Hoofdstuk 5: Chesterman - Syntactische Vertaalstrategieën

Question 1

Welk artikel schreef Andrew Chesterman?

Answer 1

“Vertaalstrategieën - een classificatie”.

Question 2

Wie is Andrew Chesterman?

Answer 2

Een Britse vertaalwetenschapper die het grootste deel van zijn carrière bij de universiteit in Helsinki werkte.

Hij richtte zich op de praktische toepasbaarheid van vertaalstrategieën.

Question 3

Wat is Chesterman’s basisstrategie?

Answer 3

Verander iets.

“Als een vertaler vanwege grammaticale, semantische of pragmatische redenen niet tevreden is met een spontane letterlijke vertaling, dan heeft hij een vertaalprobleem en moet hij iets veranderen.”

Question 4

Uit welke 3 onderdelen bestaat Chesterman’s heuristische classificatiemodel?

Answer 4

1. Syntactische/grammaticale strategieën.
2. Semantische strategieën.
3. Pragmatische strategieën.

Question 5

Waar zijn de syntactische vertaalstrategieën vooral op gericht?

Answer 5

Op de vorm, veranderingen op het gebied van grammatica.

Question 6

Wat zijn de 10 belangrijkste syntactische vertaalstrategieën van Chesterman?

Answer 6

1. Letterlijke vertaling.
2. Leenvertaling (calque).
3. Transpositie.
4. Verschuiving van eenheid.
5. Verandering van de structuur van een constituent.
6. Verandering van de structuur van een clause.
7. Verandering van de structuur van een zin.
8. Verandering in cohesie.
9. Verschuiving van niveau.
10. Verandering van stijlfiguur.

Question 7

Hoe wordt de vertaalstrategie letterlijke vertaling gedefinieerd?

Answer 7

Zo dicht mogelijk bij de vorm van de brontaal, maar wel grammaticaal correct in de doeltaal.

Question 8

Wat is een leenvertaling (calque)?

Answer 8

De vertaler leent woorden of uitdrukkingen uit de BT die nog niet op die manier gebruikt werden in de DT.
Ze worden letterlijk vertaald of onvertaald overgenomen.

Question 9

Wat is dubbele aanwezigheid?

Answer 9

Een variant van leenvertaling waarbij zowel de oorspronkelijke term als de letterlijke vertaling wordt opgenomen in de vertaling, waarbij de één verklarend is voor de ander.

B.v. De “Hill of Tara” (de Heuvel van Tara) is bijzonder oud.

Question 10

Wat is neologisme?

Answer 10

Een nieuwgevormd woord of gezegswijze in een bepaalde taal.

Veel leenvertalingen zijn hierop gebaseerd.

B.v. De Landcommanderij
-> The Landcommandery

Question 11

Wat is transpositie?

Answer 11

Verandering van woordsoort.

Question 12

Wat is verschuiving van eenheid?

Answer 12

Een bepaalde syntactische eenheid in de BT wordt een andere in de DT.

B.v. een constituent wordt een woord.

Question 13

Wat zijn de 6 syntactische eenheden?

Answer 13

1. Morfeem
2. Woord
3. Constituent
4. Clause
5. Zin
6. Alinea

Question 14

Wat is een morfeem?

Answer 14

Het kleinste mogelijke element van een woord met eigen betekenis.

Question 15

Wat is een constituent?

Answer 15

Een woordgroep die een deel is van een zin die op syntactisch gebied als eenheid wordt beschouwd.

Question 16

Wat is een clause?

Answer 16

Zinsdeel met een onderwerp en een (werkwoordelijk) gezegde.

Question 17

Wat is een nominale constituent?

Answer 17

Verwijst naar een begrip uit de wereld om ons heen.

Question 18

Wat is een verbale constituent?

Answer 18

Heeft procesbetekenis. Het beschrijft een proces waarin begrippen/entiteiten een rol spelen, vaak het werkwoordelijk gezegde.

(Verbaal als in ‘verb’, werkwoord).

Question 19

Wat zijn veranderingen van de structuur van een constituent?

Answer 19

Vertaalstrategieën met veranderingen binnen een constituent.

Question 20

Welke 3 veranderingen kunnen plaatsvinden binnen de nominale constituenten? Veranderingen van:

Answer 20

1. Getal (ev/mv).
2. Bepaaldheid (specifiek/algemeen).
3. Modificatie (b.v. bijvoeglijk naamwoorden).

Question 21

Welke 3 veranderingen kunnen plaatsvinden binnen de verbale constituenten? Veranderingen van:

Answer 21

1. Persoon.
2. Tijd.
3. Modaliteit.

Question 22

Wat is verandering van de structuur van een clause?

Answer 22

Heeft betrekking op veranderingen in de structuur van de clause op het niveau van samenstellende constituenten.

Question 23

Wat zijn 4 subcategorieën van veranderingen van de structuur van een clause?

Answer 23

1. Volgorde van zinsdelen.
2. Actieve/bedrijvende vs. passieve/lijdende vorm.
3. Finiete vs. niet-finiete vorm.
4. Transitieve/overgankelijke vs. intransitieve/onovergankelijke werkwoordsvormen.

Question 24

Wat zijn veranderingen van de structuur van de zin?

Answer 24

Heeft invloed op de structuur van de zin op het niveau van de verscheidene clauses waaruit de zin bestaat.

Question 25

Wat zijn 2 voorbeelden van verandering van de structuur van de zin?

Answer 25

1. Veranderingen van hoofdzin naar bijzin.
2. Veranderingen in het soort bijzin.

Question 26

Wat is verandering in cohesie?

Answer 26

Heeft invloed op de onderlinge verwijzingen binnen de tekst of op talige elementen waarmee cohesie wordt gecreëerd.

Question 27

Wat zijn 5 voorbeelden van talige elementen waarmee cohesie wordt gecreëerd binnen een tekst?

Answer 27

1. Ellips.
2. Substitutie.
3. Gebruik van voornaamwoorden.
4. Herhaling.
5. Gebruik van verschillende soorten voegwoorden.

Question 28

Wat zijn de 4 niveaus waarop verschuiving plaats kan vinden?

Answer 28

1. Fonologie.
2. Morfologie.
3. Syntaxis.
4. Lexis.

Question 29

Wat zijn 4 voorbeelden van stijlfiguren?

Answer 29

1. Parallellisme.
2. Herhaling.
3. Alliteratie.
4. Metrum.

Question 30

Wat is een vrije morfeem?

Answer 30

Een morfeem die als zelfstandig naamwoord gebruikt kan worden.

Question 31

Wat is een gebonden morfeem?

Answer 31

Een morfeem die niet op zichzelf als zelfstandig naamwoord gebruikt kan worden, maar alleen in combinatie met een vrije morfeem.

Question 32

Wat is een finiet werkwoord?

Answer 32

Een werkwoord dat is vervoegd naar persoon, getal of tijd. Ook wel de persoonsvorm.

Question 33

Wat is een infinitief?

Answer 33

Een onvervoegd werkwoord, dus niet aangepast aan persoon, getal of tijd.

Question 34

Wat is een transitief/overgankelijk werkwoord?

Answer 34

Een werkwoord dat een lijdend voorwerp bij zich moet hebben.

Question 35

Wat is ellips?

Answer 35

Het weglaten van woorden.

Question 36

Wat is substitutie?

Answer 36

Het vervangen van een woord door een verwijzend element (wie, wat, etc.).

Question 37

Wat is een voornaamwoord?

Answer 37

Een woord dat personen en zelfstandig naamwoorden aanduidt zonder ze te noemen.

B.v. dit, dat, deze, die, ik, jij, wie, wat, etc.

Question 38

Wat is herhaling?

Answer 38

De tegenhanger van ellips. B.v. een lijdend voorwerp dat herhaald wordt in de bijzin.

Question 39

Wat is fonologie?

Answer 39

Het onderdeel van taalkunde dat betrekking heeft op de klanken van een taal.

Question 40

Wat is morfologie?

Answer 40

Morfemen, leer van woordstructuur en woordvorming.

Het onderdeel van taalkunde dat zich bezighoudt met de opbouw van woorden, op het niveau van morfemen.

Question 41

Wat is syntaxis?

Answer 41

Opbouw en structuur van zinnen.

Discipline binnen de grammatica die zich bezighoudt met de manier waarop zinnen en zinsdelen zijn opgebouwd uit kleinere eenheden tot op woordniveau.

Question 42

Wat is lexis?

Answer 42

Woordenschat of vocabulaire.

Het onderdeel van taalkunde dat zich specifiek bezighoudt met de aard, betekenis en structuur van woordgroepen, de samenhang van afzonderlijke woorden en woordonderdelen en hun onderlinge betekenisrelaties.

Question 43

Wat is verschuiving van niveau?

Answer 43

De manier waarop een bepaalde eenheid wordt uitgedrukt verschuift van het ene niveau naar het andere.

B.v. wat in de ene taal uitgedrukt wordt door intonatie, wordt in een andere taal uitgedrukt in de morfologie.

Question 44

Wat is parallellisme?

Answer 44

Twee of meer zinswendingen zijn min of meer gelijk qua inhoud of vorm.

B.v. Spreken is zilver, zwijgen is goud.

Question 45

Wat is alliteratie?

Answer 45

Woorden of lettergrepen met dezelfde beginmedeklinker.

B.v. Wie weet waar Willem Wever woont?

Question 46

Wat is metrum?

Answer 46

De versmaat.

Question 47

Wat is een chiasme?

Answer 47

Herhaling met omkering, een stijlfiguur.

B.v. Wat verloren is, is verloren.