GKE endocrinologie Flashcards
DM type 1 symptomen
- Dorst
- Polyurie (osm diurese)
- Vermageren (door vetafbraak)
- Asthenie (door spierafbraak)
- Drang nr zoet
- Deshydratatietekens
DM type 1 en 2 diagnose labo
- glycemie
a) Nuchter suiker >126mg/dl
b) at random > 200mg/dl
c) >200mg/dL 2 uur na OGTT (75g glucose)
(in bloed > 3 mmol/l of urine > 5mmol/l)
-Gestegen osmolariteit
-Acidose
-Ketonurie
DM type 2 symptomen
- vage klachten
- moe
- gedaalde concentratie
- voos gevoel
- vermageren/deshydratatie
- micro- en macrovasculaire complicaties bv. angor/claudicatio/visusdaling
- cave voor zij met gestegen CV risico/obstetr antec/obees/cortico/diuretica
DM type 1 therapie
- DOEL: HbA1c<7%
- controle KH
- beweging
- Insuline (max 40 E/d). Start met snelwerkend (novorapid (ultrasnel)) via infuus.
a) Dan 4-5/d snelwerkend.
b) 1-2/d lang/traagwerkend (lantus)
DM type 2 therapie
- regelen glycemie (OAD)
- reductie CV risicofactoren
- beweging/hygiëne
- educator
- bariat chirugie
- dieet
Geef de klassen OAD (orale anti-diabetica) (6 + insuline wanneer?)
1) Biguanide (metformine)(dalen resistentie)
* NIET nierinsuffi en anoxemie/GEEN hypo’s)/ gunstig CV
2) sulfonylurea (stimuleren secretie)
* NIET bij zwanger/ CAVE hypo/NIET ketoacidose of vaatlijden of nierlijden/CAVE polyfarmacie
3) Incretine (glucagon like peptide 1) mimetica (SC)en enhancers (pas terugbet indien al op metformine / GEEN hypo/ beiden NIET bij zwanger
4) PPARY-agonist of glitazone
* NIET bij hartfalen/zwanger
5) Gliniden cfr sulfamide zonder hypo risico
Niet bij zwanger
6) inh Glucosidasen
7) nr insuline bij nuchter glyc > 150mg/dl of HbA1c > 7.5% start ’s avonds met 1x 12 tot 24 E traagwerkend
Ketoacidose symptomen en therapie
- kan teken 1 zijn van diabetes mellitus
- symptomen: (cave coma), hyperglyc, ketonemie/urie, metabole acidose, anion-gap, electrolytenst, leucocytose, amylasemie
-R/vocht (IV isotoon NaCl-) CAVE hersenoedeem, mineralen, insuline
Hyperosmolair niet-ketotisch coma
- labo: Hypergly (2000mg/dl, hyperNA, geen anion-gap, geen acidose,
- deshydratie met shockrisico (cerebrale dehydratie)
R/vocht!!! + lage dosis insuline
Follow-up diabetes mellitus
- BDcontrole: Stel te hoog, Zout beperken , ACE- inh (ook zonder hypertensie zinvol voor de nieren) of ARB
- EKG
- bloedlipiden
- nieren: microalbuminurie? creatinine klaring
- urinekweek
- jaarlijks oogfundus
- perifere neuropathie? voeten nakijken
Prediabetes / Gestegen glucosetolerantie: labo
glycemie:
a) Nuchter tss 100 en 126
b) 2u na OGTT >= 140 en < 200
Hypoglycemie symtomen
-adrenerge symptomen: palpitaties, tremor, transpiratie, honger, bleek
- ’s nachts heel bizarre dromen
- cave: hypoglycemia unawereness
-neuroglycopenie (bij <40mg/dL, glucose tekort in CZS): diplopie, spraakmoeilijkheden, concentratieverlies, gedragstoornissen, convulsie, coma
- Triade van Whipple:
- symptomen hypo
- reële hypo (<50mg/dL)
- verdwijnen symptomen na glucose
chronische verwikkelingen van Diabetes mellitus
- MICRO-angiopathie:
- retinopathie (NDPR/PDR)
- nefropathie (intercap glom sclerose)
- MACRO-angiopathie:
- angor/infarct/claudicatio
- Diabetische (poly)NEUROpathie
- sensorieel freq, vnl OL: pijn, paresthesieën,..
- motorisch: voetdrop, facpara
- autonoom (!): ortho hypot, gastroparese, constipatie, blaasretentie,…
-COMBI: diabetische voet
Diabetes insipidus oorzaak + symptomen
-symptomen: Polyurie (4-20L/d) vrij plots Polydipsie ook s nachts -teveel secretie van ADH (dr hypofysetumor: craniofaryngeoom; trauma hypofysesteel, idiopatisch)
Hypofysetumor symptomen
-lokale tumorgroei:
Hoofdpijn / visusproblemen
Zelden hypofysaire apoplexie
-uitval normale hypofysefunctie:
LH/FSH uitval: amenorree, libidoverlies, erect disfctie
TSH/ACTH uitval: asthenie, hypotensie
-hypersecretie hormoon: Prolactinoma (vnl microadenomata) meest freq (40%) => overdreven vochtverlies uit tepel GH: acromegalie ACTH: Cushing TSH: zelfzaam
Hypopituïtarisme oorzaken
- start uitval GH, dan LH/FSH, ACTH/TSH, laatst prolactine
- oorzaken:
hypofyse tumor,
SHEEHANSYNDROOM (postpartumnecrose), craniofaryngioom,
empty sella syndroom,
AI-hypofysitis,
na RT/chirurgie,
trauma,
M,
kiemceltumor,
infectie,
infiltr,
genetisch,
congenitaal
Endocrinologische oorzaken van zweten
acromegalie, diabetes, hyperthyreoïdie menopauze, feochromocytoom, carcinoid syndroom Cushing syndroom (?)
Syndroom van Cushing symptomen (16 + bijkomende kenmerken bij man en vrouw)
- Typische vetverdeling: vetopstapeling ter hoogte van de buik (centrale adipositas), terwijl de armen en benen slank zijn en soms zelfs mager door spierafbraak.
- Gewichtstoename. Door de ongewone vetverdeling over het lichaam lijkt iemand ook veel dikker.
- Moonface (letterlijk ‘maangezicht’), een rond opgeblazen gelaat
- Bisonnek (ook wel ‘buffalo hump’ genoemd), een bochel van vet hoog op de rug
- Dunnere huid, waarbij er sneller dan normaal blauwe plekken ontstaan
- Striae (zwangerschapsstrepen) op buik en billen door gewichtstoename en verzwakking bindweefsel.
- Vermoeidheid
- Slaapproblematiek, waarbij het dag/nacht ritme moeilijk is te handhaven.
- Dunner wordende spieren (spieratrofie) en vermindering spierkracht
- Dunner en brokkelig wordende haren
- Vaak moeten plassen (polyurie)
- te hoog cortisol in het bloed. Het cortisol kan ook in het speeksel en de urine gemeten worden.
- Overmatige acne
- Hypertensie (hoge bloeddruk)
- Kwalitatief minder parodontium
- Verminderde vruchtbaarheid of verminderd libido.
- bij vrouwen ook nog
- hirsutisme op gelaat, borsten, buik en ledematen.
- dysmenorree, amenorree
- Op lange termijn kan osteoporose
- Bij mannen ook nog
- impotentie.
Syndroom van Cushing: wat en oorzaken
- verzameling van klinische tekens en symptomen die veroorzaakt wordt door hypercortisolemie
- Oorzaken:
a) hypofysetumor (ACTH) : “de ziekte van Cushing”
b) de bijnier
c) iatrogeen, behandeling met corticosteroïden voor een andere ziekte
d) zware depressie
e) de hypothalamus (overmatige afgifte van het hormoon CRH; corticotropin-releasing hormone)
f) een tumor buiten de hypofyse, die ACTH produceert (bijvoorbeeld een longcarcinoom): “ectopische Cushing”
Ziekte van Cushing
overproductie van ACTH in de hypofyse tgv goedaardige tumor met syndroom van Cushing tot gevolg
Ectopische Cushing
tumor buiten de hypofyse, die ACTH produceert (bijvoorbeeld een longcarcinoom). met syndroom van Cushing tot gevolg
Schildkliercysten
- Stoornis in migratie met ectopisch thyroïdweefsel/ resten uit ductus thyreoglossus
- Colloïdcysten
- Bloeding
- ‘echte’
- Thyroglossuscysten (check op echo, nog vrij veel frequent)
- Dermoidcysten
Struma
- goedaardig progressieve opzetting/ dr gestegen TSH stimulatie door bv joodgebrek (gebergte, puberteit, zwanger), genetische enzymstoornis)
- Vergroting schildklier: diffuus, beperkt tot solitaire nodus of multipele noduli
- symptomen vnl door lokale druk: ADHproblemen, soms veneuze stuwing
Maligne schildkliertumoren types
- papilair Tcarcinoom (goed gediff, meest frequent)
- folliculair Tcarcinoom, CAVE M: lymfogeen en hematogeen (vnl long/bot)
- medullair Tcarcinoom (woekering van C-cellen, tumormarkers: calcitonine en CEA; 20% familiaal met MEN)
Diagnose schilklierCA
-Echo
-Scintigrafie: kleurt nodule zwakker dan omliggend = koude nodus => DD
adenoom,
carcinoom,
degeneratieve cyste,
echte cyste,
plots knobbel => denk aan bloeding
-PUNCTIE voor DD!!!
Therapie schildklierCA
1) op basis van scintigrafie
warm: afwachtend
koud: afwachtend of HK
2) HK indien vermoeden maligne:
- verdachte punctie
- recente volumetoename
- andere argumenten maligniteit
- jong pt, man, solitaire nodule
SupprT met TSH frequent
Indien papilair: thyroidectomie, ablatie radiojood, dan TSH suppressief
3) !!!FU: meting thyreoglobuline
Thyroïditis types (3)
1) Subacute thyroiditis van de Quervain
(reuscelthyroïditis vaak na virale ontsteking)
2) Silentieuze (onderliggend AI T lijden)
3) T van Hashimoto (meest FREQUENT)
Vaak naar hypothyroidie
=> zeldzaam
Thyroïditis symptomen
- pijnlijk spontaan of palpatie (uitstraling naar oren)
- eerst sympt thyreotoxie dan hypothyr
- inflammatie
- INDIEN silentieus: pijnloos zonder inflammatie
Thyroïditis diagnose
- Palpatie: matig opgezet/ vast
- eerste w geen captatie op scan
- biochem tekenen inflam: gestegen sedim, CRP, alfa2glob
- echo: diffuus hypoechogeen
- *Diagnose T van Hashimoto: hoge titers Tantilichamen
Thyroïditis therapie
- spontane genezing
- sympt: NASID bij mild, cortico bij ernstig
- DOE B-blokker!
Thyreotoxicose types/oorzaken (6)
1) !!ziekte van Graves=>
AI-ziekte; gest stim T dr TSI of TSAb
(thyreotoxi + diffuus vergrote T)
2) !!Toxisch adenoom (warme nodule)=>
Kan zonder thyreotoxi
3) !!multinodulair struma =Hyperthyreoïdie
Overmaat vrij T3 en T4 dr verhoogde synthese schildklier dr goiter (autoneem functio follikels), indien subkl CAVE joodtoediening bij contrast; sympt eerder sluipend
4) subactue thyroïditis van Quervain
Voorbijgaande thyreotoxi
5) overmatige inname TSH
6) na inname cordarone mogelijk tot hypo of hyperthyreodie!
Thyreotoxicose symptomen
- hartkloppingen
- nerveus
- vermageren
- tremor
- zweten/warmte intolerantie
- emo labiel/concstoornis
- slapeloos/moe
- spierzwak/ haaruitval
- meer stoelgang/stoornis menstrueel
- subfebril/polyurie/ jeuk
- Graves: typisch endocriene oftalmopathie met proptose, vitiligo, hevige thyreotoxi
- Multinod struma: sympt progressief,
Thyreotoxicose diagnose
- Bepaling TSH
- Bepaling FT3 en FT4
- Schildklierscintigrafie (99m Tc)
- Echo (doppler)
Algemeen: nerveus
Cor: tachycardie, soms PIP/hartfalen
Fijne temoren vingers/tong/oogleden + spierzwak (+signe du tabouret)
Huid: warm + vochtig
Ogen: hypersympathico, retractie bovenste ooglid
Palpatie nodulair struma bij MNS
Laag TSH, hoog FT4 en FT3