Hoofdstuk 1 Flashcards
Vesalius
Hij identificeerde de hersenen als het belangrijkste orgaan voor onze intelligentie en ons bewegings- en waarnemingsvermogen.
Anatomie
de biologische studie van de morfologie of bouw van organismen
Organen
onderdelen van het lichaam met een specifieke functie, die opgebouwd zijn uit verschillende weefseltypes.
Weefsel
verzamelingen van gespecialiseerde cellen die een gemeenschappelijke functie vervullen in het lichaam en bestaan uit drie componenten:
- Cellen,
- Intercellulaire substantie
- Weefselvocht.
Fysiologie
de studie van de levensprocessen die zich afspelen in levende wezens.
Afferente zenuwen
sensorisch van aard en voeren informatie vanuit de zintuigreceptoren in het lichaam naar het centrale zenuwstelsel.
De efferente zenuwen
motorisch en transporteren impulsen van het centrale zenuwstelsel naar de spieren
Het perifiere zenuwstelsel
wordt gevormd door alle zenuwcellen (neuronen) of zenuwuitlopers BUITEN de hersenen of het ruggenmerg
- een immens netwerk van zenuwen en zenuwknopen (ganglia – waarin de cellichamen van de perifere neuronen zich bevinden) doorheen ons ganse lichaam
- bestaat uit de craniale en de spinale zenuwen en hun talloze vertakkingen
- de zenuwen van het sympathisch zenuwstelsel
- het enterisch zenuwstelsel.
Craniale zenuwen
De zenuwen die ontspringen in de hersenen
Spinale zenuwen
De zenuwen in verbinding met het ruggenmerg
Witte stof
zenuwverbindingen
Grijze stof
cellichamen van de zenuwcellen
Het somatische/deel van het perifere zenuwstelsel
omvat efferente en afferente zenuwen, die ervoor zorgen dat sensorische en motorische prikkels van en naar het centrale zenuwstelsel worden geleid
- somatisch zenuwstelsel omvat de sensorische en de motorische neuronen die de huid, de spieren en gewrichten en de inwendige organen bezenuwen.
Het/vegetatieve deel van het perifere zenuwstelsel
staat in voor de neuronale connecties naar klieren en gladde spieren van de inwendige organen
- bezenuwt de exocriene klieren (klieren met uitwendige afscheiding), de ingewanden en de spieren.
- is het autonome zenuwstelsel gericht op het bewaren van evenwicht of homeostase binnen het interne lichaamsmilieu door middel van onvrijwillige en onbewuste reacties.
Associatievezels
verbinden verschillende delen van de cortex binnen dezelfde hemisfeer
commissurale vezels
verbinden de twee hersen hemispheren
Projectievezels
verzorgen de verbindingen tussen de hersenstam en de cortex
Taak frontale kwab
betrokken bij spraak en redeneren, emoties en de controle van bewegingen
Taak prefrontale cortex
- uitgebreide verbindingen met de thalamus en het limbisch systeem
- speelt een rol in hogere geheugen en denkprocessen, emotioneel gedrag, motivatie en keuze en planning van gedragingen ifv de omgevingscontext
- = executieve functies
Taak van antierieure deel van parietale kwabben
ontvangt en interpreteert gewaarwordingen zoals tast, temperatuur en pijn
Taak van posterieure deel van de parietale kwabben
sensorische input van de somatische en sensorische regio’s integreert (voornamelijk voor de controle van bewegingen)
Taak occipitale kwabben
ontvangen en verwerken visuele input
Taak temporale kwabben
betrokken bij het begrijpen van gesproken taal, gehoor en geheugen
Hersenschors
de buitenste laag van grijze stof, die intens doorbloedt
Drie herzenvliezen
- Dura mater - vergroeid met het beenvlies aan de binnenzijde van de schedel.
- arachnoidea - rijk aan bloedvaten en bestaat uit een dun membraan en fijne, netvormige bindweefselbalkjes die het membraan verbinden met de dura mater en de pia mater.
- pia mater - dun en bloedvatrijk is en direct tegen de hersenmassa aanligt.
CSV wordt voornamelijk aangemaakt door…
plexus choroideus
(in kleine mate in de derde en vierde ventrikel)
Hersenventrikels zijn gevuld met …
CSV
Functie CSV
houdt de hersendruk op peil, fungeert als schokdemper en zorgt voor transport van voedingsbestanddelen en afvalstoffen
Oorzaak beroerte of herseninfarct
wordt veroorzaakt door een onderbreking in de bloedvoorziening, waardoor zuurstof- tekort ontstaat en een stukje hersenweefsel afsterft
de halsslagaders en wervelslagaders sluiten aan op de ….
cirkel van willis
de circkel van willis
een vaatkring van slagaders die het telencephalon en diencephalon van bloed voorziet en het beschermt het de hersenen tegen ischemie
Functie arteria cerebri anterior
voorziet de mediale en de dorsale zijden van de frontale en de pariëtale kwab van bloed.
Functie arteria cerebri media
voorziet de laterale zijde en de diep gelegen delen van de frontale, de pariëtale en de temporale kwab van bloed.
+ hypothalamus & hypofyse + basale ganglia + capsula interna (vertakkingen verzorgen deze delen)
Functie arteria cerebri posterior
verzorgt de doorbloeding van de occipitale en de temporale hersenkwab en de thalamus
Extrapiramidale systeem
een (motorisch) controlesysteem dat samenwerkt met de substantia nigra (in de hersenstam), de nucleus subthalamicus, het cerebellum en de motorische en frontale cerebrale cortex
Functie Striatum
(nucleus caudatus en putamen) zal bewegings- commando’s vanuit de cerebrale cortex versterken, verminderen of aanpassen
Het limbisch systeem
bestaat uit een ring van corticaal en subcorticaal weefsel op de grens tussen de neocortex en het diencephalon.
- hippocampus en amygdala behoren tot dit systeem
Functie hippocampus
wordt voor namelijk geassocieerd met de inprenting van nieuwe informatie en het vormen van herinneringen.
Functie amygdala
speelt een rol in sociaal gedrag en in de controle, uitdrukking en interpretatie van emotionele reacties.
Thalamus
ontvangt zenuwbanen van de somatosensorische en motorische systemen in hersenen en ruggenmerg.
Belangrijke structuren thalamus
- de nucleus dorsomedialis,
- de nucleus geniculatus lateralis,
- en de nucleus geniculatus medialis,
Hypothalamus
De hypothalamus zorgt in feite voor de koppeling tussen het centrale zenuwstelsel, het autonome zenuwstelsel en het endocriene systeem (dat laatste via de hypofyse).
Functie hypothalamus
- Hij is verantwoordelijk voor de regulering van metabole processen en andere activiteiten van het autonome zenuwstelsel.
- synthetiseert en secreteert neurohormonen, die rechtstreeks door zenuwuitlopers in de bloedbaan worden vrijgesteld, alsook hypothalamische hormonen, die de afscheiding van hypofysehormonen stimuleren of remmen.
- Hij maakt deel uit van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-axis) – één van de belangrijkste psycho- endocriene systemen van ons lichaam.
- De hypothalamus regelt autonome en hormonale functies die verband houden met homeostase (instand- houding van de inwendige biologische toestand) en voortplanting.
- Kernen in de hypothalamus controleren ook fysiologische aspecten.
Zoals lichaamstemperatuur en bloeddruk, lichaamsgroei, honger en dorst, seksueel gedrag en voortplanting - De hypothalamus regelt ook belangrijke aspecten van ouder zorg en -binding, slaap en circadiane ritmes.
Neuronen van het mesencephalon
Vormen verbindingen met andere motorische hersensystemen (cerebellum en basale ganglia) en maken deel uit van het extrapiramidale systeem dat samen met het corticospi nale systeem instaat voor gecontroleerde bewegingen.
Onderdelen basale ganglia
- nucleus caudatus
- putamen
- globus pallidus
Onderdelen hersenstam
- mesenscephalon
- pons
- medulla oblongata
Onderscheiden twee delen van het mesencephalon
dak = tectum
bodem = tegmentum
Tectum mesencephali
= omwille van zijn vier uitstulpingen aan de bovenkant ook wel vierheuvelplaat genoemd
Twee colliculi superiores zijn de bovenste uitstulpingen. Ze ontvangen informatie uit de retina van het oog en spelen een rol in de verwerking van visuele informatie. Deze informatie wordt doorgestuurd naar gebieden in de hersenstam die de oogspieren aansturen.
Twee colliculi inferiores zijn de onderste uitstulpingen. Deze gebieden zijn verantwoordelijk voor de doorschakeling van auditieve informatie.
Tegmentum mesencephali
bevat een netwerk van neuronen dat vele homeostatische en motorische functies heeft.
Onderdelen tegmentum mesencephali
- bevat delen van de formatio reticularis (die zich nog breder doorheen de hersenstam uitstrekt),
- kernen die de oogbewegingen controleren,
- de peri-aquaductale grijze stof,
- de nucleus ruber,
- de substantia nigra en
- de ventrale tegmentale area (VTA).
Functie ventrale deel pons
stuurt waarnemingsinformatie (onder meer over beweging) van de cerebrale
cortex naar het cerebellum
Dorsale deel pons
is betrokken bij de regulatie van ademhaling, smaak en slaap
Medulla oblongata
- Het bevat stijgende en dalende banen die ruggenmerg en hersenen verbinden en de verticale uitwisseling van informatie verzorgen.
- Ook bevat het kernen die instaan voor de regulatie van bepaalde vitale functies (bloeddruk, ademhaling, spijsvertering, hartritme).
de belangrijkste cerebellaire neuronen
Purkinje-cellen en granulaire cellen
Bijna alle output van de cerebellaire cortex passeert door een reeks diepe kernen …
- nucleus dentatus,
- nucleus fastigii,
- nucleus emboliformis en nucleus globosus – deze twee laatste vormen de nucleus interpositus
Functie cerebellum
- zorgt dat bewegingen gecontroleerd en gecoördineerd verlopen, maar lijkt ook betrokken bij cognitieve en emotionele functies (aandacht en taal, reguleren van angst- en plezierreacties).
*
cerebellaire schade veroorzaakt
stoornissen in fijne beweging, evenwicht, houding en motorisch leren
De 12 craniale zenuwen
- Nervus olfactorius (I)
- Nervus opticus (II)
- Nervus oculomotorius (III)
- Nervus trochlearis (IV)
- Nervus trigeminus (V)
- Nervus abducens (VI)
- Nervus facialis (VII)
- Nervus vestibulocochlearis (VIII)
- Nervus glossopharyngeus (IX)
- Nervus vagus (X)
- Nervus accessorius (XI)
- Nervus hypoglossus (XII)
Delen autonome perifere zenuwstelsel
- sympatisch deel
- parasympatisch deel
- enterisch zenuwstelsel
Sympatisch deel autonome perifere zenuwstelsel
reguleert de stressreacties van het lichaam en bereidt het voor op actie (‘fight or flight’). Hierbij verhogen de hartslag en de ademfrequentie, terwijl de activiteit van het spijsverteringssysteem onderdrukt wordt.
Parasympatisch deel autonome perifere zenuwstelsel
zal het lichaam tot rust en opbouw aanzetten en het inwendige evenwicht bewaren of herstellen (‘rest and digest’). Het hartritme en de ademfrequentie vertragen en spijsverteringsfuncties worden bevorderd.
fissuur van rolando
scheidt de frontale kwab van de rest van de cortex
fissuur van Sylvius
scheidt de temporale kwab van de frontale en parietale kwab
