H20: Publieke goederen Flashcards
4 soorten goederen en diensten + voorbeelden
exclusiviteit
verwijst naar de eigenschap dat men iemand kan verhinderen het goed te gebruiken
rivaliteit
verwijst naar de eigenchap dat het gebruik van de ene het gebruik van de andere vermindert
Paul Samuelson + Samuelsonvoorwaarde
onderscheidde private en publieke goederen
Samuelsonvoorwaarde = een publiek goed wordt optimaal voorzien als de som van de bereidheid tot betalen gelijk is aan de marginale kost van de voorziening
James Buchanan
toevoeging van clubgoederen
Elinor Ostrom
- toevoeging gemeenschappelijke goederen
- publiek en privaat beheer zijn uitersten op een continuüm
- realiteit: polycentrisch beheer van gemeenschappelijke bronnen (burgers, ondernemers, private oranisaties,
overheid etc) - vertrouwen is belangrijk
- vb: irrigatiesystemen in ontwikkelingslanden, lokale visrechten …
free-rider
iemand die van de baten van een goed geniet, zonder er voor te betalen
gevolgen vrijbuiter probleem
dit verhindert dat private markten publieke goederen aanbieden, want de financiering wordt niet gevonden. Dit leidt een lagere voorziening van dit goed of dienst dat wenselijk, wat kan leiden tot marktfalen.
Oplossing vrijbuiter probleem
- de overheid kan beslissen het publieke goed aan te bieden indien de totale baten de totale kosten overstijgen
- de overheid kan eenieders welvaart verhogen door het goed aan te bieden en ervoor te betalen met belastingsinkomen.
Samuelson voorwaarde grafisch
Samuelsonvoorwaarde = een publiek goed wordt optimaal voorzien als de som van de bereidheid tot betalen gelijk is aan de marginale kost van de voorziening.
Grafisch:
MBTB = marginale bereidheid tot betalen, grafisch bestaat de markt uit Anna en Bea dus de MBTB van de markt is
de som van deze twee.
hoeveel welvaart wordt er gecreerd door één lantaarnpaal?
kost voor lantaarnpaal = 50
MBTB (markt) voor een verlichting = 75 => geel vlak is netto welvaart
waarde van free riding geldt dus voor iedereen waarvan zijn persoonlijke MBTB onder die 50 ligt. In dit geval dus enkel Bea.
grijs vlak = extra welvaart in geval van twee lantaarnpalen, bij meer dan 2 is er geen extra welvaart meer.
2 lantaarnpalen is dus optimaal, want samuelsonvoorwaarde
Kosten-batenanalyse
studie die de maatschappelijke kosten en baten van een bepaald project met elkaar vergelijkt. Indien de totale baten groter is dan de totale kosten om het goed te voorzien/onderhouden, dan kunnen we het oed voorzien.
moeilijlheid van kosten-batenanalyse (3 redenen)
probleem: geen perfecte informatie
- geen marktprijs
- baten en kosten in de vorm van genot, tijd etc is moeilijk in te schatten
- kosten zijn niet altijd duidelijk, ongelijk verdeeld en omvatten ook externe kosten
private eigendomsrechten als oplossing
door van een publiek goed een privaat goed te maken, meestal door exclusiviteit op te leggen via eigendomsrechten.
- tolheffing
- gated communities
- private parken
sociale normen als oplossing
sociale normen = gedragsregels gebaseerd op normen, waarden, gewoonten en cultuur die onze verwachtingen bij interacties met derden coördineren.
Via bijdragen zouden publieke goederen dus kunnen worden gefinancierd.
- zwerfvuil opruimen
- trakteren
- vrijwillige bijdrage koffie
voorwaarden
- bij lokale publieke goederen
- als de bijdragers elkaar kennen
- als de bijdragers kunnen communiceren
- als de vrijbuiters kunnen bestraft worden
Uitgedrukte voorkeursmethode
Via enquêtes na gaan wat de bereidheid tot betalen is van een steekproef van de doelgroep
Gereleveerde voorkeursmethode
De waardering van het publiek goed baseren op hoe mensen zich gedragen
vb: reiskosten meten die mensen maken om een bos te bezoeken
tragedy of the commons
illustreert waarom gemeenschappelijke bronnen zwaarder gebruikt worden dan maatschappelijk wenselijk.
- Gemeenschappelijke middelen lijden onder overmatig gebruik en uitputting, omdat niemand moet betale voor
hun gebruik. Dit is gelijkaardig aan een negatieve externaliteit
- Gebruikers negeren de kost die hun overmatig gebruik toebrengt aan de andere gebruikers en gebruiken
daarom te veel
- Vb. drukke openbare wegen, gratis parkeerplaatsen, uitputting van visbestanden, zie dias 23 -29
uitputting van gemeenschappelijke bronnen door externaliteiten
- men houdt rekening met zijn eigen kost, maar niet de kost voor de volgende (vb: vissers)
- hierdoor ligt de sociale marginale kost hoger dan de private marginale kost
- er wordt dus meer gevist dan maatschapelijk wenselijk
irreversibiliteiten
= ‘onomkeerbaarheid’ = waneer iets niet of zeer moeilijk/traag naar zijn originele staat keert
vb: koolstofcyclus, uitstervende dieren
belang van private eigendomsrechten + link met Coase Theorema
- De markt is niet in staat om de middelen efficiënt toe te wijzen indien er geen degelijke private
eigendomsrechten zijn. - Eigendomsrechten betekenen dat een waardevol object een eigenaar heeft met wettelijke controlerechten
over het goed - Eigendomsrechten maken niet-exclusieve goederen exclusief (vb koeien en bizons)
- Wanneer een niet-exclusiviteit of niet-rivaliteit een marktfaling veroorzaakt, kan de overheid soms het
probleem oplossen door het publieke goed zelf te voorzien (vb. lucht- of waterzuiveringsinstallaties) of Door
private eigendomsrechten te creëren (bijvoorbeeld emissierechten en visrechten) en dan volgt het
Coase theorema
problemen private oplossingen (3 problemen)
- te hoge transactiekosten
- eigendomsrechten worden niet afgedwongen (vb walvissen in Japan)
- eigensdomrechten op wereldwijde zaken (vb: EU doet hun best, maar China niet)
De acht principes voor het beheer van (lokale) gemeenschappelijke bronnen
- Definïeer duidelijke groepsgrenzen
- Pas regels aan aan lokale noden /omstandigheden
- Geef inspraak bij het aanpassen van de regels
- Zorg ervoor dat hogere overheden deze regels respecteren
- Maak een systeem om de leden te controleren
- Escalerende sancties voor overtreders
- Toegankelijk en goedkoop systeem voor conflictresolutie
- Verantwoordelijk van bottom to top in hele systeem
