H11: The speaking brain Flashcards
Afasie
verworven taalstoornis waarbij men problemen ondervindt met het begrijpen en/of
produceren van taal. Betrekt meerdere modaliteiten en meerdere taalkundige componenten.
Veroorzaakt door gelokaliseerde hersenschade.
anomie
woordvindingprobleem
Semantische anomie
tekort in het activeren van lemma’s
Woordvorm anomie
tekort in het activeren van de fonologische vorm
parafasie
Weglating of vervanging van woorden
Lexicale/semantische parafasie
substitutie met bestaand woord
-Andere parafasieën kunnen irrelevant of niet-specifiek zijn
Fonologische parafasie
onbedoeld klanken binnen een woord vervangt, toevoegt, of weglaat, wat resulteert in een foutief uitgesproken woord
Neologisme
nieuwe woorden
N400
ERP-component die wordt teruggevonden wanneer een woordbetekenis buiten context of
onverwachts lijkt te zijn.
- bij semantische incoherentie of wanneer conflict met geweten en kennis over wereld
- houdt rekening met globale context
- geschreven als gesproken woorden
Amodaal concept
onafhankelijk van input- of output-
modaliteit; niet gebonden aan een perceptueel systeem
Grounded concept
antal concepten die
niet gedefiniëerd zijn in termen van elkaar, maar die gegrond zijn door universalia (= algemene
begrippen) in de omgeving en onze interacties ermee, zoals gedeelde perceptuele en motorische ervaringen
=> gekoppeld aan sensorische
en motorische ervaringen
Hub
Amodale semantieken
→ anterieure temporale lobben
Spokes
Gegronde semantieken
→ rest van het brein (buiten anterieure temporale lobben)
Hub-and-spoke model – Patterson
Model dat semantische info opslaat in verschillende regio’s die betrokken zijn in sensorische en lichamelijke processen, maar deze sluiten aan op een centraal, amodaal, semantisch systeem
Sensorisch-funtioneel onderscheid
De hypothese dat semantische kenmerken (‘features’)
geclusterd zijn in de hersenen volgens waarvoor ze gebruikt worden en hun fysieke
eigenschappen.
- Levende dingen meer gedefinieerd door hun sensorische
eigenschappen
- Levenloze objecten: meer gedefinieerd door hun functies
Autotopagnosie
onvermogen om lichaamsdelen te lokaliseren op zichzelf, op afbeeldingen, of op anderen
Broca’s regio
- Belangrijk voor syntaxis (niet alleen taalgebaseerde syntaxis)
- Verwerking van zinnen
- 2 functionele subdivisie
-> Anterieur deel (BA44-BA6)
-> Posterieur deel (BA45-BA47)
Anterieur deel van Broca (BA45-BA47)
Gerelateerd aan werkgeheugen en de controle van semantische geheugen
Posterieur deel van Broca (BA44-BA6)
Betrokken bij verwerking van hiërarchische structuren, en het bepalen van de volgorde van gedrag in het algemeen
Diepe dysfasie
Onvermogen om non-woorden te herhalen, maken van semantische fouten bij nazeggen.
= tekort in “hoe”-route, steunen op afgezwakte “wat”-route
“Wat”-route
- Ventrale route langs temporale lob
- Herkent spraak akoestisch
- Belangrijk voor spraakbegrip (maakt dus contact met onze semantische kennis)
“Hoe”-route
- Dorsale route met oa. pariëto-frontale circuit
- Herkent spraak motorisch (~ motortheorie van spraakperceptie)
- Wordt gebruikt om nieuwe woorden te zeggen en leren
garden-path sentences
zin waarbij het eerste deel een syntactische interpretatie opwekt die niet blijkt te kloppen
Parsing
proces van het geven van een syntactische structuur aan woorden, vormen van zinnen
Parsing gebaseerd op ….(2)
- Structure-driven parsing: alleen syntactische eigenschappen van woorden
- Discourse-driven parsing: zowel syntaxische eigenschappen ook beïnvloed door semantische eigenschappen van woorden
=> volgens hersenlaesie studies zijn beide gescheiden
Huidige visie op Broca’s gebied
- gelimiteerde rol in spraakproductie
- belangrijk voor spraak begrip: bij hoge memory load en semantisch/syntax ambigu
- posterior regio belangrijk voor syntax (maar niet specifiek voor taal)
P600
ERP geassocieerd met verwerken van grammaticale abnormaalheden
Discrete stages model (Levelt)
(1) Lexicalisatie: het selecteren van een woord obv de betekenis die men wenst over te brengen bij het produceren van spraak
(2) Lemma retrieval: grammaticale eigenschappen van woorden moeten worden opgehaald en gespecificeerd
(3) Lexeem retrieval of fonologische encoding: uiteindelijke woordvorm met worden opgehaald
=> discrete fases
- FASE 1: 1+2
- FASE 2: 3
Interactive stages model (Dell)
Soortgelijke stadia als Levelt’s model maar dan volledig interactief
-> evidentie: mixed errors
Broca’s regio en articulatie
- niet noodzakelijk betrokken
- Broca wss betrokken bij overte en coverte planning van spraakproducten (cf. spiegelneuronen)
