Hoofdstuk 6: reuk, smaak, pijn, gehoor en psychofysica

Question 1

Fysieke stimulus –> ? –> ?

Answer 1

Fysieke stimulus –> fysiologische respons –> zintuigelijke ervaring

Question 2

Sensatie

Answer 2

Beschrijft het proces waarbij zintuigelijke organen en het centrale zenuwstelsel via psychologische ervaringen reageren op prikkels

Question 3

Perceptie

Answer 3

Verwijst naar de complexere organisatie van zintuigelijke informatie in de hersenen en de betekenisvolle interpretaties die daaruit worden gehaald

Question 4

Sensorische codering

Answer 4

het proces van het vertalen van informatie van de buitenwereld met behulp van sensorische receptoren

Question 5

Sensorische receptoren

Answer 5

Gespecialiseerde structuren die reageren op fysieke prikkels door elektrische veranderingen te produceren die actiepotentialen in sensorische neuronen op gang kunnen brengen

Question 6

Kwantiteit

Answer 6

Sterkere stimuli produceren grotere receptorpotentialen die snellere actiepotentialen in sensorische neuronen veroorzaken

Question 7

Kwaliteit

Answer 7

Kwalitatieve variaties worden gecodeerd als verschillende verhoudingen van activiteit in sensorische neuronen afkomstig van verschillende sets receptoren

Question 8

Transductie

Answer 8

Het neurale proces dat fysieke prikkels vertaalt in elektrische veranderingen

Question 9

Receptorpotentialen

Answer 9

Het mechanisme waarmee de hoeveelheid zintuigen wordt gecodeerd –> een sterkere stimulus produceert een sterker receptorpotentiaal en daarom wordt het zintuig als sterker ervaren

Question 10

Sensorische aanpassing

Answer 10

Bijv: als je genoeg tijd in een bandenfabriek hebt doorgebracht, passen je zintuigen zich aan en kun je niet meer zo goed rubber ruiken:
* Voortdurende stimulatie vermindert het reactievermogen
* Gebrek aan stimulatie verhoogt het reactievermogen

Question 11

Psychofysica

Answer 11

De studie van het verband tussen fysieke kenmerken en de zintuigelijke ervaring van stimuli

Question 12

Absolute drempel als maat voor gevoeligheid

Answer 12

De absolute drempel beschrijft de minimale hoeveelheid stimulatie die nodig is om een stimulus van enig zintuig waar te nemen

Question 13

Verschillendrempel/net-merkbaar verschil

Answer 13

Het minimale verschil in magnitude of intensiteit tussen twee stimuli dat een persoon nodig heeft om ze als verschillend te detecteren

Question 14

Wet van weber

Answer 14

net merkbaar verschil = magnitude x proportionele constante
De Wet van Weber stelt dat het net waarneembare verschil in grootte van de prikkel een constante proportie is van de grootte van de oorspronkelijke prikkel

Question 15

Detectie van een zintuiglijke stimulus is afhankelijk van (signaaldetectietheorie):

Answer 15

• de fysieke intensiteit
• de psychologische toestand (verwachtingen, motivatie, toestand, stemming etc)

Question 16

Ruik zintuig

Answer 16

Geur is een chemisch zintuig omdat de fysieke prikkels chemische moleculen zijn. De chemische moleculen zijn in de eerste plaats systemen voor waarschuwing en aantrekking

Question 17

Olfactorisch epitheel

Answer 17

Bevat gevoelige uiteinden van olfactorische sensorische neuronen

Question 18

Olfactorische bol

Answer 18

ruimte met glomeruli gelegen direct boven de neusholte

Question 19

Glomerulus

Answer 19

ontvangt input van één type reukneuron, elke verbonden met een ander hersengebied

Question 20

Proces van ruiken

Answer 20

1. Moleculen van geurstoffen komen de neusholte binnen en raken opgelost in het slijm dat het reukepitheel bedekt
2. Opgeloste moleculen binden zich dan aan receptorplaatsen op de gevoelige uiteinden van reukzinneuronen
3. Zintuigelijke neuronen brengen dan een actiepotentiaal op gang die door de cibrifrome plaat wordt gestuurd om synapsen te vormen op olfactorische neuronen van de tweede orde in de glomeruli
4. Het limbisch systeem en de hypothalamus zijn dan verantwoordelijk voor basisdriften en emoties
5. De orbitofrontale cortex is cruciaal voor het vermogen om geuren bewust te ervaren en verschillen te herkennen

Question 21

Smaak

Answer 21

Is de som van smaak- en reuksensaties

Question 22

Feromonen

Answer 22

Chemische stoffen die door een dier worden afgegeven en die andere dieren van dezelfde soort beïnvloeden

Question 23

Vomeronasale orgaan

Answer 23

Herkent feromonen

Question 24

Smaakpapillen

Answer 24

zijn verspreid over het oppervlak van de tong

Question 25

Proeven gaat als volgt:

Answer 25

1. Speeksel lost chemische stoffen op
2. Afgebroken moleculen komen dan in contact met de gevoelige uiteinden van smaakreceptorcellen
3. Dit veroorzaakt een elektrische lading, die leidt tot een actiepotentiaal in het sensorische neuron
4. Sensorische neuronen hebben sterke verbindingen met het limbisch systeem en de hersenschors. Het primaire smaakgebied bevindt zich in de frontale kwab. Hier reageren verschillende reeksen neuronen selectief op verschillende basiscategorieën smaakstimuli

Question 26

Primaire smaken

Answer 26

zoet, umami (hartig), zuur en bitter en vet

Question 27

Individuele verschillen bij smaak

Answer 27

Kinderen vrouwen zijn zeer gevoelig voor bittere smaken

Question 28

Pijn

Answer 28

Is een van de somatische zintuigen, wat betekent dat het over het hele lichaam wordt verspreid.

Question 29

Pijnreceptoren

Answer 29

Zijn vrije zenuwuiteinden van sensorische neuronen. Ze vormen lange axonen naar de hersenen. Pijnneuronen komen binnen via het ruggenmerg of de hersenstam. In beide gevallen eindigen ze in interneuronen, die het pijnsignaal verder projecteren naar specifieke hersengebieden

Question 30

Twee soorten pijn

Answer 30

Eerste pijn (A-delta vezels)
* scherpe pijn, zeer gelokaliseerd
* Dikke gemyeliniseerde snel geleidende neuronen
* Gespecialiseerd voor warm/koud en durk
Tweede pijn (C-vezels)
* doffe, langdurige pijn, verspreid over een gebied
* dunne ongemyeliniseerde, langzaam geleidende neuronen
* gevoelig voor chemicaliën
* Reageren op infecties

Question 31

Somatosensorisch gebied en pijn

Answer 31

Dit is het sensorische component:
* pijn waarnemen als sensatie
* Hiermee kunnen we de kwaliteit en intensiteit van de pijn beschrijven en de plaats ervan lokaliseren

Question 32

Limbisch systeem en pijn

Answer 32

Primaire emotionele en motivationele component
* onmiddellijke ervaring van pijn
* onaangenaamheden
* Bevordert het verlangen om te ontsnappen

Question 33

Prefrontale cortex en pijn

Answer 33

Secundaire emotionele en motivationele component
* Cognitief
* Lijden, zorgen
* zorgen over de toekomst (“doe dit niet weer”)

Question 34

Gate-control theorie

Answer 34

Stelt dat de ervaring van pijn afhangt van de mate waarin input van pijngevoelige neuronen een neurale poort kan passeren en hogere pijncentra in de hersenen kan bereiken. Dit betekent dat de ervaring van pijn wordt gemoduleerd door zowel pijnbevorderende factoren als pijnremmende factoren

Question 35

Pijnremmende factoren

Answer 35

• Neuraal: een deel van de middenhersenen (periaquedectaal grijs) neuronen sturen axonen naar het ruggenmerg en de hersenstam
• De lichaamseigen capaciteit
  –> productie van endorfine
• Stress-geïnduceerde analgesie
• Door geloof geïnduceerde analgesie: placebo-effect door afscheiding van endorfine

Question 36

Amplitude

Answer 36

Beschrijft de luidheid of intensiteit (de hoogte van de geluidsgolf)

Question 37

Frequentie

Answer 37

Beschrijft de toonhoogte (hoe breed elke golf is)

Question 38

Hoe werkt het oor?

Answer 38

Zie plaatjes en omschrijving pagina 61 sv

Question 39

Geleidingsdoofheid

Answer 39

De oorschelpen van het middenoor worden stijf en geven geen geluid door naar het slakkenhuid

Question 40

Oplossing geleidingsdoofheid

Answer 40

Conventioneel hoortoestel: vergroot de geluidsdruk; de trillingen worden dus via de botten in het gezicht geleid ipv via de gehoorbeentjes

Question 41

Sensorineurale doofheid

Answer 41

Schade aan haarcellen in het slakkenhuid of schade aan auditieve neuronen

Question 42

Oplossing sensorineurale doofheid

Answer 42

Cochleair implantaat: transduceert ipv haarcellen; zet geluiden om in elektrische impulsen en stuurt ze naar het slakkenhuis, waar ze de gehoorneuronen rechtstreeks stimuleren

Question 43

Pitch perception

Answer 43

Het snelle afvuren van neuronen aan het begin van het slakkenhuis resulteert in hoge tonen (hoge frequentie), terwijl het afvuren van neuronen aan het verdere einde resulteert in lage tonen (lage frequentie)

Question 44

Auditieve maskering

Answer 44

Beschrijft het fenomeen van het vermogen van een geluid om een ander geluid te maskeren. Auditieve maskering is asymmetrisch in die zin dat lagere frequenties beter in staat zijn om hoogfrequentie geluiden te maskeren dan omgekeerd

Question 45

Verbinding oor en hersenen

Answer 45

Auditieve neuronen sturen hun output naar kernen in de hersenstam. Deze worden vervolgens geprojecteerd naar het primair auditieve gebied in de temporale kwab:
* Tonotopische organisatie: verschillende frequenties activeren verschillende corticale gebieden

Question 46

Het vermogen om tonen te onderscheiden…

Answer 46

Is niet alleen gelokaliseerd in het primaire hoorgebied. Intraparitiele sulcus ontvangt input van het primaire auditieve gebied

Question 47

Lokalisatie van geluiden

Answer 47

Ons vermogen om de bron van een geluid te lokaliseren komt voort uit de fysieke afstand die het geluid moet afleggen. Als een auto bijv rechts toetert, staat je rechteroor dichter bij het geluid en ontvangt het sneller dan je linkeroor. Daarom kunnen onze hersenen aangeven waar een geluid vandaan komt door dit verschil in timing te berekenen.7