HC 6 Epidemiologie en etiologie van kanker Flashcards
Wat is epidemiologie?
Wetenschap die het voorkomen van de verspreiding van een ziekte onder de bevolking bestudeerd
Hoe noemen we de kankerregistratie?
Kankersurveillance in Nederland de NKR = Nederlandse kanker registratie
Wat zijn de 6 functies van de kankersurveillance?
- Omvang kankerlast bepalen en ontwikkeling ervan beoordelen met de tijd (Trends incidentie, prevalentie, sterfte en overleving)
- Effect primaire en secundaire preventie (Primair = tabaksontmoediging, Secundair = screening)
- Nog onbekende determinanten opsporen om aanknopingspunten voor vervolgstudies te bieden
- Richtlijn adherentie tav. Diagnostiek en behandeling van kanker (praktijkvariatie)
- Therapeutische meerwaarde van dure oncolytica buiten studieverband
- Ondersteunen beleidskeuzes (Discussies over bekostiging en duurzaamheid van dure oncolytica binnen standaardzorg, Centralisatie kankerbehandeling)
Welke 2 soorten kankeronderzoek zijn er?
- Niet experimenteel (observationeel) > retro of prospectief
- Experimenteel (intervationeel) > prospectief
Wat is het doel van ecologische studies?
Alleen hypothese genererend (geen verbanden uit halen)
Wat is het doel van patient-controle studies?
Expositie factor gerelateerd aan uitkomst (BV. roken en longkanker)
Wat is het doel van patent-controle studies met meta-analyse?
Verschillende studies bij elkaar poolen (meer statistische kracht om associaties aan te tonen) BV. Orale anticonceptie en risico op kanker.
Wat wordt er gedaan bij cohort studies?
groep patiënten binnen geografisch gebied bestuderen
Wat is de verwachte stijging van kanker en waardoor komt dit?
2000 per jaar door bevolkingstoename en vergrijzing
Welke factoren vergroten de kans op slokdarmcarcinoom?
obesitas, reflux, afname helicobacter
Wat zijn de voordelen van screening?
Winst in overlevingsjaren
Laag stadium waardoor minder intensieve behandeling
Wat is een nadeel van screening?
Overdiagnoses en overbehandeling
Waarvoor gebruiken we de relatieve overleving = relative surviving (RS)?
- Een maat voor de ziektevrije overleving
- Ratio van de OS (overal survival) in een patiëntenpopulatie en de verwachte overleving van een naar leeftijd en geslacht vergelijkbare populatie in de algemene bevolking
Wat is de relative surviving?
je deelt de verwachte overleving met de absolute overleving. Corrigeert voor verwachte overlijden in bevolking (hoeft niet altijd dood te gaan aan kanker)
Wat zijn de 4 fases van interventie onderzoek?
Fase 1: toxiciteit
Fase 2: effect
Fase 3: geïsoleerd effect ten opzichte van oude behandeling
Fase 4: doet het patiënt ook goed = populatie onderzoek
Bij welke type maligniteiten zien we de grootste stijging?
Hematologische maligniteiten
Wat doen we bij een case control studie?
Wat is de uitkomst maat?
Predisponerende factor relateren aan ziekte
Odds ratio
Wat doen we bij een cohort onderzoek?
Wat is de uitkomst maat?
Groep patienten binnen een bepaald geografisch gebied bestuderen
Relatieve risico
Wat is de reden voor de absolute toename in kanker aantal?
- Meer mensen
- vergrijzing
- betere overleving
Welke tumoren komen het meest voor?
Welke tumoren kennen de hoogste sterfteaantallen?
Aantal
1. Huid
2. borst
3. long
4. prostaat
5. darm
6. hematologisch
Sterven
1. Long
2. darm
3. hematologische
4. borst
5. prostaat
6. pancreas
Wat zijn drie redenen waardoor oesophagus carcinoom is gestegen?
Wie krijgen deze kanker vaker?
- toename obesitas
- toename chronische reflux met Barret oesophagus
- afname h. pylori
Man»_space; vrouw –> hormonen, type reflux, abdominaal vet
Wat is de absolute overleving?
Tijd tussen diagnose en sterfte ongeacht de oorzaak van de sterfte
Wat is de ziektevrije overleving?
Tijd tussen de diagnose en progressie van de ziekte
Wat is de relatieve overleving?
Maat voor de ziektevrije overleving
Ratio absolute overleving in patienten populatie met correctie voor verwachte overleving van een leeftijd en geslacht vergelijkbare populatie in de algemene bevolking
Waarin stijgt de overleving?
De 5jaars overleving stijgt met ong 1% per jaar en vooral in hematologische kankers
Wat zijn kenmerken van een cohort onderzoek?
Soort: longitudinaal, observationeel
Wat: proefpersonen met een gemeenschappelijk kenmerk herhaaldelijk meten over lange tijd zonder manipulatie
Voor: langdurige ontwikkeling ziektes
en ontwikkeling kenmerk in de tijd
Kan retro en prospectief
Uitkomst: correlatie vaststellen
GEEN causaliteit
In relatieve risico
Wat is het absolute risico?
Risico dat iets voorvalt / totaal aantal groep
Wel rokers die wel ziek worden (A) en die niet ziek worden (B)
Niet rokers die wel ziek worden (C) en die niet ziek worden (D)
Wat is relatieve risico?
Verhouding van 2 absolute risico’s
Aantal keer dat de kans om ziek te worden bij een blootstelling aan een bepaalde factor groter (RR > 1) of kleiner (RR < 1) dan in de niet blootgestelde groep
Noem drie voordelen van een cohort onderzoek?
- representatieve steekproef (veel natuurlijke diversiteit)
- Langdurig
- ethisch verantwoord
Noem vier nadelen van een cohort onderzoek?
- Geen causaliteit
- hoog risico op bias: confounders, selectie, recall, info, atrition
- erg duur en duurt lang
- secundair: bij retro data uit andere onderzoeken gebruiken
Noem karakteristieken van een patiënt control onderzoek
Wat: patienten met een aandoening vergelijken met mensen zonder aandoening
Soort: observationeel
Doel: relatie factoren (determinanten) waarvan we denken dat ze met de ziekte te maken hebben tov het werkelijk voorkomen van de ziekte
Uitkomst: odds ratio
Noem vier voordelen en vier nadelen van een patient control studie?
Voordelen
- minder deelnemers
- snel (niet wachten tot ziek)
- zeldzame ziektes
- ethisch verantwoord
Nadelen:
- bias (recall, attrition)
- zeldzame blootstellingen missen
- selectie bias
- blootstelling- ziekte volgorde is niet natuurlijk
Wat zijn nadelen van een RCT?
- kosten
- tijd
- beperkte externe validiteit door inclusie en exclusie criteria
Wat zijn vier voordelen en drie nadelen van ecologische studies?
- Goedkoop want obv bestaande data
- snel
- Grote populaties die erg divers zijn
- Beperkte risico’s
Nadelen:
1. Fout metingen
2. latentietijd
3. Ecological faillacy: associatie op groepsniveau is niet per se zeker ook op individu niveau
