H10: Endocrien Stelsel Flashcards
Wat is een hormoon?
Een endocrien klierproduct of chemische signaalstof die door cellen in een weefsel wordt afgegeven en door bloed naar doelcellen in ander weefsel wordt vervoerd
Wat zijn de gelijkenissen en verschillen tussen het zenuwstelsel en hormoonstelsel?
GELIJKENISSEN :
= rol bij handhaven homeostase
= werken samen om voor goede functionering en communicatie tussen cellen en organen te zorgen
VERSCHILLEN:
ZENUWSTELSEL: HORMOONSTELSEL:
-signalen- -hormonen-
-bron en bestemming specifiek- - vervoerd via bloed-
-effect kort en snel- -effect lang en traag-
Hoe kunnen we verschillende hormonen op 3 manieren onderscheiden?
- 3 x scheikundige structuren : (aminozuurderivaten, peptidehormonen, vetderivaten)
- 2 x werking mechanismen : (niet steroïde , steroïde en schildklierhormonen)
- 2 x transportmanieren : ( wateroplosbare , vetoplosbare)
Welke 3 scheikunde structuren van hormonen bestaan er en leg uit hun rol en samenstelling + geef van elke soort voorbeelden
- AMINOZUUR DERIVATEN:
- structuur lijkt op aminozuren
- rol bij stress en slaap/waak-regulatie
- adrenaline, noradrenaline, melatonine, schildklierhormonen - PEPTIDEHORMONEN:
-ketens aminozuren geproduceerd door hypofyse en hypothalamus
- rol bij groei en voortplanting
- ADH, ACTH, OXY, TSH, FSH, LH, PRL, GH, MSH - VETDERIVATEN:
-2 soorten :
- STEROIDHORMONEN:
- op basis van cholesterol en productie door bijnieren en voortplantingsorganen
- rol bij voortplanting, immuun, stress
- gebonden aan transporteiwitten want niet wateroplosbaar
- testosteron, oestrogeen, cortisol
- EICOSANOIDEN:
- van vetzuur arachidonzuur
- rol bij ontstekingsreactie en pijnregulatie
- prostaglandines
Geef de 2 verschillende werkingsmechanismen van hormonen weer met hun verschillen
NIET STEROID HORMONEN:
- interactie met receptoren op de celmembraan ( membraanreceptoren)
- Nor adrenaline, adrenaline, peptidehormonen en eicosanoiden
- ze binden aan receptoren oppervlakmembraan
- PROCES = systeem met 1ste en 2 de signaalstof
- STAP 1: 1ste SS = hormoon zelf + gaat binding aan
- STAP 2: binding activeert G-eiwit ( = schakel tussen 1ste en 2de SS)
- STAP 3: 2de SS wordt geproduceerd ( = cyclische AMP ( cAMP) een intermediair molecule)
- STAP 4: activatie of remming van enzymen in de cel
STEROÏDE EN SCHILDKLIERHORMONEN:
- interactie met receptoren binnen de cel ( = intercellulaire receptoren)
- steroide en schildkllierhormonen
- ST binden aan receptoren in cytoplasma of celkern / SK binden aan r in celkern of mitochondrien
- PROCES = ST en SK gaan door celmembraan heen door diffusie
- ST binding leidt tot activatie van transcriptie in de celkern
- SK ( 2 manieren) 1ste is = ST en 2de = leidt tot toename productie van ATP
Geef de verschillen tussen de 2 transportmanieren bij hormonen weer?
WATEROPLOSBARE : VETOPLOSBARE:
- lossen op in bloedplasma. - binden aan transporteiwitten die hen vervoeren naar doelcellen
- kunnen NIET door celmembraan- - diffusie door celmembraan
- binden aan R oppervlak van de doelcellen - binden aan R binnen de cel
Welke 3 manieren bestaan er bij de regulering van zowel zenuw en hormoon stelsels door de hypothalamus?
- Afgifte van regulerende hormonen naar hypofysevoorkwab voor het aansturen van endocriene cellen
- Endocriene functie bij de hypofyseachterkwab ( Endocriene cellen in de hypothalamus produceren hormonen maar worden pas afgegeven door de hypofyseachterkwab)
- Regulatie van de sympathische output naar het bijniermerg via neuronen (= H zet endocriene cellen van de bijniermerg aan)
Som de hormonen op geproduceerd door de hypothalamus? Wat doen ze?
- RH = Releasing hormones = stimuleert synthese en secretie hormonen H-voorkwab
- IH = inhibiting hormones = remt synthese en secretie hormonen H-voorkwab
- OX = Oxytocine = rol bij:
LADIES:
- contractie uterus bij bevalling
- terugkeren uterus
- orgasmes
- toeschietreflex melk
- gevoel van verbondenheid
GENTS:
- contractie zaadleider en prostaatklier
- gevoel van verbondenheid
- ADH = Anti-diuretisch hormoon:
- remt productie urine
- rol bij regulatie bloedvolume en bloeddruk
Welke hormonen worden aangemaakt door de hypofyse voorkwab
- TSH = Thyroide stimulerend hormoon =
- doel = stimuleert schildklier
- effect = afgifte T3 en T4 regelen stofwisseling in de cellen - ACTH = Adrenocorticotroop =
- doel = stimuleert schors van de bijnier
- effect = 1. Afgifte glucocorticoiden (cortisol = ontstekkingsremmend)
2. Afgifte mineralocorticoiden ( regelen stofwisseling van mineralen)
3. Afgifte androgenen - FSH = Follikelstimulerend hormoon =
- doel = stimuleert follikel cellen in de ovaria
- effect = afgifte oestrogeen en ontwikkeling follikels ( vrouw) en testosteron ( man) - LH = Luteiniserend hormoon =
- doel = werkt op testes en follikelcellen van de ovaria
- effect = veroorzaakt ovulatie en vorming corpus luteum die pro afgeeft (vrouw) en testosteron ( man) - PL = prolactine = stimuleert borstklieren om melk aan te maken
- GH = groeihormoon = unknown
- MSH = Melanocytstimulerend hormoon = unknown
Welke hormonen worden aangemaakt door medulla adrenalis?
Medulla adrenalis is bijniermerg:
- Noradrenaline / norepinefrine:
- verhoogt activiteit van hart en BD ( bloed naar spieren)
- verhoogt activiteit van ademhalinsstelsel
- verhoogt BSS door afbraak van glycogeen ( uit lever) en afgifte van vetten uit lichaamsvet
- fight or flight reactie
- Adrenaline / epinefrine
- vergelijkbaar effect met noradrenaline
- rol in slaap-waakcyclus
Welke hormonen worden afgescheiden door de bijnier? Welk effect hebben ze?
In de CORTEX ADRENALIS: (bijnierschors)
- MINERALOCORTICOIDEN = aldosteron = reg water-zoutbalans ( stimuleert nieren Na vast houden en K uitsheiden)
- GLUCOCORTICOIDEN = cortisol = rol in uitwiss van koolhydraten, vetten, eiwitten helpt omgaan met stress door hoge BSS en ontsteking onderdrukken
- ANDROGENEN = testosteron = Mann sec kenmerken en libido
In de MEDULLA ADRENALIS ( bijniermerg)
- ADRENALINE
- NORADRENALINE
Welke hormonen worden afgescheiden door de geslachtsorganen? Geef effecten weer
In de OVARIA :
- oestrogenen = groei endometrium + vrouw sec kenm
- inhibine = remt FSH
- progesteron = groei, slijmafscheiding, onderhoud endometrium en ondersteuning tijdens ZS
In de TESTES :
- testosteron = man sec kenm, productie en rijping zaadcellen
- inhibine = remt FSH
Welke hormonen worden afgegeven door de schildklier?
In de CELLEN VAN EPITHEEL:
- T3 ( Trijoodthyonine) ( = actieve vorm van T4)
- T4 (Thyroxine) = regulatie stofwisseling, hartslag, groei en ontwikkeling lichaam
In de C-CELLEN OF PARAFOLLICULAIRE:
- Calcitonine = verlaagt Ca conc in bloed door opname Ca in botten en afgifte van Ca
Welk hormoon wordt afgegeven door de bijschildklieren ( parathyroid)
PTH = Parathyroid hormoon = stijgt Ca in bloed zorgt voor afgifte Ca in de botten en opname in de darmen en verlaagt verlies van Ca via de nieren
Welke hormonen worden afgegeven door de pancreas ( of alvleesklier)
In de EILANDJES VAN LANGERHANS
- Insuline = afgifte betacellen en daalt BSS door glucose opname in de cellen te verhogen
- glucagon = afgifte door alfacellen en stijgt BSS door glucose afgifte uit de lever te stimuleren
Welke hormonen scheidt vetweefsel af? Hoe heten deze ?
ADIPOKINES:
- Leptine = verlaagt hongergevoel
- Resistine = verlaagt gevoeligheid voor insuline
Welk hormoon wordt afgescheiden door de epifyse? Wat is een andere naam van de epifyse
Melatonine = regulatie slaap - waak ritme
epifyse = pijnappelklier
Wat zijn de exocriene klierproducten van de pancreas en wat is hun rol?
- AMYLASE = enzym die koolhydraten afbreekt naar enkelvoudige suikers
- LIPASE = enzym die vetten afbreekt tot vetzuren en glycerol
- PROTEASE = enzym die eiwitten afbreekt tot aminozuren
Geef de verschillende fases weer bij stress ter hoogte van het endocriene stelsel. Geef weer welke hormonen meespelen?
STAP 1: ALARMFASE ( noradrenaline en adrenaline)
HF stijgt
+ BD stijgt
+ ademhaling stijgt
+ omzet glycogeen en glucose stijgt
+ bloed naar spieren stijgt
+ bronchodilatatie
-> hypothalamus -> zet bijniermerg aan tot aanmaak NA en A
STAP 2 : WEERSTANDSFASE (cortisol)
-> hypothalamus activeert hypofyse VK ( door ACTH RF) tot aanmaak ACTH
> ACTH bindt met receptor bijnierschors en stimuleert MC, GC en androgenen
-> MC verhoogt BD
-> GC verhoogt BSS en anti inflammatie en stimuleert aanmaak cortisol
-> lage conc cortisol is goed te hoog is toxisch
STAP 3 : UITPUTTINGSFASE
-> door lange duur weerstandsfase zorgt voor uitputting verzuurreserves wat zorgt voor een te kort aan bouwstoffen zoals steroidhormonen ( o.a cortisol)
—> resultaat = chronische pijn
Welke hormonen spelen een rol bij aanmaak en afbraak van botweefsel?
- CALCITONINE = opname Ca in botten -> normale ontwikkeling skelet
- CALCITRIOL = nierhormoon -> Ca spiegel daalt in bloed door Ca op te slaan in beenderstelsel ( werking calcitonine)
-PARATHYROID HORMOON = opname Ca van botten naar bloed
Werking van hormonen bij suikerspiegel
Regulatie gebeurt door pancreas:
GLUCOSE CONC in bloed stijgt : BETACELLEN geven insultine af
-> daalt BSS door stimulatie transport van glucose van bloed naar doelcellen ( cellen gebruiken G als E)
GLUCOSE CONC in bloed daalt : ALFACELLEN geven glucagon af
-> stijgt BSS door stimulatie afbraak glycogeen naar glucose in skeletspieren ( voor aanmaak ATP) en levercellen ( voor afgifte aan bloed)
Werking van hormonen bij suikerspiegel
Regulatie gebeurt door pancreas
