Hoofdstuk 6 Flashcards
Hoe kan het proces van sensatie worden beschreven als een aaneenschakeling van drie verschillende soorten gebeurtenissen?
(1) De fysieke stimulus:
is de materie of energie van de fysieke wereld die de zintuigen aantast;
(2) de fysiologische respons is het patroon van chemische en elektrische activiteit dat optreedt in zintuigen, zenuwen en de hersenen als gevolg van de stimulus; en
(3) de zintuiglijke ervaring is de subjectieve, psychologische sensatie of perceptie (bijvoorbeeld de smaak, het geluid of het zicht) die wordt ervaren door het individu wiens zintuigen zijn gestimuleerd.
Wat is de fysieke stimulus van een sensatie?
is de materie of energie van de fysieke wereld die de zintuigen aantast;
Wat is de fysiologische respons van een sensatie?
is het patroon van chemische en elektrische activiteit dat optreedt in zintuigen, zenuwen en de hersenen als gevolg van de stimulus
Wat is de zintuiglijke ervaring van een sensatie?
is de subjectieve, psychologische sensatie of perceptie (bijvoorbeeld de smaak, het geluid of het zicht) die wordt ervaren door het individu wiens zintuigen zijn gestimuleerd.
Side note: Bij het nippen van een kopje koffie komen we cafeïnemoleculen op onze tong tegen (fysieke prikkel), en ervaren we een bittere smaak (zintuiglijke ervaring), we krijgen meer energie (fysiologische respons)
Waar zijn Sensorisch psychologen in geïnteresseerd?
in het identificeren van wettige relaties tussen de drie klassen van gebeurtenissen van sensatie. (fysieke stimulans, fysiologische respons en zintuigelijke ervaring)
Welke vijf zintuigen zijn er?
Ruik, smaak, aanraken, horen, zien
Side note: In feite hebben mensen meer dan vijf zintuigen, en elke poging om ze tot een exact aantal te tellen is willekeurig, omdat wat de een als één zintuig beschouwt, door een ander als twee of meer kan worden beschouwd. Onze huid is bijvoorbeeld niet alleen gevoelig voor aanraking, maar ook voor temperatuur (met afzonderlijke receptoren voor het voelen van warmte en koude) en pijn, die geen van beide zijn opgenomen in de vijf van Aristoteles. Andere zintuigen die door Aristoteles zijn weggelaten, hebben te maken met de lichaamshouding en de interne omgeving van het lichaam. We hebben een gevoel van evenwicht (vestibulair), gemedieerd door een mechanisme in het binnenoor, en een gevoel van positie en beweging van ledematen (proprioceptie), gemedieerd door receptoren in spieren en gewrichten. Elk zintuig heeft verschillende sensorische receptoren en neurale paden naar en in de hersenen
Wat zijn Sensorische receptoren?
zijn gespecialiseerde structuren, dat een specifieke categorie van fysieke gebeurtenissen detecteert.
Wat zijn Sensorische neuronen?
zijn gespecialiseerde neuronen die informatie van sensorische receptoren naar het centrale zenuwstelsel transporteren. Voor sommige zintuigen zijn receptoren gewoon de gevoelige uiteinden van sensorische neuronen; voor anderen zijn het afzonderlijke cellen die synapsen vormen op sensorische neuronen.
Side note: Ongeacht of ze van één of meerdere locaties komen, de neuronen voor een bepaald zintuig leiden naar paden in het centrale zenuwstelsel die uniek zijn voor dat zintuig. Deze paden sturen berichten naar veel verschillende delen van de hersenen, waaronder specifieke sensorische gebieden van de hersenschors, bijvoorbeeld gebieden die zijn gewijd aan zien, horen en voelen (zie figuur 6.1). Hoewel hersenstructuren onder de cortex onbewuste gedragsreacties op zintuiglijke prikkels kunnen organiseren, zijn bewuste zintuiglijke ervaringen afhankelijk van activiteit in de hersenschors.
side note: Hier worden de locaties van de primaire corticale gebieden voor zien, horen, somatosensatie (waaronder aanraking, temperatuurgevoeligheid en pijn), smaak en geur weergegeven. Het primaire smaakgebied ligt in een deel van de hersenschors, de insula genaamd, dat is begraven in de plooi tussen de pariëtale en temporale lobben. Het primaire reukgebied ligt in een deel van de hersenschors, de piriforme cortex genaamd, die zich onder de temporale kwab wikkelt. Secundaire sensorische verwerkingsgebieden liggen over het algemeen in de buurt van de primaire gebieden.
Side note: Elke sensatie die je bewust ervaart, is uiteindelijk een product van een bepaald activiteitspatroon in een zintuiglijk gebied van je hersenschors. Je ziet licht omdat lichtreceptoren in je ogen verbonden zijn met visuele delen van je cortex, en je hoort geluid omdat geluidsreceptoren in je oren verbonden zijn met auditieve delen van je cortex. Als we die verbindingen op de een of andere manier opnieuw zouden kunnen bedraden, door je oogzenuwen naar je auditieve hersengebieden te sturen en je gehoorzenuwen naar je visuele hersengebieden, zou je licht horen en geluid zien. Wanneer u tegen uw achterhoofd stoot, kunt u “sterren zien” omdat de bult kunstmatig neuronen in visuele gebieden van uw hersenen activeert
Hoe zijn Sensorische systemen geëvalueerd?
om de specifieke soorten informatie te verstrekken die het dier nodig heeft om te overleven en zich voort te planten. (De sensorische systemen van een dier begrijpen, is zijn manier van leven begrijpen.)
Waar verwijst zintuigelijke Sensatie naar?
naar de basisprocessen waarmee zintuigen en het zenuwstelsel reageren op prikkels in de omgeving en op de elementaire psychologische ervaringen die het gevolg zijn van die processen (bijvoorbeeld onze ervaring van de bittere smaak, luidheid van een geluid of roodheid van een zicht
Waar verwijst waarneming naar?
verwijst naar de meer complexe organisatie van zintuiglijke informatie in de hersenen en naar de betekenisvolle interpretaties die eruit worden gehaald (bijv. “Dit is sterke koffie”, “Mijn wekker gaat” of “Dat object is een appel ”)
Waar verwijst waarneming naar?
verwijst naar de meer complexe organisatie van zintuiglijke informatie in de hersenen en naar de betekenisvolle interpretaties die eruit worden gehaald (bijv. “Dit is sterke koffie”, “Mijn wekker gaat” of “Dat object is een appel ”)
Wat betekend sensorische codering?
Zintuigen die relevante informatie bewaren over de fysieke stimuli waarop ze reageren, in de patronen van neurale activiteit die ze produceren.
Elke vorm van zintuigelijke energie kan van ten minste twee dimensies variëren, welke 2?
- een kwantitatieve variatie
2. een kwalitatieve variatie
Wat is de kwantitatieve variant van energie van een zintuig?
verwijst naar de hoeveelheid of intensiteit van energie. Een geluid of licht kan zwak of sterk zijn; moleculen die smaak of geur stimuleren, kunnen verdund of sterk geconcentreerd zijn.
Wat is de kwalitatieve variatie van energie van een zintuig?
verwijst naar het precieze soort energie. Lichten met verschillende golflengten (die we als verschillende kleuren waarnemen) zijn kwalitatief verschillend, evenals geluiden met verschillende frequenties (die we als verschillende toonhoogtes waarnemen), evenals verschillende chemicaliën (die we als verschillende geuren of smaken waarnemen).
Wat is transductie van onze zintuigen?
het neurale proces waarbij een receptorcel een elektrische verandering produceert als reactie op fysieke stimulatie.
Het transport van stimuli naar het zenuwstelsel of dat wat er plaatsvindt wanneer vele sensoren in het lichaam fysische signalen uit de omgeving omzetten in gecodeerde signalen, die naar het centrale zenuwstelsel worden gestuurd
De codering van de kwantitatieve (hoeveelheid) stimulus (variant) is het resultaat van?
het feit dat sterkere stimuli grotere receptorpotentialen produceren, die op hun beurt hogere snelheden van actiepotentialen in sensorische neuronen produceren. De hersenen interpreteren een snelle actiepotentialen als een sterke stimulus en een lage snelheid als een zwakke stimulus
De codering van de kwalitatieve stimulus (variant) is het resultaat van?
omdat kwalitatief verschillende stimuli verschillende sets neuronen optimaal activeren. Verschillende receptoren in een bepaald sensorisch weefsel zijn afgestemd om het beste te reageren op enigszins verschillende vormen van energie.
Side note: kwantitatieve en kwalitatieve informatie over een stimulus zijn onafhankelijk van elkaar gecodeerd.
Wat is sensorische aanpassing?
De verandering in gevoeligheid die optreedt wanneer een bepaalde set sensorische receptoren en neuronen gedurende een bepaalde tijd sterk gestimuleerd of relatief ongestimuleerd wordt
Side note: In het algemeen, wanneer de hoeveelheid stimulatie van een zintuiglijk systeem gedurende een bepaalde periode toeneemt, past het zintuiglijke systeem zich aan door minder gevoelig te worden dan voorheen; en wanneer de hoeveelheid stimulatie afneemt, past het sensorische systeem zich aan door gevoeliger te worden dan voorheen
Wat is Psychofysica?
de studie van relaties tussen fysieke kenmerken van stimuli en de zintuiglijke ervaringen die door die stimuli worden geproduceerd. (Je kunt de term onthouden door je te herinneren dat psychofysica psychologische zintuiglijke ervaringen relateert aan fysieke kenmerken van stimuli.)
Hoe wordt Zintuiglijke ervaring beoordeeld?
door proefpersonen te vragen een oordeel te vellen over elke stimulus, zoals of deze aanwezig of afwezig is of hoe deze zich verhoudt tot een andere prikkel.
Waar verwijzen Psychofysici (relatie tussen fysieke kenmerken en de zintuigelijke ervaring)
naar als ze het hebben over een de absolute drempel voor dat type stimulus.
naar de zwakst detecteerbare stimulus van een bepaald type
Side note; De zwakste intensiteit van een bepaalde toon (bijvoorbeeld de middelste C op de piano) die je 50% van de tijd kunt horen, is bijvoorbeeld je absolute drempel voor die toon. De zwakste oplossing van natriumchloride (keukenzout) die je kunt proeven, is je absolute drempel voor natriumchloride. Absolute drempels variëren van persoon tot persoon en worden klinisch gebruikt als maatstaf voor de gevoeligheid van een persoon voor specifieke soorten stimuli.
Over het algemeen zijn voor de meeste zintuigen de absolute drempels lager (wat betekent dat de gevoeligheid groter is) voor jongere volwassenen dan voor oudere volwassenen, en voor sommige zintuigen hebben vrouwen vaak een grotere gevoeligheid dan mannen
Wat bedoelen ze met de kleinst waarneembare verschil (just notiticable difference)?
het verschil in stimulusintensiteiten dat nog net kan worden waargenomen. Hoe groot dit kleinst waarneembare verschil is, is afhankelijk van de intensiteit van de stimulus.
Mensen kunnen niet het verschil waarnemen tussen 15kg en 15,5 kg
Wat is de de wet van Weber?
die stelt dat de kleinst waarneembare verschil (just notiticable difference) voor stimulusgrootte een constante proportie is van de grootte van de oorspronkelijke stimulus.
Side note: De wet van Weber kan worden uitgelegd als,
jnd =kM
jnd: kleinst waarneembare verschil (just notiticable difference)
M: de grootte of intensiteit is van de stimulus die als de oorspronkelijke stimulus wordt gebruikt
k: een evenredigheidsconstante is waarnaar wordt verwezen als de Weber-fractie, die verschillend is voor verschillende sensorische taken
Bijvoorbeeld: Volgens het boek is bij het detecteren van verschillen in de lengte van lijnen k=1/100. Reken aan de hand van de wet van Weber wat het kleinst waarneembare verschil is bij een lijnlengte van 10 centimeter. Doe hetzelfde, maar dan voor een lijnlengte van 100 centimeter.
k=1/100 = 1:100 = 0,01 M= 10 Jnd= 0,01x10 = 0,1 cm = 1 mm
Oftewel: Je kunt zien dat lijn van 100 cm langer is dan lijn van 99 cm (maar niet dat deze langer is dan lijn van 99,5 cm).
Wat is de de Weber-fractie?
een evenredigheidsconstante, die verschillend is voor verschillende sensorische taken.
Wat houdt het concept van een sensorische drempel in?
dat boven een bepaald niveau van stimulusintensiteit (bijvoorbeeld een specifiek decibelniveau van een geluid) een persoon een stimulus zal waarnemen, terwijl bij een lagere intensiteit de stimulus niet zal worden waargenomen. Het wordt waargenomen of niet
Wat stelt de signaaldetectietheorie (Green & Swets, 1966)?
de detectie van een zintuiglijke stimulus afhankelijk is van zowel de fysieke intensiteit van de stimulus als de psychologische toestand (inclusief verwachtingen, motivatie en alertheid) van de waarnemer.
Side note: In een signaaldetectie-experiment wordt bij sommige proeven een stimulus van variërende intensiteit aan het onderwerp gepresenteerd en bij andere proeven wordt geen stimulus gepresenteerd. De taak van de proefpersonen is alleen om te zeggen of een stimulus bij elke proef werd gepresenteerd of niet (ja of nee).
Dit resulteert in vier mogelijke uitkomsten: Hit (een stimulus werd gepresenteerd en gedetecteerd), Miss (een stimulus werd gepresenteerd maar niet gedetecteerd), False Alarm (er werd geen stimulus gepresenteerd, maar één werd ten onrechte gedetecteerd) en Correcte afwijzing (er werd geen stimulus gepresenteerd). en er werd niets gedetecteerd).
Side note: Hoe helpt zo’n paradigma ons om perceptie te begrijpen? Signaaldetectietheorie houdt er rekening mee dat mensen een oordeel moeten vellen over de aan- of afwezigheid van vaak dubbelzinnige informatie, en dat oordelen worden beïnvloed door een groot aantal psychologische factoren naast zintuiglijke gevoeligheid: verwachtingen, motivaties, toestand (bijv. opgewonden, vermoeid) , stemming, enzovoort. Bij het diagnosticeren van een mogelijke kankergezwel in een borst, hoe gevoelig is de arts bijvoorbeeld bij het identificeren van een verdacht stuk weefsel op een achtergrond van normaal borstweefsel? Heeft de patiënte een familiegeschiedenis van borstkanker, waardoor de arts verwacht een knobbel te vinden? Zou het opsporen van een knobbel, gezien de leeftijd en de algemene gezondheid van de patiënt, grotere gevolgen hebben dan het niet vinden ervan? Met behulp van signaaldetectietheorie en enkele statistieken kunnen onderzoekers de sensorische gevoeligheid van een persoon voor het detecteren van een stimulus onderscheiden van het criterium dat hij of zij gebruikt om een ”aanwezig” of “afwezig” oordeel te vellen. Er zijn individuele verschillen, zowel in de zintuiglijke gevoeligheid van mensen als in hun criteria voor het maken van een “huidige” oordeel, en het kennen van deze verschillen kan belangrijke implicaties hebben voor mensen die een groot aantal taken uitvoeren - voor een radartechnicus die “vriend” versus “vijand” identificeert op onder meer een screening, een psychiater of klinisch psycholoog die een risico-inschatting maakt (“Is hij een risico voor zichzelf of anderen?”), of een arts die een medische diagnose stelt (Swets, Dawes, & Monahan, 2000).
Wat betekend stimulus magnitude?
Oorspronkelijke stimulans
Wat is het kleinst waarneembare verschil voor de magnitude van een stimulus (stimulus magnitude) (de oorspronkelijke stimulans) volgens de Wet van Weber?
een constante proportie (k) van de magnitude (oorspronkelijke) van de originele stimulus (M)
Hoe worden de zintuigen van Geur en smaak genoemd?
Chemische zintuigen
Waarom worden geur en smaak, chemische zintuigen genoemd?
omdat de prikkels voor hen chemische moleculen zijn.
Wat doen chemische zintuigen? (2punten)
- De chemische zintuigen zijn in de eerste plaats systemen om te waarschuwen en aan te trekken.
- Ze spelen meer op onze driften en emoties dan op ons intellect.
Side note: We kunnen rook ruiken in concentraties die ver onder het niveau liggen dat nodig is om zelfs de meest gevoelige huishoudelijke rookmelders te activeren. Volgens een recente schatting kunnen mensen op geur een onderscheid maken tussen ongeveer 1 biljoen verschillende chemicaliën (Bushdid et al., 2014). Blinde mensen herkennen individuen regelmatig aan hun unieke geuren, en ziende mensen kunnen dat ook als ze het proberen. En geur draagt in hoge mate bij aan wat we ‘smaak’ in voedingsmiddelen noemen.
Wat is het het olfactorische systeem?
Het geur systeem
Een week nadat iemand gewond geraakt is, is de wond nog steeds extreem pijnlijk, zelfs als deze nauwelijks wordt aangeraakt. Deze pijnervaring is het meest waarschijnlijk het gevolg van
toegenomen gevoeligheid voor pijn
