Hematologische maligniteiten

Question 1

Leukemie

Answer 1

maligne ontaarding in beenmerg
 myeloid of lymfatisch
 acuut of chronisch

Question 2

Myeloproliferatieve aandoeningen

Answer 2

maligne ontaarding in beenmerg
 Essentiele Trombocytose (megakariocyten lijn)
 Polycythemia Vera (erythoide lijn)
 Myelofibrose (myeloide lijn)

Question 3

Myelodysplasie

Answer 3

maligne ontaarding in beenmerg
 voorstadium acute myeloide leukemie

Question 4

Lymfoom

Answer 4

maligne ontaarding in beenmerg
 voorstadium acute myeloide leukemie

Question 5

Multipel Myeloom

Answer 5

maligne ontaarding plasmacel in beenmerg
 afwijkend immunoglobuline productie (paraproteine)

Question 6

Myelodysplastisch syndroom (MDS)

Answer 6

Klonale aandoening hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:
1. ineffectieve hematopoiese (cytopenie)
2. neiging tot leukemische evolutie
MDS

Komt voornamelijk voor bij ouderen (± 74 jaar)

Question 7

Wat is de pathologie van MDS?

Answer 7

Mutaties in een CpG eiland; dit is een deel van het DNA voorafgaand aan genen.

Door mutatie worden de C’s veel gemethyleerd, waardoor gen niet meer goed kan worden afgeschreven en dus wordt uitgeschakeld

=> hypermethylatie van tumorrepressorgenen

Question 8

Wat zijn 3 gevolgen van beenmergdepressie?

Answer 8

• Tekort aan erytrocyten: anemie
• Tekort aan leucocyten: leucopenie
• Tekort aan trombocyten: trombopenie

Question 9

Welke cellen aanwezig bij Hodgking lymfomen?

Answer 9

Hodgkin/Reed Sternberg cellen

Question 10

Hoe worden non-Hodgkin lymfomen klinisch beschreven?

Answer 10

Locatie:
nodaal, extranodaal, leukemisch

Gedrag:
indolent (chronisch), agressief (snel), zeer agressief (acuut)

Question 11

Wat zijn kenmerken van DLBCL?

Question 12

Wat is CHOP?

Answer 12

Een combinatie van cyclofosfamide, doxorubicine, vincristine en prednisone, toegediend over een periode van 3 weken poliklinisch

Question 13

Wat is rituximab?

Answer 13

een anti CD20 monoklonale antistof;

wordt gebruikt bij behandeling van o.a. DLBCL

Question 14

Cytokine

Answer 14

een relatief klein glycoproteïne (grootte-orde 10-30 kDa) dat invloed heeft op het gedrag van cellen.

Het omvat alle subtypen, zoals groeifactoren, chemokines, interferonen en interleukines.

Question 15

Groeifactor

Answer 15

glycoproteïne dat de proliferatie (en maturatie) van cellen stimuleert.

Question 16

Chemokine

Answer 16

glycoproteïne dat een chemotactische werking heeft op cellen (en deze ook activeert).

Question 17

Waarom zullen tumorcellen eerder lymfogeen dan hematogeen metastaren?

Answer 17

Bij de homing en migratie van verschillende typen tumorcellen spelen het chemokine SDF-1 (CXCL12) en de receptor hiervoor, CXCR4, een belangrijke rol.

Hematopoietische stam- en progenitorcellen brengen CXCR4 relatief hoog tot expressie en worden op hun plaats gehouden in het beenmerg door de interactie tussen SDF-1 en CXCR4.

Ook verschillende tumoren, zoals acute en chronische leukemie, colon-, mamma-, long- en prostaatcarcinoom brengen CXCR4 vaak hoog tot expressie.

Hoge expressie CXCR4 = eerder lymfogene metastering

Triggering CXCR4 leidt tot activatie van integrines op celoppervlak, waardoor integrines aan ligenden kunnen binden

Question 18

Welke factoren beïnvloeden de lokalisatie van metastasen?

Answer 18

• Chemotaxie
• Vascularisatie van de organen en mogelijkheid tot hechting en penetratie van de vaatwand.
• Lokale synthese van groeifactoren die tumorcellen ondersteunen.

Question 19

Flowcytometrie

Answer 19

Expressie van lichte ketens van B-cellen analyseren;
Van het weefsel wordt een lymfocytensuspensie gemaakt. De lichte ketens van de immunoglobulinenen (kappa en lambda) kunnen vervolgens met gemerkte antistoffen aangetoond worden. De merkstof die aan die aan de antistoffen is gekoppeld is een zogenaamd fluorochroom.

Deze fluorochromen fluoresceren indien zijn met licht van een bepaalde golflengte worden aangstraald. De detectie vindt plaats met photodetectoren. De intensiteit wordt uitgezet in een grafiek.

Aangezien er verschillende fluorochromen bestaan ieder met emmissie van licht van een andere golflengte is het mogelijk in één bepaling verschillende markers te testen.

Question 20

Follikelscentrums

Answer 20

In gestimuleerde lymfeklieren zijn primaire en secundaire follikels aanwezig. Secundaire follikels ontstaan uit primaire follikels en zijn goed herkenbaar vanwege de follikelcentra die scherp afsteken als ronde bleke gebieden in de follikels.

In deze centra vindt de kiemcentrumreactie plaats, waarbij B-cellen rijping en selectie ondergaan op grond van antigene stimulatie.

Cellen die geen goede immunoglobuline maken, gaan in apoptose. De restanten van deze cellen worden door macrofagen opgeruimd.

Apoptose wordt voor een belangrijk deel gereguleerd door het Bcl-2 gen. Het product van dit gen remt apoptose. In B-cellen waarin geen goede immunoglobulinen geproduceerd wordt, komt het Bcl-2 gen niet tot expressie, met als gevolg dat apoptose optreedt. B-cellen waarin wel goede immunoglobulinen gemaakt worden, worden aangezet tot proliferatie. Op morfologisch niveau betekent dit dat in een follikelcentrum zowel apoptose als celdeling plaatsvindt.

Question 21

Autologe stamceltransplantatie

Answer 21

Stamcellen van patient zelf; geen afstoting

1. inductiechemotherapie
2. Toedienen G-CSF; mobilisatie stamcellen naar het perifere bloed en vervolgens verzameld (aferese).
3. Patiënt wordt opgenomen voor de hoge dosis therapie (zgn. myeloablatieve conditionering)
4. autologe HSCT

Doel: herstel van de bloedcelaanmaak na hoge dosis chemotherapie +/- radiotherapie

Question 22

Allogene stamceltransplantatie

Answer 22

Stamcellen van donor; mogelijk afstoting
Allogene HSCT is dus een vorm van immuuntherapie.

1. Chemotherapie +/- radiotherapie
2. Toediening bloedvormende stamcellen van een donor

Doel: herstel van de bloedcelvorming na de transplantatie.

Behalve bloedvormende stamcellen bevat het transplantaat ook immuuncompetente cellen. Deze immuuncompetente cellen in het transplantaat (met name T-cellen) herkennen de bij patiënt aanwezige residuale tumor als lichaamsvreemd. Dit heeft tot gevolg dat er een graft-versus-tumor effect optreedt en daarmee eliminatie van de residuale tumorcellen.

Question 23

Graft-versus-host ziekte (GVHD)

Answer 23

T-cellen van de donor kunnen, naast residuele tumorcellen, de gezonde weefsels van de patiënt/ontvanger als lichaamsvreemd zien en aanvallen

Host-versus-graft reactie: de patiënt/ontvanger heeft ook immuuncompetente cellen die in staat zijn het transplantaat van de donor af te stoten (5%)

Question 24

Conditionering

Answer 24

Chemotherapie al dan niet gecombineerd met totale lichaamsbestraling die voorafgaand aan de HSCT aan de patiënt wordt gegeven.

Doel: de afweer van de patiënt zodanig te verzwakken dat voorkomen wordt dat het donorstamceltransplantaat wordt afgestoten.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen een myeloablatieve (hoge dosis chemo, toxisch) en een niet-myeloablatieve (lage dosis, minder toxisch) conditionering.

Question 25

transplantatie-gerelateerde mortaliteit (TRM)

Answer 25

Complicaties van allogene stamceltransplantatie leiden tot sterfte.

toxiciteit conditionering

Question 26

Epidemiologie HM

Question 27

Etiologie HM

Question 28

pathologie HM

Question 29

anamnese/presentatie HM

Question 30

Diagnostiek HM

Question 31

Behandeling HM

Answer 31

chemotherapie
-> afwachten respons
-> evt opvolgen met stamceltransplantatie

Question 32

Preventie HM

Question 33

Prognostische factoren HM

Answer 33

afhankelijk karakteristieken patient, type ziekte en therapie gerelateerd (mbv flowcytometrie)