termijn doelen moeilijk voor te stellen / inconsitente doelen / gebrek aan capaciteit (cognitief vermogen) –> zorgen voor het niet bereiken van primaire goederen (affectie/educatie/…)
3. Geeft aan welke vaardigheden en capaciteiten nodig zijn voor het starten met behandeling (treatment readiness) –> vooral motivatie / vaardigheden, denk aan gefaseerde zorg
4. Houding van therapeut naar patiënt en patiënt-therapeut relatie;
GLM: mensen zijn allemaal in staat om goed of slecht gedrag te vertonen; mixed model
Effectiviteit Good Lives Model
- Echte conclusie is nog voorbarig
- Wel veel meer motivatie en minder behandeluitval
- Ook veelbelovende aspecten (bijv. focus op primaire goederen)
- Maar…. Definitie primaire goederen is soms lastig.
Kritiek op Good Lives Model
Kritiek op GLM van RNR model: wat jullie ontwikkeld hebben zit allemaal al in ons model, er is niets nieuws aan.
