HC 8 sex Flashcards
sex definities
- een set biologische attributen in mensen en dieren
- geassocieerd met fysieke en fysiologische features zoals chromosomen, gen expressie, hormoon levels en functioneren en reproductieve/seksuele anatomie
aseksuele en seksuele reproductie
- aseksuele = het kopieren van je genenpoel; multiply as you are
- seksuele = samen laten smelten van genetisch materiaal. creert genetische diversiteit en verhoogt kans op goed geadapteerd organisme
factors die je biologische sex bepalen
- aantal en type sex chromosomen
- type gonaden: eierstokken of testikels
- interne reproductieve anatomie: zoals baarmoeder
- externe genitalia
basis sekshormonen
cholestrol staat aan de basis; word omgezet door enzym aromatase in testosteron en oestradiol
relevante hormonen naast testosteron en oestradiol
- oxytocine; knuffelhormoon, samentrekken baarmoeder
- prolactine; melkproductie
- CnRH (FSH en LH), GnRH stuurt FSH en LH aan vanuit de hypofyse
3 lagen baarmoederwand
- endometrium = baarmoederslijmvlies (binnenste wand)
- myometrium
- perimetrium = buitenste wand
deze lagen bouwen op om klaar te maken voor bevrucht ei innesteling en brokkelen af (menstruatie)
mensytruatiecyclus volgorde
- menstruele fase
- folliculaire fase
- ovulatie
- postovulatie fase
- luteale fase
veranderingen tijdens de menstruatiecyclus
GNrH stimuleert FSH (follical stimulating hormone). follikel word groter en rondom dag 14 komt het eitje vrij, dan is er ovulatie (LH piek). het opengebarste follikel verschrompelt en word het corpus luteum (gele lichaam) en uiteindelijk het corpus albanicus.
het follikel en het gele lichaam geven hormonen af die invloed hebben op de opbouw en afbouw van het baarmoederslijmvlies
er is ook terugkoppeling van die hormonen
PMS
heftig reageren op je cyclus
drop in estrogen en progesteron na ovulatie kan irritatie, boosheid en verdrietigheid induceren. Ook pijn, gevoeligheid, acne en kramp.
PCOS
iets meer testosteron. hierdoor onregelmatige ongesteldheid, meer gezichtshaar, bolletjes op je eierstokken. vaak moeilijkheden met reproductie
hormonenen en symptomen bij de overgang
- minder estrogen productie van de eierstokken en dus lage estrogen levels -> opvliegers, nachtzweet, mood swings
- lage levels van testosteron -> verminderd libido
- foutieve levels van estrogen en progesteron -> irreguliere ongesteldheid
- dunere vagina wanden -> vaginale droogheid
virilization or masculinization
het biologisch ontwikkelen van sekseverschillen.
gebeuren vooral door androgenen (mannelijke hormonen)
thelarche, pubarche en menarche betekenis
- thelarche = borstontwikkeling
- pubarche = schaamhaar
- menarche = ovulatie en eerste menstruatie
invloeden op menarche aanzet
- leeftijd
- gewicht, BMI, vet (hoger BMI eerder door voeding)
- SES
- die van de moeder (genetisch)
- envirnomental factors/toxins
- psychosociale stress
FGM
female genital mutilation
meer dan 200 miljoen vrouwen in 30 verschillende landen