HC4 Max Weber Flashcards
Perspectief Weber
Interactionisme: symbolisch interactionisme en rationele keuze
Methodologische essays
Waardevrijheid in de wetenschap
Ideaaltypen
Verstehen
Rationalisering
Bureaucratisering
Waardevrijheid in de wetenschap
Onderscheid tussen feit en normatief, vrij zijn van normatieve opvattingen. Motivatie mag normatief zijn, maar tijdens het ondrzoeken moet er objectief gehandeld worden (pleitbezorger vs onderzoeker).
Ideaaltypen
Uitsnede uit de werkelijkheid van een opvallend kenmerk door categorisering. de werkelijkheid is te groot om te verklaren daarom kleinere delen pakken. bv. ideaaltypen van macht = traditioneel.
Verstehen
Sociale wetenschappers moeten proberen het gedrag van mensen te intepreten en te begrijpen door middel van kwalitatieve methoden. Het perspectief van de onderzochte is even belangrijk als de visie van de ondezoeker.
Interpretatief individualisme
Het individu interpreteren als een zingevend wezen die handelen naar een bepaald door ten opzichte van anderen. De samenleving is een voortdurende sociale interatie die afhankelijk is van tijd en context.
Rationalisering (volgens Weber)
Het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken.
4 manieren van sociaal handelen voor rationaliteit
Traditioneel handelen, affectief handelen, waarde rationeel handelen en doel rationeel handelen
Traditioneel handelen
Dingen je automatisch doet, omdat iedereen het altijd doet zoals handen wassen na het plassen.
Affectief handelen
Dingen die je doet vanuit een bepaalde emotie zoals verliefd of boos worden.
Waarde-rationeel handelen
dingen die je doet vanuit een mening dat het zo hoort of wanneer je iets belangrijk vind zoals geen vlees eten.
Doel-rationeel handelen
Dominant in de economie: dingen die je doet na een kosten-baten analyse. Zo efficient mogelijk om een bepaald doel te bereiken, is niet altijd ethisch.
IJzeren kooi
Hierin komen mensen in terecht als ze heel veel doel-rationeel gaan handelen en weinig waarde-rationeel. Dan verliezen ze de waarden in het leven ( waarom men iets doet).
Gebieden van rationalisering
technologische innovatie, vooruitgang natuurwetenschappen, grotere en open markten, formalisering van de staat (bureaucratie) en professionalisering van kunst.
Onttovering (disenchantment)
Religie wijst magie af –> wetenschap wijst goddelijke krachten af –> moderne technologie verbreekt banden met tradities –> verwereldlijking van het maatschappelijke leven
Secularisering
Ontkerkelijking: de verwereldlijking van het maatschappelijk leven staat goddienst minder centraal. Door onttovering werd religie zelf gerationaliseerd.
Bureaucratisering
De staat wordt geformaliseerd door geschreven grondwet, wetbundels, speciaal aangewezen ambtenaren en procesmatigheid. (zelfde als rationalisering, maar anderen gebieden)
Voordelen bureaucratie
Voorspelbare regels, betrouwbaar monetair systeem en gelijke behandeling.
Waarom is de moderne samenleving een rationele, sociale organisatie?
Afzonderlijke sociale instituties, grootschalige organisaties, gespecialiseerde taken, persoonlijke discipline, tijdsbewustzijn, technische bekwaamheden en onpersoonlijke relaties.
Negatieve gevolgen rationalisering
Zingevingsproblematiek: handelen om doel niet om reden, zin van leven kwijt
Vervreemding: Het menszijn verdwijnt door geen handelen zonder reden, vervreemden van zichzelf. Mensen worden gezien als nummers.
bv. enquettes invullen handig, maar reden waarom is niet mogelijk om in te vullen.
Bedrijfkapitalisme
De georganiseerde productie van goederen in een vrije markt gericht op berekende en stabiele winst door boekhouding.
Waarom bedrijfskapitalisme in westen?
Geldeconomie, bevolkingsgroei en vrije markt scheppen kansen, maar mensen moeten de ook benutten (dus niet oorzaak). Meer protestanten meer gebruik van bedrijfskapitalism (dus religie speelt rol).
Waarom protestanten meer bedrijfskapitalisme
Protestanten hebben een activistische wereldbeeld die gebaseerd is op het hier en nu waarbij hard werken als een verantwoordelijkheid wordt gezien tegenover god.
Wahlverwandtschaft
Protestante ideologie niet causaal aan bedrijfskapitalisme, maar wanneer ze samen komen versterken ze elkaar.
Verschil Katholiek en Protestanten
Heilsdoel = hetzelfde (eeuwig leven in het hiernamaals)
Heilsmiddel = katholiek genade en protestant hardwerken
Wereldbeeld = katholiek: taken bepaald door goed en protestant: mensen kunnen wereld bewerken
Blik op arbeid = katholiek: noodzaak/lot en protestant: plicht/roeping
4 Paradigmata in de sociologie
1) Conflictbenadering
2) Structureel functionalisme
3) Symbolisch interactionisme
4) Rationele keuze theorie
Conflictbenadering
Sociale ongelijkheden zijn kenmerkend voor de samenleving. Voor sommige groepen biedt de samenleving meer voordelen dan andere, deze maatschappelijke verhoudingen zijn het gevolg van een voortdurende strijd tussen partijen. (MARX)
Kritiek op Conflictbenadering
Minder objectieve wetenschap (gemengd met politiek)
Weinig aandacht voor gedeelde waarden en normen en afhankelijkheden die eenheid creeren.
Op macroniveau
Structureel functionalisme
Samenleving als afhankelijke delen die relatief stabiel gebaseerd zijn op gedeelde consensus wat moreel wenselijk is. Het gaat om sociale structuur en functies van de elementen van de samenleving. Merton: onderscheidt manifeste en latente functies.
Kritiek op Structureel functionalisme
Samenlevingen niet geordend en stabiel
Weinig aandacht voor conflict, verandering en ontwikkeling
Status quo
Macroniveau
Symbolisch interactionisme
De samenleving is een voortdurend proces van sociale interacties in specifieke situaties en is gebaseerd op symbolische communicatie. De moderne samenleving is een nieuwe manier van denken, zelfde dingen zijn veranderd door de manier hoe individuen de realiteit ervaren. (WEBER)
Kritiek op Symbolisch interactionisme
Door focus op microniveau is er minder aandacht voor de invloed van grotere structuren zoals cultuur, klasse en etniciteit.
Rationele keuze theorie
De samenleving wordt samen gehouden doordat individuen op basis van eigen belang handelen wat collectieve gevolgen heeft. Zowel op micro- macroniveau, mensen proberen hun nut te maximaliseren door een kosten-batenanalyse. Wij zijn calculerende individuen.
Kritiek op Rationele keuze theorie
Te modelmatig, te simplistisch en te ver van de werkelijkheid
Niet in alle situaties handelende individuen
Er bestaan ook altruïstische mensen
Manifeste functies
Het doel is om je diploma te halen op de universiteit (bewust en opzettelijk, gunstig voor samenleving)
Latente functies
Je kunt tijdens die tijd, ook de liefde van je leven tegenkomen. (onbewust maar ook gunstig voor de samenleving)
Voorbeeld conflictbenadering (universiteit)
Universiteit zorgt ervoor dat er grote verschillen/ongelijkheden in de samenleving ontstaan.
Voorbeeld structureel functionalisme (universiteit)
Universiteit leidt mensen op die de leiding nemen in de politiek of het bedrijfsleven (=elite). Elite zijn nodig in het leven.
Voorbeeld symbolisch interactionisme
Kijkt naar de productie en betekenis van intellectuele normen en waarden die op de universiteit worden geleerd.
Voorbeeld rationele keuze theorie
Irrationele gevolgen van rationele studiekeuzes. Bijv. als iedereen tandheelkunde gaan studeren, omdat dit veel geld oplevert.
