HC5 Borderline persoonlijkheidsstoornis

Question 1

DSM-5 criteria borderline persoonlijkheidsstoornis

Answer 1

Een pervasief patroon van instabiliteit van interpersoonlijke relaties, zelfbeeld ena ffecten, en uitgesproken impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en aanwezig in verschillende contexten, zoals aangegeven door vijf of meer van de criteria

Question 2

5 of meer van de criteria voor borderline persoonlijheidsstoornis

Answer 2

1. Verwoede pogingen om echte of ingebeelde verlating te vermijden
2. Een patroon van onstabiele en intense persoonlijke relaties gekenmerkt door afwisselende uiterste van idealisering en devaluatie
3. Identiteitsverstoring: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfbesed
4. Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die potentieel schadelijk zijn voor zichzelf
5. Herhaaldelijk suïcidaal gedrag, gebaren of bedreigingen, of zelfmutilatie
6. Affectieve instabiliteit door een duidelijke reactiviteit van de stemming
7. Chronische gevoelens van leegte
8. ongepaste, intense woede of moeilijkheden om woede onder controle te houden
9. Voorbijgaande, stressgerelateerde paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve symptomen

Question 3

Borderline persoonlijkheidsstoornis criteria domeinen

Answer 3

• Affectieve criteria
• Interpersoonlijke criteria
• Gedragscriteria
• Cognitieve criteria

Question 4

Affectieve criteria borderline

Answer 4

• Affectieve instabiliteit als gevolg van duidelijke reactiviteit van de stemming
• chronische gevoelens van leegte
• ongepaste, intense woede of moeite om woede te beheersen
  –> instabiliteit: snelle en intense emotionele ontregeling, langzame terugkeer naar basislijn, stemmingswisselingen, woedebeheersing, vooral bij afwijzing of conflict

Question 5

Interpersoonlijke criteria borderline

Answer 5

• Verwoede pogingen om echte of ingebeelde verlating te voorkomen
• Patroo van onstabiele en interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisselende extremen van idealisering en devaluatie
  –> overgevoeligheid in relaties, meer negatieve verwachtingen, verlatingsangst etc.

Question 6

Gedragscriteria borderline

Answer 6

• Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die mogelijk zelfbeschadigend zijn
• herhaaldelijk suïcidaal gedrag, gebaren of bedreigingen
  –> als vorm van ontoereikende emotieregulatie vertonen borderlin patiënten impulsief/destructief gedrag

Question 7

Cognitieve criteria borderline

Answer 7

• Identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel
• Voorbijgaande, stressgerelateerde paranoïde gedachten of ernstige dissociatieve symptomen
• extreme evaluaties van zichzelf en anderen
• paranoïde ideeën
• waantrouwen
• kunnen emoties en gevoelens niet goed analyseren

Question 8

Kenmerken borderline persoonlijkheidsstoornis

Answer 8

• Emotionele ontregeling
• Hoge niveaus van impulsiviteit die leiden tot zelfbeschadiging en suïcidaliteit
• verstoord interpersoonlijk functioneren bestaande uit onstabiele hechte relaties die gepaard gaan met vasthoudende gehechtheid, angst om in de steek gelaten te worden en intense conflicten met intieme partners
• instabiliteit is stabiel in borderline

Question 9

Identiteitsstoornis
- Crit 3 borderline

Answer 9

Duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel. Mensen hebben moeite met de definitie van zichzelf. Dt komt vaak doordat ze in de kindertijd niet gestimuleerd zijn om hun eigen wensen en doelen na te streven

Question 10

Idealisering/devaluatie
- crit 1 en 2 borderline

Answer 10

• Verwoede pogingen om echte of ingebeelde verlating te voorkomen
• een patroon van onstabiele en interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisselende extremen van idealisering en devaluatie
  –> bijv. suïcidaal gedrag wordt ingezet om mensen aan je te binden en bij je te laten blijven

Question 11

Impulsiviteit
- crit 4 en 5 borderline

Answer 11

• Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die mogelijk tot zelfbeschadiging leiden ( geld uitgeven, seks, middelenmisbruik, roekeloosheid, autorijden, eetbuien, etc)
• Herhaaldelijk suïcidaal gedrag, gebaren of bedreigingen of automutilerend gedrag
  –> risicovol gedrag kan emoties reguleren

Question 12

Alternatief model Borderline
- Criteria A

Answer 12

Matige of grote stoornis in het functioneren van de persoonlijkheid, die tot uiting komt in kenmerkende moeilijkheden op twee of meer van de volgende vier gebieden
- Identiteit
- Zelfsturing
- Empathie
- Intimiteit

Question 13

Identiteit
- alternatief model borderline

Answer 13

Duidelijk verarmd, slecht ontwikkeld of onstabiel zelfbeeld, vaak geassocieerd met buitensporige zelfkritiek; chronische gevoelens van leegte; dissociatieve toestanden onder stress

Question 14

Zelfsturing
- alternatief model borderline

Answer 14

Instabiliteit van doelen, aspiraties, waarden of carrièreplannen

Question 15

Empathie
- alternatief model borderline

Answer 15

Beperkt vermogen om de gevoelens en beheoften van anderen te herkennen geassocieerd met interpersoonlijke overgevoeligheid; percepties van anderen die selectief bevooroordeeld zijn in de richting van negatieve eigenschappen of kwetsbaarheden

Question 16

Intimiteit
- alternatief model borderline

Answer 16

Intense, onstabiele en conflicterende hechte relaties, gekenmerkt door wantrouwen, behoeftigheid en angstige preoocupatie, met echte of ingebeelde verlating; hechte relaties worden vaak gezien in extremen van idealisering en devaluatie en afwisselend van overtrokkenheid en terugtrekking

Question 17

Alternatieve model borderline
- Criteria B

Answer 17

Vier of meer van de volgende zeven pathologische persoonlijkheidskenmerken, waarvan er minstens één (5) impulsiviteit, (6) het nemen van risico’s of (7) vijandigheid:
1. emotionele labiliteit
2. angst
3. scheidingsonzekerheid
4. depressiviteit
5. impulsiviteit
6.vijandigheid

Question 18

Emotionele labiliteit
- alternatieve model borderline

Answer 18

Negatieve affectiviteit –> onstabiele emotionele ervaringen en frequente stemmingswisselingen; emoties die gemakkelijk worden opgewekt, intens zijn en/of niet in verhouding staan tot gebeurtenissen en omstandigheden

Question 19

Angst
- alternatieve model borderline

Answer 19

Negatieve affectiviteit –> intense gevoelens van nervositeit, gespannenheid of paniek, vaak als reactie op interpersoonlijke spanningen: zich zorgen maken over de negatieve effecten van onaangename ervaringen uit het verleden en toekomstige negatieve mogelijkheden; zich angstig, ongerust of bedreigd voelen door onzekerheid; angst om uit elkaar te vallen door controleverlies

Question 20

Scheidingsonzekerheid
- alternatieve model borderline

Answer 20

Negatieve affectiviteit –> angst voor afwijzing door en/of scheiding van belangrijke anderen, geassocieerd met angst voor buitensporige afhankelijkheid en volledig verlies van autonomie

Question 21

Depressiviteit
- alternatieve model borderline

Answer 21

Negatieve affectiviteit –> frequente gevoelens van neerslachtigheid, ellendigheid en/of hulpeloosheid: moeite met herstellen van dergelijke stemmingen; pessimisme over de toekomst; doordringende schaamte; gevoelens van inferieure eigenwaarde; zelfmoordgedachten en suïcidaal gedrag

Question 22

Impusiviteit
- alternatieve model borderline

Answer 22

Ontremming –> in een opwelling handelen van reactie op onmiddelijke prikkels; tijdelijk handelen zonder een plan of overweging van de resultaten; moeite met het opstellen of volgen van plannen; een gevoel van urgentie en zelfbeschdigend gedrag onder emotionele stress

Question 23

Risico’s nemen
- alternatieve model borderline

Answer 23

Ontremming –> betrokkenheid bij gevaarlijke, risicovolle en mogelijk zelfbeschadigende activiteiten, onnodige en zonder rekening te houden met de gevolgen; gebrek aan bezorgdheid over iemand beperkingen en ontkenning van de realiteit van persoonlijk gevaar

Question 24

Vijandigheid
- alternatieve model borderline

Answer 24

Antagonisme –> aanhoudende of frequente boze gevoelens; boosheid of prikkelbaarheid als reactie op kleine minachtigen en beledigingen

Question 25

Stigma van borderline

Answer 25

• ze zijn maniulatief
• Ze overdrijven
• ze zijn moeilijk te behandelen; lastig
• ze zijn snel boos
  –> vaak negatief en beoordelend beeld, ook door zorgprofessionals

Question 26

Borderline patiënten afwijzen

Answer 26

Sommige psychologen willen helemaal geen borderline patiënten en wijzen ze af
- ‘behandelingsresistent’
- persoon zoekt zelf hulp en dit kan het verergeren

Question 27

Interventies borderline

Answer 27

Gaat tegen de stigmatisering in
- voorlichting en correctie van de misvattingen
- nieuwe vaardigheden; positieve behandelingsresultaten
- Dieper begrip door sociale interacties en persoonlijke verhalen
- eendaagse professionele workshop (STEPPS)
- workshop over borderline en Dialectische GedragsTherapie

Question 28

Geschiedenis borderline

Answer 28

• vroeg 20e eeuw: dominantie van psycoanalystisch denken –> neurose en psychose
• Stern: beschrijft borderline als tussen neurose en psychose in
• Kernberg en Grinker en Gundersorn
• ICD-10: emotioneel instabiele persoonlijkheidsstoornis
• 10% poliklinisch en 20% klinisch

Question 29

Neurose en psychose

Answer 29

Neurose: chronisch gespannen en angstig zijn, snel ontregeld zijn op emotioneel vlak, zonder psychotische belevingen (= wanen/hallucinaties)
Psychose: verlies van de realiteit en werkelijkheid

Question 30

Epidemiologie Borderline

Answer 30

• punt prevalentie: 1-2.7%
• life time prevalentie: 6%
• psychiatrische ambulante patiënten: 15-20%
• psychische intramurale patiënten: 15-40%
• man-vrouw verdeling is 50-50 (in samples 75% vrouw –> bij forensisch meer mannen)
• hogere prevalentie bij jongere individuen

Question 31

Voorlopers van persoonlijkheidsstoornis bij 9-11 jarigen

Answer 31

• borderline kan in adolescentie gediagnosticeerd worden –> voorspeller van slecht psychosociaal functioneren op latere leeftijd een meer syndromale stoornissen
• persoonlijk leed hindert werk, relaties en recreatie
• kleine associatie met woonstatus
• sterk gerelateerd aan slecht functioneren kwaliteit van leven
• sterk gerelateerd aan het verblijven in psychiatrische inrichtingen (10-15%)

Question 32

Comorbiditeit en borderline

Answer 32

• stemmingsstoornissen
• eetstoornissen
• middelenmisbruik
• andere persoonlijkheidsstoornissen
  –> vooral bij klinische patiënten

Question 33

Suïcide en borderline

Answer 33

• 1 op 3 doet een poging, gemiddeld 3.4 pogingen in het leven
• 8-10% mortaliteit (gem vòòr 40 jaar)
• risicofactoren: affectieve instabiliteit, depressieve stemming, intensiteit negatief affect en slechte psychosociale aanpassing
• 50 keer meer kans bij borderline

Question 34

Functie van zelfbeschadiging

Answer 34

• tijdelijke verlichting overweldigende emoties
• zelfgerichte woede/straf
• anderen beïnvloeden
• sterven

Question 35

Zelfverwonding

Answer 35

Gedraginen om opzettelijk toebrengen van directe fysieke schade aan het lichaam zonder de intentie om te sterven, vooral emotieregulatie.
- snijden
- krabben
- branden
- headbangen
- toepassen van giftige chemicaliën
–> positieve effecten leiden tot een maladaptieve coping

Question 36

Verloop en prognose van borderline

Answer 36

93% laten min 2 jaar klinische remissie zien en na 10 jaar voldoen ze niet meer aan de criteria (wel latent aanwezig)
- 86% klinische remissie voor min 4 ajar
- 39.3 klinische remissie na 2 jaar
- 2/3 klinische remissie na 6 jaar
MAAR:
- 4.4% sterft aan zelfmoord
- 1/3 terugval
- 50% herstelt

Question 37

Factoren voor een betere uitkomst van borderline

Answer 37

• hoge intelligentie
• talenten hebben
• uiterlijke kenmerken

Question 38

Factoren voor een slechtere uitkomst van borderline

Answer 38

• laag opleidingsniveau
• lagere sociaaleconomische status
• als er nog steeds misbruik plaatsvindt

Question 39

Etiologie

Answer 39

Verwijst naar de vele factoren die op elkaar inwerken om een ziekte te veroorzaken
- genen
- tegenspoed in de kindertijd: mishandeling en gehechtheid

Question 40

Genen borderline

Answer 40

• verwanten van borderline hebben 4-20x vaak ook last van borderline
• bij monozygote tweelingen: 35% concordantie
• bij dyzygote tweelingen: 7% concordantie
• ongeveel 45% erfelijk, via verschillende genen
• daarnaast 555 verklaard door unieke omgevingsfactoren

Question 41

Concordantie

Answer 41

Refereert naar de aanwezigheid van een eigenschap in beide leden van een tweelinge, oftewel de kans dat een paar individuen beide een bapaald kenmerk zal hebben

Question 42

Serotonine en dopamine in borderline

Answer 42

45% van de genen zorgen voor borderline, vooral genen voor serotonine en dopamine levels
- serotonine: negatief affect en impulsiviteit
- dopamine: gerelateerd aan psychose, middelengebruik en woede
–> SSRI’s kunnen dus soms helpen of ondersteuning bieden

Question 43

Omgeving als bprderline factor

Answer 43

• Culturele overdracht –> leren van omgeving
• Vroege traumatische ervaringen, zoals mishandeling en hechtingsproblemen, komen vaker voor bij borderline (1/3 is comorbide met PTSD)

Question 44

Hechting als borderline factor

Answer 44

Ontwikkelingstrauma’s kunnen leiden tot onveilige hechtingsstijlen. Onveilig en ongeorganiseerde gehechtheid kan ten grondslag liggen aan een van de kernsymptomen van borderline, namelijk moeilijkheden in interpersoonlijke relaties
- overmatige betrokkenheid, vijandigheid en inconsistentie van de moeder
- lagen genegenheid van de ouders en aversieve opvoeding
- ouderlijke psychopathologie, ongevoelige communicatie, rolverwarring
- Voorspellers: minder emotionele warmte, overmatige bescherming en meer algemene psychopathologie bij de moeder
- moeders met borderline lijken afstandelijker, agressiever, gevoeliger en meer overbezorgd en terughoudender

Question 45

Gen-omgevingsinteractie als borderline factor

Answer 45

Genen bepalen tot in hoeverre omgevingsinvloeden ons beïnvloeden, en omgeveningsinvloeden reguleren de genexpressie.
- veranderde neurochemie is betrokken bij impulsiviteit en emotionele kwetsbaarheid
- veranderingen in stressresponsiviteit (hpa-as)
- hersenafwijking
- neurocognitief functioneren
- emotie (dis)regulatie
- (disfunctionele) hechtingsstijlen

Question 46

Genen en neurochemie bij borderline

Answer 46

Serotonine: betrokken bij de regulatie van stemming en eetlustopwekkend gedrag
- 5HTT
- MAO-A
- TPH
Dopa,ine: betrokken bij beloningspaden in de hersenen en psychose
- DAT1 (woede en impulsiviteit)
- DRD2
- DRD4

Question 47

Stress-respons systeem bij borderline

Answer 47

Cortisol bij stress –> chronische blootstelling levert negatieve effecten
- HPA-as is ontregeld
- Problemen bij onderdrukking van cortisolsecretie (door PTSS, trauma of depressie)
- afwijkingen in stressrespons

Question 48

Breinafwijkingen en abnormaliteiten bij borderline

Answer 48

Gereduceerd volume van:
- hippocampus
- amygdala
- orbitofrontale cortex
- anterieuree cingulate gyrus
–> door overmatige stresservaringen

Question 49

Frontolimishe systeem bij borderline

Answer 49

Ligt tussen de hersenstam en cortex en is betrokken bij basisprocessen van emoties, (emotioneel) geheugen, motivatie, beloning en straf. Het systeem reguleert gedrag, leren, emoties, langetermijngeheugen en motivatie
- bij borderline betrokken bij impulsiviteit, agressie, zelfbeschadigend gedrag en verlatingsangst

Question 50

Neurocognitief disfunctioneren bij borderline

Answer 50

Neurocognitieve problemen met executief functioneren (planning, organisatie, overzicht, doelen kunnen nastreven) en geheugen
- presteren slechter op executief functioneren, geheugentaken etc.

Question 51

Emotieregulatie bij borderline

Answer 51

Lijken overgevoelig voor negatieve stimuli –> kan leiden tot hypervigilantie (sensorische gevoeligheid) en overreactie op emotionele uitingen van anderen in sociale situaties. Slechter in kalmeren en minder emotieregulatiestrategieën

Question 52

Hechting bij volwassenen en borderline

Answer 52

Vroege ervaringen met verzorgers leidt tot een intern werkmodel over interpersoonlijk fuctioneren
–> geeft toekomstige relaties vorm
- 6-8% van borderline is veilig gehecht
-50-88% is gepreoccupeerd

Question 53

Kritische opmerkingen borderline

Answer 53

• de neurobiologie is meer suggestief
• slechte kindertijd leidt niet altijd tot borderline en andersom

Question 54

Diathese stress modellen voor borderline

Answer 54

• dialectische gedragstherapie
• schema therapie
• mentalization based treatment

Question 55

Dialectische gedragstherapie borderline

Answer 55

Emotioneel kwetsbare personen die opgroeien in een emotioneel ‘invaliderende omgeving’ lopen een bijzonder risico om een borderline persoonlijkheidsstoornis te ontwikkelen
- hoge score op emotionele kwetsbaarheid –> lage drempels voor emotionele reacties
- neiging intense emotionele reacties en moeite met opwinding te verminderen

Question 56

Schema therapie borderline

Answer 56

Verschillende disfunctionele gezinskenmerken, zoals ontbering, afwijzing of onderwerping leiden tot frustratie van specifieke emotionele kernbehoeften van kinderen –> maladaptieve schema’s
- informatieverwerking verstoord door schema’s

Question 57

Mentalization based treatment

Answer 57

Vroegtijdige emotionele verwaarlozing en biologische kwetsbaarheid leiden tot persoonlijkhiedsstoornissen door het verwerven van mentaliserende vaardigheden beperkt is

Question 58

Big five bij borderline

Answer 58

• Hoge score op alle facetten van neuroticisme (angst, woede, depressie, zelfbewustzijn, impulsiviteit en kwetsbaarheid)
• lage score op facetten van agreeableness (vertrouwen, naleving en moraliteit)
• hoge score op fantasie
• lage score op liberalisme (openheid voor ervaringen en conscientiousness)