HC + PR: Zorgethiek en diversiteit Flashcards
Hoe veel minder lang leven mensen in goede gezondheid met een laag inkomen en lage opleiding?
15 jaar
Stelling: er is geen verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen (gecorrigeerd voor de normale levensverwachting)?
Niet waar! mannen leven 5.8 jaar korter met lage opleiding dan vrouwen die 4.3 jaar korter leven. Daarnaast leven mannen met een laag inkomen 8.2 jaar korter en vrouwen met een laag inkomen 6.7 jaar korter
welke aandoeningen en chronische ziekten komen vaker voor bij lage SES?
- Diabetes komt voor bij 14.2% van de mensen met alleen basisonderwijs, terwijl dit slechts 2.5% is bij de mensen met een hbo- of wo-opleiding.
- Acuut myocardinfarct (hartinfarct) komt veel vaker voor onder mensen met een lage SES dan onder mensen met een hoge SES. Tussen 1998 en 2007 is daarnaast de afname van de incidentie en van de sterfte aan een myocardinfarct onder de lage-SES-groep veel kleiner dan onder de hoge-SES-groep.
- Mensen met basisonderwijs en vmbo hebben 2 tot 3 keer vaker COPD dan mensen met een opleiding hbo of universiteit.
- 21% van de mensen met een lage sociaaleconomische status lijdt aan chronische stress, angst of depressie, vergeleken met 9% van de mensen met een hoge SES.
- Bij zowel mannen als vrouwen hebben laagopgeleiden relatief vaker obesitas (ernstig overgewicht) dan hoogopgeleiden. Zo heeft 27,8% van de 45- tot 65-jarige laagopgeleide vrouwen obesitas en 10,7% van de hoogopgeleide vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie.
- De perinatale sterfte (sterfte rond de geboorte) ligt hoger in achterstandswijken in vergelijking met andere wijken.
Welke risico’s bij gezondheidsverschillen zijn er?
- basisonderwijs rookt meer (52%) t.o.v. dan op HBO/uni (22%)
- roken tijdens zwnagerschap
- laagste inkomensgroep hebben ruim 3x zo vaak te maken met psychische klachten
- mensen met schulden hebben psychische problemen, lage rugklachten, overgewicht/obesitas
- mensen met minder goed ervaren gezondheid heeft 46% geen betaald werk
- 14$ van de kinderen heeft geen goede start bij geboorte door vroeggeboorte, te laag geboortegewicht of combi
- 7% van minderjarige kinderen leeft in bijstandsgezin
- 59% van mensen die zich sociaal uitgesloten voelen heeft 2+ chronische aandoeningen
- ongeveer van 1/3e van de volwassen Nederlanders is onvoldoende of beperkt gezondheidsvaardig
- 2.5 miljoen mensen zijn laaggeletterd
Armoede is veel meer dan het gebrek aan geld. Wat is armoede nog meer?
- bestaansonzekerheid
- leven in een kwetsbare maatschappelijke positie
- denkruimte in beslag nemen
- uitsluiting en isolement
- schaamte, vicieuze cirkel, stigma
- aantasting van waardigheid
- je zorgverzekering en je eigen risico niet kunnen betalen
- vatbaar(der) zijn voor ziekten
- niet de schuld van de persoon in armoede
Wat is goede zorg?
- Goede zorg als interactie, als wederkerig proces
- Goede zorg: creëren van overeenstemming over zorgverlening relevanter dan afwegen van principes…
- Zorg als onderhandeling, het nemen van verantwoordelijkheid, het afstemmen op en met de patiënt
- Relatie met anderen: wederkerigheid, interactie, betrokkenheid
- Zorg is een praktische activiteit, een praktijk van voortdurend onderhoud
Wat zijn de vier fasen van zorg?
- caring about (attentiveness)
- taking care of (responsibility)
- care-giving (competence)
- care-receiving (responsiveness)
Wat is culturele competentie?
- De Ander: needs herkennen óók van iemand die niet op je lijkt! * Verantwoordelijkheid nemen. Ook voor de Ander
- Houdt in: responsiviteit
- Ontvankelijkheid bij de ontvanger, evaluatie
- Culturele competentie NIET een lijstje do’s en don’ts of checklist
- Competentie:
- Kennis over
- structurele posities in de samenleving tav gezondheid/ongelijkheid * gezondheidsverschillen
- Vaardigheden (communicatie, reflectie)
- Attitude, culturele sensitiviteit=bereidheid te luisteren, reflexiviteit (Verdonk, 2015; Fricker,
2007)
Wat is cultural humility?
proces van zelfreflectie, zelfbewustzijn, en een kritische blik op het eigen wereldbeeld bv bewustwording van privileges (Goorst & Kolste, 2023) ofwel reflexiviteit
Wat is ‘othering’? (de Ander en uitsluiting)?
Het tegenovergestelde van Reflexiviteit of Cultural humility is Othering… * de Ander definieert iemand (label) die
* behoort tot een Andere categorie,
* iemand die niet aan de norm van de sociale groep behoort tot wie ik Zelf behoor, de
buitenstaander
* de Ander kan een vreemde zijn, iemand die van mij verschilt, die ik moeilijk begrijp
* de gewone ander versus de Ander
* Waar uitsluiting is, is ook insluiting
* Waar maatschappelijk voordeel is, is privilege
Wat is overculturalisering?
Het reduceren van mensen tot hun culturele achtergrond als verklaring voor gezondheidsproblemen
* Ook wel culturalisme genoemd
* En is een vorm van stereotypering
Wat is culturele diversiteit?
- Cultuur als gezamenlijke set van waarden, percepties, aannames die gebaseerd zijn op gezamenlijke geschiedenis, taal, overtuigingen, ervaringen; een conceptueel kader
- Dynamisch cultuurbegrip – veranderbaar, niet statisch, toch een ‘patroon’
- (In)direct waarneembare aspecten (kleding, taal, waarden, normen)
- Voldoet soms niet aan de ‘norm’ zoals zorgvragers zich ‘zouden moeten gedragen’ – de ‘Moeilijke Ander’ (Hengelaar et al., submitted)
- Medische cultuur en aannames, machtsverhoudingen
Wat is etnische diversiteit?
- Koppeling identiteit en cultuur
- Niet: de cultuur die mensen deelden vóór de migratie, maar
- ‘Cultuurtrekken waarmee ze zich onderscheiden van andere etnische of nationale
groepen bv religie, taal, familiepatronen, verwantschap’ - Etnische identiteit: groepsbinding op basis van gevoel van verbondenheid met een
gemeenschappelijke geschiedenis, oorsprong, religie, afstamming, taal – geografie - Beperkingen van onderzoek obv registratie naar geboorteland, niet op cultuur, of
etniciteit…
Wat is condicion migrante
- situatie waarin veel eerste generatie migranten zich bevinden – “Permanente staat van ontreddering”
- Verdriet en heimwee, sociaal netwerk, vertrouwdheid met instituties, taalproblemen, verlies maatschappelijke status, arbeidsomstandigheden, laag inkomen, kwaliteit behuizing
- Combinatie migratie en lage SES/SEP -> gezondheid
