GKE alledaagse klachten in de HA praktijk: 58 vaak voorkomende aandoeningen Flashcards
Duizeligheid (licht gevoel in het hoofd) DD
Oorzaken: Hart- of geleidingsstoornissen, structurele hartafwijkingen, ernstig bloedverlies of anemie, depressie, orthostatische hypotensie, angststoornis, vaso-vagale collaps, bijwerking medicatie: Vb van medicatie: diuretica, antihypertensiva, vasodilatoren, NSAID's, antiparkinson medicatie, alfablokkers, psychotrope stoffen, AB
Duizeligheid (licht in hoofd) diagnostisch beleid
Alarmsignalen: afwijkend hartritme, ouderen > 65 jaar, duizelig tijdens inspanning (kan wijzen op cardiomyopathie of aortaklepafwijking)
KO: pols en bloeddruk (eventueel ook staand na 1, 2 en 3 minuten), auscultatie van het hart
Aanvullend onderzoek: Hb bepaling, evt glucose bepaling, ECG bij risicofactoren
Draaiduizeligheid/ vertigo DD
CVA, cerebellaire problemen, acousticusneurinoom, BPPV, neuritis vestibularis, ménière, labyrintitis, migraine, MS, reisziekte
Draaiduizeligheid/vertigo diagnostische aanpak
KO: coordinatie testen en gangpatroontesten van neurologisch onderzoek, verder neurologisch onderzoek bij ouderen met heftige vertigo, gangonderzoek, Dix-Hallpike, trommelvlies beoordelen op indicatie
Alarm: draaiduizelig met acuut begin met bij neurologisch onderzoek aanwijzingen voor uitval hersenstam of cerebellum, langdurige duizeligheid met eenzijdig gehoorsverlies kan wijzen op acousticusneurinoom
Aanvullend onderzoek: audiometrie, ENG, CT of MRI
ENG
elektronystagmografie (soort EMG bij diagnose van nystagmus om elektrische oogspieractiviteit te meten)
Gewichtstoename oorzaken
- primair (verhoogde intake, verlaagd verbruik),
- medicatie (cortico’s, insuline, oestrogenen, antidepressiva, antipsychotica),
- hormonale afwijkingen (hypothyreoïdie, Cushing, groeihormoondef, hypothalamusdysfunctie, polycysteus ovariumsyndroom),
- genetische afwijkingen,
- zwangerschap,
- vochtopstapeling,
- tumor,
- spiermassa
Gewichtstoename diagnostiek
KO: BMI berekenen, verder onderzoek alleen zinvol bij specifieke aanwijzingen
Alarm: gewichtstoename met dyspnoe of dikke voeten. Gewichtstoename en zwelling van de buik
Aanvullend onderzoek: eventueel TSH, vrij cortisol en creatinine in 24 urine bij verdenking cushing.
Gewichtsverlies oorzaken
-onvoldoende voedsel beschikbaar,
-verminderde eetlust (depressie, angststoornis, stress, anorexia nervosa, alcoholgebruik, maligniteiten, nierinsufficiëntie, hartfalen in eindfase, bijnierinsufficiëntie, bijwerking medicatie),
- gastroenterololgisch:
refluxoesofagitis, peptisch ulcus, oesfagusstrictuur, oesofaguscarcinoom, maagcarcinoom, compressie door intra-abdominale massa, pancreasinsufficiëntie, coeliakie, parasitaire darmziekten, diarree, gastritis, galsteenlijden,
-Neuro: dementie, CVA, ALS,
-gebitsproblemen,
- endocrino: hyperthyreoïdie, diabetes mellitus
-chronische infectieziekten,
- COPD,
Gewichtsverlies diagnostiek
KO: BMI, algemene indruk, pols, gebit, mondholte, nek en hals, mammae, hart, longen, lever, abdomen, rectaal toucher, oedemen?
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek (BSE, leukocyten, Hb, bloedglucose, TSH, alkalisch fosfatase gamma-GT, ALAT, ASAT, albumine, calium en creatinine).
- Urine onderzoek op sediment, nitriet, glucose en ketonen.
- Rx thorax.
- Echografie abdomen.
Koorts bij kinderen oorzaken
- meningitis,
- Pneumo: pneumonie, blwi, acute bronchitis,
- NKO: otitis media, acute tonsillitis, virusziekte,
- gastro-enteritis,
- urineweginfectie,
- na vaccinatie,
- juveniel reuma,
- medicamenteus,
- leukemie,
- afwezigheid zweetklieren
Koorts bij kinderen diagnostiek
KO: algemene indruk, meningeale prikkeling testen (Brudzinski en Kernig), palpatie fontanel, aspect van huid en slijmvliezen, onderzoek KNO gebied, longen ausculteren, onderzoek abdomen
Alarm: ernstig ziek kind, minder dan de helft van wat normaal gedronken wordt opgenomen, aanhoudend braken, niet goed wekbaar, slechte reacties, niet troostbaar, kreunen, bleke huid, cyanotische huid, petechiën, meningeale prikkeling, tachypneu
Aanvullend onderzoek:
- urineonderzoek,
- infectieparameters in bloed,
- lumbaalpunctie bij verdenking op meningisme,
- bloedkweek,
- urologisch onderzoek bij urineweginfectie onder 4 jaar (jongens onder 12 jaar) => anatomische oorzaak?
- neurologische onderzoek
Koorts bij volwassenen oorzaken
- Infectieus: virale infecties, bacteriële infecties, tuberculose, aids, endocarditis lenta,
- groot hematoom,
- myocardinfarct,
- DVT, longembolie,
- Malignitieit: acute leukemie, maligne lymfoom, Hodgkin, sarcoom, levermetastasen,
- Reumatologisch: reumatoïde artritis, lupus, arteriitis temporalis, polyarteritis nodosa, polymyalgia rheumatica,
sarcoïdose, ziekte van Wegener, ziekte van Still, jicht - medicatie,
- IBD,
- hyperthyreoïdie,
- Addison,
- hemolytische crisis,
- verhoogde hersendruk/verhoogde ICP
Koorts bij volwassenen diagnostiek
KO: algemene indruk, meningeale prikkeling testen, vitale functies (pols, bloeddruk, ademhaling, lichaamstemperatuur; opm: oraal 0,6° lager dan rectaal), huid onderzoek, lymfeklieren palperen, arteria temporalis palperen, onderzoek mondholte en NKO-regio, respiratoir onderzoek, abdomen onderzoek, genitalia, gewrichten, onderbenen
Aanvullend onderzoek:
- urine onderzoek en kweek,
- bloedonderzoek,
- bloedkweek,
- rx thorax,
- mantoux-test,
- proefbehandeling met AB, tuberculostatica of cortico’s.
Vergrote lymfeklieren oorzaken
- infectieus: HIV, SOA, virussen (cytomegalie, mononucleosis, Herpes), wondinfectie, tuberculose, toxoplasmose, kattenkrabziekte, schimmels (aspergillose),tropische ziekten
- lymfadenitis colli,
- maligniteit (lymfoom: Hodgkin en non-Hodgkin, metastase, CLL)
- Reactief inflammatie: lupus, sarcoïdose,
- medicatie (fenytoïne, carbamazepine, allopurinol),
-CAVE: DD geen lymfeklieren: hydrosi adeninitis? Hernia? Cyste abces? halsrib? niet ingedaalde testis? lateraal ribletsel? Branchiaalcyste? thyroïdnodule? Halsrib?
Vergrote lymfeklieren diagnostiek
KO: inspectie en palpatie, bij gegeneraliseerde lymfekliervergroting of een verdachte solitaire klier wordt er algemeen lichamelijk onderzoek met lever- en miltpalpatie uitgevoerd, alle lymfeklierstations!!
Alarmsymptomen: leeftijd > 40 jaar, geen pijn, grootte > 1 cm, gegeneraliseerde jeuk, supraclaviculaire klier, zeer vaste consistentie
Aanvullend onderzoek:
- hematologisch onderzoek met BSE en aantal lymfocyten en atypische lymfocyten voor mononucleosis, serologie mononucleosis,
- cytologische punctie onder echo *3-4 weken wachten bij lokale zwelling,
Moeheid oorzaken
- zwangerschap,
- fysiologisch,
- virale infectieziekten (luchtweg, hepatitis, hiv, mononucleosis),
- bacteriële infectieziekten (tuberculose, endocarditis, ziekte van Lyme),
- hart- en longziekten (decompensatio cordis, COPD, pulmonale hypertensie),
- inflammatoire darmziekte,
- Reumatologie: fibromyalgie, CVS,… reumatoïde artritis, polymyalgie rheumatica,
- maligniteit: lymfeproliferatieve aandoeningen, uitgezaaide carcinomen
- ernstige anemie,
- endocrien: diabetes mellitus, hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie, Addison, Cushing, hypercalciëmie,
- ernstige lever- of nier insufficiëntie,
- Neuro: myasthenia gravis, polyneuropathie, multiple sclerose, parkinson,
- psychiatrie: depressie, stress, …
- medicamenteus: bijwerking, stimulantia tolerantie en afhankelijkheid, sedatief, analgetica
Moeheid diagnostiek
KO: naar gelang de klachten in de anamnese
Aanvullend onderzoek:
-bloedonderzoek met BSE, Hb, TSH, glucose, leukocyten. - Urineonderzoek met nitriet, leukocyten, erytrocyten, dipslide.
Syncope/collaps/flauwvallen oorzaken
* definitie: “ beschrijft een kortdurende en vanzelf-overgaande bewusteloosheid veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen en/of ogen”
- cardiaal: aritmie, anatomische cardiale afwijking,
- autonoom: orthostatische hypotensie, reflexsyncope (N vagus), vasovagaal (=”angst en soms geringe pijnprikkel lokken syncope uit”)
- hypovolemie (bv door dehydratie)
- neuro: epileptische aanval, vertebrale TIA en CVA, cataplexie,
- (subclavian) steal syndrome,
- hypoglycemie,
- functioneel,
- medicatie
Syncope diagnostiek
KO: BD, hartauscultatie, ECG bij ouderen, neurologisch onderzoek bij epilepsie
Alarm: familiale anamnese hartdood, cardiale voorgeschiedenis, tijdens inspanning of in liggende houding, afwijkend ECG
Aanvullend onderzoek: ECG, inspanningstest, 24u-holterregistratie, event recorder, EEG
Slecht horen oorzaken
- conductief: cerumen, otitis media acuta of met/zonder effusie, tubadysfunctie, trommelvliesperforatie, otosclerose
- Neurosensorieël: presbyacusis, lawaaidoofheid, ziekte van ménière, brughoektumor, medicamenten, acuut idiopathisch gehoorverlies,
Slecht horen diagnostiek
KO: otoscopie, stemvorkproeven
Alarm: slechter horen en het gebruik van ototoxische medicatie, acuut ernstig eenzijdig gehoorverlies
Aanvullend onderzoek: audiometrie, tympanometrie, otoakoustische emissies
Keelpijn oorzaken
- virale ontsteking: met adenovirussen, rinovirussen, mononucleosis, herpes, CMV,
- bacterieel met streptokokken, haemofilus influenzae, staphylococcus aureus, difterie,
- peritonsiliar abces/ infiltraat,
- gebitsproblemen,
- aften,
- refluxoesofagitis,
- maligne aandoening
Keelpijn diagnostiek
KO: inspectie mond en keel, inspectie huid (scarlatina), palpatie,
Alarm: toenemende pijn bij slikken, moeite mond wijd openen, toenemende zwelling voorste halslymfeklieren, aanzienlijke asymmetrie bij keelinspectie, ernstig ziek zijn > 1 week, ulceraties of abnormaal weefsel in mond > 2 weken, vaste of harde lymfeklierzwelling
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek bij verdenking op mono,
- keeluitstrijkje (streptest, keelkweek),
Mondklachten oorzaken
- torus palatinus (beenderig uitsteeksel van palatum),
- candidose,
- herpes simplex,
- gingivitis,
- paradontitis,
- dentogeen abces,
- slijmvliesverwonding
- fibroom,
- leukoplakie,
- maligniteiten: plaveiselcelcarcinoom, non-Hodgkin lymfoom, speekselkliertumor, maligne melanoom, metastase,
- aften,
- lichen planus,
- Sjögren,
- mondbranden,
- pernicieuze anemie,
- landkaarttong,
- cheilitis,
- perlèche,
- epulis,
- varices
Mondklachten diagnostiek
KO: inspectie, palpatie
Alarm: vast aanvoelende zwelling langer bestaand dan 3 weken, ulcus langer bestaan dan 3 weken, geïnduceerd ulcus
Aanvullend onderzoek:
- biopsie
Nekpijn oorzaken
- aspecifieke nekpijn,
- whiplash,
- cervicale atrose,
- nekhernia,
- spondylolisthesis,
- botmetastase,
- subarachnoïdale bloeding,
- meningitis,
- reumatoïde artritis,
- torticollis
Nekpijn diagnostiek
KO: locomotorische onderzoek en neurologisch onderzoek
Alarm: pijn van onduidelijke oorsprong bij een maligniteit of met osteoporose in de voorgeschiedenis, heftige uitstralende pijn naar 1 arm met krachtsverlies en verlies reflexen, nekpijn met hoge koorts, nekpijn met geleidelijk progressief kracht en of sensibiliteit verlies in armen of benen.
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek,
- Rx met aanvullend flexie en extensie (cave niet bij acuut trauma)
- MRI,
- botscan
neusverstopping oorzaken
- rinitis,
- poliepen,
- allergie,
- septumafwijkingen,
- corpus alienum,
- maligniteit,
- medicatie, rhinitis medicamentosa
neusverstopping diagnostiek
KO: inspectie
Alarm: chronisch gebruik decongestiva, pesisterende eenzijdige bloederige afscheiding (tumor), eenzijdige verstopping met foetide afscheiding bij kinderen (ca)
Aanvullende onderzoeken:
- allergietesten,
- rhinomanometrie (debiet van luchtstroom)
- CT of MRI
Rood oog oorzaken
- (epi)scleritis,
- CA cornea,
- keratitis (herpes),
- iridocyclitis/uveïtis anterior (Bechterew),
- acuut glaucoom,
- perforerend trauma,
- conjunctivitis,
- CA conjunctivae,
- pterygium (slijmvlies komt driehoekig over de cornea te liggen)
- subconjunctivale bloeding,
- keratoconjunctivitis sicca (droge ogen),
- contusio bulbi,
- cornea erosie
Rood oog diagnostiek
KO: huidonderzoek, oogonderzoek (met ook fluoresceïne dd Herpes), visus, palpatie, oogstand, lymfeklieren (virale conjunctivitis)
Alarm: trauma, pijn, lichtschuwheid, slechter zien, misselijkheid of braken, recidiverende pericorneale of gemengde roodheid, verminderde visus, bloed of pus in voorste oogkamer, groot cornea ulcus, pupilafwijkingen
Aanvullende onderzoeken:
- lokaal anestheticum,
- kweek,
- allergietest,
- spleetlamponderzoek,
- CTscan oog en orbita
Ooglidklachten oorzaken
- blefaritis,
- hordeolum,
- chalazion,
- cellulitis,
- ectropion,
- entropion,
- huidoverschot ooglid,
- congenitale ptose,
- verworven ptose,
- bell-parese,
- blefarospasme,
- floppy eyelid syndroom (zeldzaam, chronische ontsteking van bovenste ooglid)
Ooglidklachten diagnostiek
KO: inspectie
Alarm: nieuw ontstane ptose
Aanvullende onderzoeken:
-bacterieel onderzoek
Oorjeuk en/of afscheiding oorzaken
- otitis externa maligna,
- otitis externa,
- otitis media acute met trommelvliesperforatie,
- overmatig cerumen,
- eczeem,
- chronische otitis media eventueel met cholesteatoom
Oorjeuk en/of afscheiding diagnostiek
KO: inspectie, otoscopie
Alarmsymptomen: facialisparese kan ontstaan door druk, hevige duizeligheid, misselijkheid, braken, nystagmus en snel gehoorsverlies (= labyrintis door ontsteking of cholesteatoom), verschijnselen van meningitis of intracraniële drukverhoging
Aanvullende onderzoeken:
-CTscan
Oorpijn oorzaken
- larynxcarcinoom (n. laryngeus superior),
- farynxcarcinoom,
- mastoiditis,
- lawaaitrauma,
- gerefeerde oorpijn,
- barotrauma,
- otitis media met effusie,
- furunkel,
- herpes zoster,
- otitis externa,
- perichondritis,
- acute otitis media,
- vreemd lichaam,
- myringitis (ontsteking vh trommelvlies)
Oorpijn diagnostiek
KO: inspectie, otoscopie
Aanvullend onderzoek:
- stemvorkproeven,
- doorverwijzing
Oorsuizen oorzaken
- medcamenteus: schade haarcellen door ototoxische medicatie,
- Neuro: tumor nervus acusticus, hersenstam CVA, MS, myoclonus palatum of tensor tympani
- NKO: afsluitend cerumen, tubadysfunctie, OME, chronische OM, lawaaitrauma, ménière, labyrintitis, cochleapathologie, otosclerose, cholesteatoom,
- Vasculair: aneurysma, arteriosclerose, veneus of arterieel (zwanger, anemie, hyperthyreoïdie),
- kaakkopdysfunctie
Oorsuizen diagnostiek
KO: otoscopie, stemvorkproeven, evt neurologisch onderzoek
Alarmsymptomen: progressief perceptief gehoorverlies, uitval musculatuur, granulatieweefsel, purulent debris op trommelvlies
Aanvullend onderzoek:
- audiometrie
Stemklachten oorzaken
- verkeerd stemgebruik,
- conversie,
- NKO: acute laryngitis, chronisch laryngitis, reinke-oedeem (afwijking stembanden door langdurig roken), stembandknobbels, stembandpoliep, stembandcyste, juveniel larynxpapilloom, granulomen,
- gastro: gastrofaryngeale reflux,
- intubatie,
- medicatie,
- contactulcus,
- malignitieit: oesofaguscarcinoom, bronchuscarcinoom, pancoastcarcinoom,
- Neuro: parkinson, ALS,MS, myasthenia
Stemklachten diagnostiek
KO: KNO onderzoek
Alarm: langer dan 3 weken, ouder dan 35 jaar, in combinatie met slikklachten, in combinatie met hemoptoë, in combinatie met pijn uitstralend naar het oor
Aanvullend onderzoek:
- laryngoscopie,
- laryngostroboscopie,
- proefbehandeling PPI,
- CT,
- MRI,
- biopsie
Acute visusdaling oorzaken
- ALTIJD alarmsymptoom!!
- glasvochtbloeding,
- netvliesloslating,
- afsluiting a. of v. centralis retinae,
- amaurosis fugax (TIA, Artritis temporalis, MS)
- ischemische opticusneuropathie,
- hemianopsie door CVA,
- conversie,
- neuritis n. opticus (retrobulbaris door MS)
- ARMD: niet acuut in onset
visusdaling oorzaken (algemeen)
- Refractie stoornissen (bijziend, verziend, presbyopie en astigmatisme)
- cataract
- preterme geboorte!! (corticale blindheid)
- glaucoom
- ARMD
- diabetische retinopathie
- infectieus: rivier-blindheid/onchocerciasis (worm), trachoom (Chlamidia trachomatis!!)
- afwijking van de cornea
- trauma (zowel corticaal als oftalmologisch)
- CVA => corticale blindheid
- congenitaal: albinisme, Leber’s congenital amaurosis
- toxisch: Methanol!!
visusdaling oorzaken (algemeen)
- Refractie stoornissen (bijziend, verziend, presbyopie en astigmatisme)
- cataract
- preterme geboorte!! (corticale blindheid of retinopathie)
- glaucoom
- ARMD
- diabetische retinopathie
- infectieus: rivier-blindheid/onchocerciasis (worm), trachoom (Chlamidia trachomatis!!)
- afwijking van de cornea
- trauma (zowel corticaal als oftalmologisch)
- CVA => corticale blindheid
- congenitaal: albinisme, Leber’s congenital amaurosis
- toxisch: Methanol!!
- Xerophtalmie (vaak tgv vit A deficiëntie, ontwikkelingslanden!!)
- retinitis pigmentosa (degeneratie van staafjes)
- amblyopie/ lui oog (tgv strabisme / refractiestoornis / deprivatie)
- uveïtis (verzamelterm voor 30 types inflammatoire intraoculaire ziekten)
Belangrijkste oorzaken van blindheid (9) (2010)
cataracts (51%) = BELANGRIJKSTE oorzaak van blindheid glaucoma (8%) age related macular degeneration (5%) corneal opacification (4%) childhood blindness (4%) refractive errors (3%) trachoma (3%) diabetic retinopathy (1%) undetermined (21%)
Belangrijkste oorzaken van visusdaling (9) (2010)
Refractive error (42%) cataract (33%) glaucoma (2%) age related macular degeneration (1%) corneal opacification (1%) diabetic retinopathy (1%) childhood blindness trachoma (1%) undetermined (18%
Acute visusdaling diagnostiek
KO: pupilreactie, fundusreflex, gezichtsvelden, visusonderzoek, amslerkaartje
Aanvullende onderzoeken:
- fundoscopie,
- kleurenzien,
- spleetlamp
Geleidelijke virusdaling oorzaken
- hoornvliesbeschadiging/ontsteking (pijn),
- gesloten hoek glaucoom,
- melanoom van de choroidea,
- diabetische retinopathie,
- maculadegeneratie/ARMD (met leeftijd, droog of nat),
- cerebrale aandoeningen,
- refractieafwijkingen,
- uveïtis,
- retinitis pigmentosa (erfelijk),
- opticusatrofie,
- migraine,
- cataract,
- keratoconus
Geleidelijke virusdaling diagnostiek
KO: inspectie, fundusreflexen, gezichtsveldonderzoek, visusbepaling, amslerkaartje
Aanvullende onderzoeken:
- oogdrukmeting,
- spleetlamp,
- indirecte fundoscopie
Onregelmatig hartritme oorzaken
- VKF,
- AVNRT,
- sinustachycardie,
- atriale flutter,
- verhoogd hart minuut volume,
- AVRT,
- extrasystole,
- medicatie
Onregelmatig hartritme diagnostiek
KO: CVD, HJR, auscultatie hart, palpatie pols (frequentie en ritme), bloeddruk, ECG tijdens aanval
Alarmsignalen: outputfalen (flauwvallen, ademnood, lage bloeddruk) tijdens aanval, symptomatische bradycardie lager dan 40, tachycardie bij een reeds beschadigd hart, tachycardie bij FA
Aanvullende onderzoeken:
- ambulante ECG metingen
Hoesten oorzaken
- kinkhoest (Bordetella pertussis),
- pneumonie,
- longcarcinoom,
- CA,
- cystische fibrose,
- hartfalen,
- longembolie,
- pneumothorax,
- vluchtige irritantia,
- interstitiële longziekten,
- acute bronchitis,
- BLWI,
- astma,
- COPD,
- somatisatie,
- reflux,
- medicatie
Hoesten diagnostiek
KO: algemene indruk, longonderzoek
Alarmsymptomen: intrekkingen thorax bij ademen, gebruik hulpademhalingsspieren, tachypnoe, hemoptoe, pijn vastzittend aan de ademhaling, cyanose en tachycardie, traag herstel exacerbatie COPD (hartfalen).
Aanvullende onderzoeken:
- thoraxfoto bij vermoeden pneumonie,
- echocor,
- bloedonderzoek
- longfunctieonderzoek,
- CT onderzoek
Interstitiële longziekten definitie
= “grote groep longziekten die worden gekarakteriseerd door ontstekingsinfiltraten in de interstitiële ruimte en hebben vergelijkbare klinische en radiologische presentaties. Vallen onder de diffuse parenchymatische longziekten: vaak niet alleen interstitieel maar ook parenchymateuze aantasting.
Interstitiële longziekten oorzaken (4 grote groepen)
A) Met bekende oorzaak of associatie:
- Bindweefselziekten (lupus, sclerodermie, RA,
- Vasculitis: Ziekte van Wegener, Chrugg-strauss vasculitis
- Omgevingsfactoren (vaak occupationeel/hobby’s): stoflong/pneumoconiose(asbestose, silicose, talk, zware metalen oa berylliose , duivemelkerslong,
- Bijwerkingen medicatie
- LONGOEDEM
- LONGFIBROSE
- LYMFANGITIS CARCINOMATOSA
B) Idiopathische interstitiële pneumonieën (in volgorde van frequentie):
- Interstitiële pulmonaire fibrose (IPF) (histologische beeld UIP, usual interstitial pneumonia)
- Niet-specifieke interstitiële pneumonitis (NSIP)
- Cryptogene organiserende pneumonie (COP)
- Acute interstitiële pneumonie (AIP)
- Respiratoire bronchiolitis (RB-ILD)
- Desquamatieve interstitiële pneumonitis (DIP)
- Lymfocytaire interstitiële pneumonitis (LIP)
C) Granulomateus:
- SARCOÏDOSE !!
- Hypersensitieve pneumonitis (extrinsieke allergische alveolitis)
- INFECTIES: mycoplasma pneumonia, TBC
- Berylliose (zwaar metaal gat granulomen die AP niet te onderscheiden zijn van sarcoïdose)
D) Overige vormen:
- Langerhanscelhistiocytose
- Lymfangioleiomyomatose (LAM)
- Eosinofiele pneumonie
- Pulmonale alveolaire proteïnose
Interstitieel longlijden kenmerken
Restrictief ademvolume
verminderde diffusiecapaciteit
Knobbel in de borts oorzaken
mastopathie,
fibroadenoom,
mammacyste,
mammacarcinoom
Knobbel in de borst diagnostiek
KO: borstonderzoek
Alarmsymptomen: FA, kanker in andere borst, lokale sinaasappelhuid, recent ontstane retractie, kleurverandering van de huid, ulceratie, tepeleczeem, tepelafscheiding, vaste consistentie, slecht afgrensbaar van omgeving, supraclaviculaire of okselklieren
Aanvullend onderzoek:
- mammografie plus
- echografie
Kortademigheid oorzaken
- epiglottitis,
- pneumonie,
- cardiaal: hartfalen, ischemische hartziekte,
- longembolie,
- neuro: hersentumor, herseninfectie, CVA,
- astma,
- acute laryngitis,
- restrictieve stoornis,
- atelectase,
- paniekstoornis,
- medicatie,
- anemie,
- pneumothorax,
- acute bronchitis,
- COPD,
- BLWI,
- laryngitis subglottica
Kortademigheid diagnostiek
KO: pneumo onderzoek, bloeddruk, verdacht op hartfalen: ECG
Alarmsymptomen: cyanose, hemoptoe, hulpademhalingsspieren, intercostale intrekkingen, afwezig ademgeruis
Aanvullende onderzoeken:
- spirometrie,
- zuurstofbepaling (saturatiemeting en/of ABG)
- labo met Hb en BNP bij hartfalen,
- Rx thorax,
- CT scan
Pijn op de borst oorzaken
- embolie,
- pneumothorax,
- pneumonie,
- cardiaal: angina pectoris, acuut coronair synroom, pericarditis,
- thoraxaortadissectie,
- skelet en spierpijn, artralgie, myalgie,
contusie van een rib, - intercostale neuralgie,
- herpes zoster,
- reflux,
- oesofagusspasme,
- paniekaanval
Pijn op de borst diagnostiek
KO: temperatuur, inspectie, cardiovasculair onderzoek, respiratoir onderzoek
Alarmsignalen: drukkende retrosternale pijn, acute heftige pijn gepaard gaande met vegetatieve verschijnselen, scheurende pijn uitstralend naar de rug, acute pijn en dyspnoe
Aanvullend onderzoek:
- labo met troponine, myoglobine, d-dimeren.
- ECG.
- CT scan.
Amenorree/oligomenorree oorzaken
- Genetisch: Turner, syndroom van Mayer-Rokitansky (congenitale a- of hypoplasie van BM en vagina), testiculaire feminisatie, androgenitaal syndroom, Kallmann,
- Endocrien: psychische stress, gewichtsproblematiek, extreem sporten, hypothyreoïdie, diabetes mellitus, Cushing, macroprolactinoom, microprolactinoom, hypofysebeschadiging,
-medicamenteus, - chronische ziekten,
- andere tumoren,
-Gynaeco: polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), prematuur ovarieel falen (POF), Asherman syndroom (verkleving BM na ingreep), zwangerschap, lactatie,
postmenopauze, hymen imperforatus,
Amenorree/oligomenorree diagnostiek
KO: algemene indruk, bloeddruk, secundaire geslachtskenmerken, !confrontatief gezichsveldonderzoek bij galactorroe of andere verdenkingen op hypofysetumor), speculum onderzoek en vaginaal toucher
Aanvullende onderzoeken:
- zwangerschapstest,
- progesteronbelastingstest,
- bepaling FSH, oestradiol en prolactine,
- bloedglucose en serumlipiden bij PCOS,
- serumtestosteron,
- LH spiegels,
- MRI,
- karyotypering
Anale klachten oorzaken
hemorroïden, abces/fissuur, perianaal eczeem, idiopathische pruritis ani (cave: seksueel misbruik) lichen sclerosus, oxyriasis, poliep, condulomata acuminata, proctalgia fugax
Anale klachten diagnostiek
KO: inspectie, rectaal toucher
Aanvullend onderzoek:
-proctoscopie
Chronische buikpijn oorzaken
- Gastro: coeliakie, infectieuze colitis, colorectaal carcinoom, angina abdominalis, chronisch inflammatoir darmlijden, lactose intolerantie, prikkelbare darmsyndroom, obstipatie, adhesies, diverticulair lijden
- Gynaeco: ovariumtumoren, PID, uterusmyomen, endometriose,
- buikwandpijn,
- chronische UWI,
- nierstenen
Chronische buikpijn diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, eventueel rectaal toucher, eventueel vaginaal toucher
Alarmsignalen: gewichtsverlies, koortsepisoden, recidiverend bloed bij feces, veranderd defecatiesyndroom, onverklaarde anemie, positieve familiale anamnese
Aanvullende onderzoeken:
- fecesonderzoek (ev. iFOBT),
- bloedonderzoek (BSE, leucocytenaantal, Hb),
- urineonderzoek,
- SOAtest,
- echografie,
- Rx buik,
- coloscopie,
- waterstofademtest (lactose/fructose/sucrose)
- CT of MRI
- laparascopie
Wanneer waterstofademtest aanvragen
=> kan worden aangevraagd bij verdenking op een gestoorde lactose/sucrose/fructose resorptie. Dit kan een uiting zijn van: - een lactase deficiëntie. - een versnelde dunne darm passage. - bacteriële overgroei. - coeliakíe.
ureum C13-ademtest.
Die test toont of er een infectie met de Helicobacter pylori-bacterie aanwezig is in de maag.
Niet acute bovenbuik klachten oorzaken
- Gastro: peptisch ulcus, stoornissen maagfunctie, spastisch colon/IBS, oesofagusaandoening, gastro)enteritis, cholecystitis/cholelithiasis, leverstoornissen, pancreasstoornissen
- carcinoma
- hernia diafragmatica,
- klachtdiagnose
Niet acute bovenbuikklachten diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek
Alarmsymptomen: haematemesis, melaena, dysfagie, onbedoeld gewichtsverlies en algehele malaise, icterus, ontkleurde ontlasting
Aanvullende onderzoeken:
- labo met Hb en BSE,
- leverfunctieparameters,
- amylase,
- echografie,
- endoscopie,
- proefbehandeling
Acute bovenbuikklachten oorzaken
- ketoacidose,
- tumor,
- Gastro-enterologie: appendicitis, cholecystitis, pancreatitis, perforatie, bloeding, peptisch ulcus, functionele dyspepsie, IBS, galstenen, gastro-enteritis, diverticulitis, abdominale migraine
- Cardio: myocardinfarct, aneurysma,
- pyelonefritis, nierstenen,
- miskraam, extra uteriene zwangerschap (EUG),
- pneumothorax, pneumonie, longembool,
- medicatie,
- alcohol abusus,
- hypercalciëmie,
- metaal intoxicatie,
- spierpijn,
- herpes zoster/Zona
Acute bovenbuikklachten diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, longauscultatie, hartauscultatie, ECG
Alarmsymptomen: hypotensie of shock, facies abdominalis, pulserende tumor in de bovenbuik, plankharde buik, hoge koorts
Aanvullende onderzoeken:
- labo met ontstekingsparameters,
- echografie,
- urineonderzoek
Acute onderbuikspijn oorzaken
- Nefro/uro: acute blaasretentie, urolithiasis, pyelonefritis, torsio testes, epididymitis, orchitis, UWI
- Gastro-enterologisch: appendicitits, tumor, obstructie, perforatie, mesenteriale ischemie, gastro-enteritis, IBS, diverticulitis, Crohn, obstipatie, hepatitis, rectushematoom, ingeklemde hernia, abdominale migraine,
- aortadissectie,
- Gynaeco: tumor, PID, EUG, miskraam, endometriose, ovulatiepijn, uterusmyoom, ovariumcyste,
- keto-acidose,
- contusie buikwand,
- herpes zoster/Zona,
- psychogeen,
- medicatie,
- alcohol,
- hypercalciëmie
Acute onderbuikspijn diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, nierslagpijn, gynaecologisch onderzoek
Alarmsymptomen: hypotensie of shock, facies abdominalis, pulserende tumor in de bovenbuik, plankharde buik, hoge koorts
Aanvullende onderzoeken:
- labo met ontstekingsparameters,
- echo/CT,
- coloscopie,
- urineonderzoek
Diarree oorzaken
- gastro-enterologisch: IBD, maligniteit, endotoxine, viraal, laxantiamisbruik, ABgebruik, reizigersdiarree, obstructie, malabsorptie, PDS/IBS
- medicatie,
- toxines
- hyperthyreoïdie,
Diarree diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, bij bejaarden rectaal toucher! bij kinderen dehydratie tekenen!
Alarmsymptomen: dehydratatie, paradoxale (overloop)diarree, rectaal bloedverlies, heftige lokale buikpijn, algemene malaise en afvallen, diarree en anemie, recidiverende diarree met bloed en slijmen
Aanvullende onderzoeken:
- faeceskweken en analyse,
- labo zelden,
- endoscopie,
- waterstofademtest (lactose/sucrose/fructose)
Nausea en braken oorzaken
- Bloeding
- tumor
- Gastro-enterologie: appendicitis, pylorusstenose, obstructie-ileus, maagcarcinoom, gastroparese, leverafwijkingen, galstenen, functionele dyspepsie, gastro-enteritis
- neuro: bloeding/hersentumor, meningitis, migraine, commotio cerebri,
- NKO: labyrintitis, ménière, BPPV, otitis media
- Endocrino: diabetische ketoacidose, hyperparathyreoïdie, ziekte van Addison, hypercalciëmie
- uremie,
- myocardinfarct,
- glaucoom,
- Toxines oa. alcohol,
- medicatie
- psychogeen,
- zwangerschap,
- nefro
- infectieus
Nausea en braken diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, neurologisch onderzoek eventueel, NKO onderzoek eventueel, psychiatrisch onderzoek eventueel, gynaecologisch onderzoek eventueel
Alarmsymptomen: braken van bloed, hevige hoofdpijn en nekstijfheid, verwardheid en braken, hevige buikpijn, hoge koorts, dyspnoe, pijn op de borst, gewichtsverlies, slikstoornis.
Aanvullende onderzoeken:
- bloedonderzoek (hb, serumamylase, serumureum en creatinine, leverenzymen),
- zwangerschapstest,
- urine onderzoek,
- fecesonderzoek,
- RX voor ileus uit te sluiten,
- echo,
- oesofagogastroduodenoscopie,
- maagontledigingsonderzoek,
- hersenonderzoek
Obstipatie oorzaken
- gastro-enterlogie: colonobstructie, toxisch megacolon, colitis ulcerosa, diverticulitis, intestinale myopathien, PDS/IBS, functionele obstipatie
- zenuwstoornissen, oa neuropathie n. pudendus
- elektrolyten: hypercalciëmie, hypokaliëmie,
- psychogeen,
- reflectoir tgv pijn,
- gestoorde spierfunctie van bekkenbodem en externe anale sfincter (cave: seksueel misbruik),
- Endocrien: diabetes mellitus, hypothyreoïdie
- medicatie,
- immobilisatie,
- dehydratatie,
- porfyrie,
Obstipatie diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, inspectie perianale regio, rectaal toucher, vaginaal toucher
Alarmsymptomen: bloed, anorexie, gewichsverlies, plotse verandering stoelgangpatroon
Aanvullende onderzoeken:
- labo en urine onderzoek op basis van anamnese,
- buikoverzichtsfoto,
- coloscopie,
- anorectaal functieonderzoek (in tweede tijd)
Dyspareunie (vrouw) oorzaken
vulvovaginitis, SOA, litteken tgv bevalling, opwindingsstoornis/psychisch menopauze, allergieën, lichen sclerosus, aandoening in het kleine bekken (tumor, PID, endometriose).
Dyspareunie (vrouw) diagnostiek
KO: inspectie, speculumonderzoek, fluoronderzoek of cervixuitstrijkje bij verdacht uitziende cervix, bimanueel onderzoek.
Alarm:
- onregelmatige zwellingen (vulvacarcinoom),
- postmenopauzaal vaginaal bloedverlies (endometriumcarcinoom),
- diepe dyspareunie (endometriose, PID, ovariumcarcinoom),
- vaginale afscheiding en koorts (PID),
- bloedverlies na de coïtus (chlamydia, gonorroe).
Verder onderzoek bij dyspareunie met buikpijn en koorts: - Labo: BSE of CRP.
- Biopt.
- Echo onderbuik.
Erectiele dysfunctie oorzaken
cardiovasculaire oorzaak, endocrien, bijwerking medicatie, roken, drugs alcohol, weinig lichaamsbeweging, neurologisch, overspanning/surmenage (begin stadium van burn-out), faalangst, depressie, life-events
Erectiele dysfunctie diagnostiek
KO: zelden geïndiceerd. Eventueel KO ter geruststelling
Aanvullende onderzoeken: ALLEEN wanneer sprake van duidelijk verminderd seksueel verlangen => testosterongehalte bepalen.
Moeilijke mictie oorzaken
- diverse medicamenten waaronder diuretica,
- stress,
- blaassteen,
- cystitis,
- Neuro: neuropathie, CVA/MS,
- postpoperatief,
- benigne prostaathyperplasie (BPH),
- prostaatcarcinoom,
- urethravernauwing,
- phimosis,
- prostatitis,
- LUTS (= klachten van onderste urinewegen bij man)
Moeilijke mictie diagnostiek
KO: inspectie, percussie en palpatie van de blaas, rectaal toucher
Alarm:
- hematurie (maligniteit),
- onvermogen tot plassen (acute retentie)
Verder onderzoek:
- urineonderzoek (teststrook, kweek, sediment)
- PSA,
- uroflowmeting,
- cystoscopie,
- urodynamisch onderzoek,
- residumeting,
- echografie en biopsie
Pijnlijke mictie oorzaken
- cystitis,
- pyelonefritis,
- interstitiële nefritis,
- radiatiecystitis,
- SOA,
- aspecieke urethritis,
- urolithiasis,
- vaginitis,
- balanitis,
- prostatitis,
- epididymitis,
- PID,
- tumor,
- appendicitis,
- psychogeen.
Pijnlijke mictie diagnostiek
KO: temperatuur, onderzoek van het abdomen, onderzoek nierloges, gynaecologisch onderzoek bij vrouwen, onderzoek van de man (vnl inspectie, rectaal toucher vaak niet nuttig).
Verder onderzoek:
- urineonderzoek met stick, sediment en kweek,
- evt testen op SOA,
- bloedonderzoek zelden (BSE bij verdenking PID).
- Echo nieren blaas,
- RX bij verdenking urolithiasis (cave vals negatief)
- uro-CT,
- urodynamisch onderzoek,
- uroflowmetrie.
RBPA oorzaken
- Gastro-enterologisch: gastro-enteritis, divertikels, angiodyspasieën, hemorroïdaal, bloeding in een ulcus, traumatische bloeding na poliepectomie, meckel-divertikel, acute ischemie van het colon, colitis, fissura ani, colitis, proctitis, poliepen, maligniteit
RBPA diagnostiek
KO: inspectie, palpatie van het abdomen, rectaal toucher, hemodynamische parameters
Alarm: bloedverlies bij hogere leeftijd, bij eerstegraads familielid met colorectaal carcinoom < 70 jaar, veranderd defecatiepatroon, bloed vermengd met ontlasting en afwezigheid van anale afwijkingen, gewichtsverlies, zeer laag hemoglobinegehalte, grote hoeveelheid bloed
Aanvullend onderzoek:
- LABO: hemoglobinemeting, oriënterend bloedonderzoek,
- iFOBT test,
- coloscopie bij ouderen,
- angiografie bij hevig bloedverlies,
- proctoscopie bij jongeren
Urine incontinentie oorzaken
- cognitieve stoornissen
- mobiliteitsstoornis,
- afvloedbelemmering,
- blaasafwijkingen, cystitis,
- diureticagebruik,
- anatomische afwijkingen,
- zwak sfinctermechanisme,
- zwakke bekkenbodem,
- neurologische aandoeningen,
- blaasatonie,
- afvloedbelemmering met overloopincontinentie
Urine incontinentie diagnostiek
KO: onderzoek van het abdomen, gynaecologisch onderzoek, rectaal toucher
Alarm: urineverlies in afwezigheid van mictiedrang, overloopincontinentie, continu ongewens urineverlies (fistel), ‘echte’ urine incontinentie bij kinderen
Aanvullend onderzoek:
- urineonderzoek,
- urodynamisch onderzoek,
- echografie.
abnormaal vaginaal bloedverlies oorzaken
- functioneel vaginaal bloedverlies (eerste jaren na menarche, overgang),
- oestrogenen/progestagenen,
- infectieuze vaginitis,
- atrofische vaginitis,
- trauma,
- vulva/vagina carcinoom,
- erosie,
- cervicitis,
- cervixcarcinoom,
- poliep,
- myoom,
- endometriumpoliep, endometritis, endometriumhyperplasie, endometriumatrofie, endometriumcarcinoom,
- adenomyosis,
- hormoonproducerend ovariumcarcinoom,
- extra-uteriene graviditeit,
- molazwangerschap,
- medicamenteus:
A) anticoagulantia, aspirine
B) anticonceptie: orale anticonceptie (OAC), IUD zonder progestageen, depotprogestageen,
C) corticosteroïden, - genetische afwijkingen: hematologisch (oa stollingsfactorafwijkingen, trombocytopenie, maligniteiten)
- verworven hemorragische diathese,
- hypothyreoïdie
Abnormaal vaginaal bloedverlies diagnostiek
KO: Temperatuur, parameters bij sterk bloedverlies, inspectie van de vulva, speculumonderzoek, vaginaal toucher,
- cervix-uitstrijkje bij post-menopausale vrouwen en bij contactbloedingen,
- soa-test
Aanvullend onderzoek:
- Labo: BSE of CRP, hemoglobine,
- zwangerschapstest,
- hormonaal: FSH, TSH en T4,
- stollingsonderzoek,
- echoscopie (transvaginaal of transabdominaal)
- colposcopie
Vaginale klachten oorzaken
- candida
- bacteriële vaginose,
- SOA’s:
trichomonas vaginalis
chlamydia,
gonorroe,
herpes,
condylomata
Vaginale klachten diagnostiek
KO: gynaecologisch onderzoek incl. pH-meting, rechtstreeks microscopisch onderzoek, eventueel uitstrijkje, SOA-test en/of kweken
Aanvullend onderzoek:
- microbiologisch
- laboratoriumonderzoek
- psychische anamnese
Verzakkingsgevoel oorzaak
cystokèle,
rectokèle,
enterokèle,
descensus uteru
Verzakkingsgevoel diagnostiek
KO: abdominaal onderzoek, gynaecologisch onderzoek met inspectie, speculumonderzoek en vaginaal toucher.
Alarmsymptomen: postmenopauzaal bloedverlies, opgezet abdomen
Aanvullend onderzoek:
- urine onderzoek,
- transvaginale echoscopie
Elleboogklachten oorzaken
epicondylitis lateralis (tenniselleboog)
epicondylitis medialis (golferselleboog)
bursitis olecrani,
brachialgie/neuralgie
=> OPGELET denk er aan om ook STEEDS het proximaal en distaal gewricht teanalyseren!! En goede anamnese!
Enkelklachten oorzaken
enkelcontusie, enkeldistorsie, fractuur, artrose, artritis, tendinopathieën, impingement (tarsal tunnel syndroom) ganglion, Morton neurinoom (in voorvoet) bursitis, sinus tarsi syndroom, osteochondritis dissecans, diabetes mellitus (charcot), diep veneuze trombose, claudicatio intermittens, bottumoren trauma
Enkelklachten diagnostiek
KO: orthopedisch onderzoek, OTTAWA RULES (onvermogen 4 passen te lopen, drukpijn os naviculare, drukpijn basis metatarsaal 5, drukpijn achterzijde malleoli)
Alarm: 1 of meer positieve bevindingen bij de ottawa enkelregels, koorts en malaise bij een rood, gezwollen en pijnlijk gewricht, positieve Thompson test (totale achillespees ruptuur), drukpijn proximale fibula na enkeltrauma
Aanvullende onderzoeken:
- Rx,
- echo,
- punctie,
- MRI onderzoek
Gewrichtsklachten oorzaken
-Reumatologisch: degeneratief (oa artrose) septische artritis, reumatoïde artritis, andere systeemziekten, spondyloartropathie, reactieve artritis, spondylitis ankylopoetica, artritis bij psoriasis of crohn, jicht, artritis, acuut reuma
Gewrichtsklachten diagnostiek
KO: orthopedisch en reumatologisch onderzoek
Alarm: acuut ernstig ziek zijn, rood of warm of gezwollen gewricht met koorts
Aanvullende onderzoeken:
- bloedonderzoek bij aspecifieke klachten vaak weinig zinvol,
- gewrichtspunctie
Hand- en polsklachten oorzaken
*(a)specifieke CANS (Complaints of ARM, NECK and/or SCHOULDER), Dupuytren, ganglion, triggervinger, De Quervain tendinitis, carpal tunnel syndroom (CTS), fractuur scaphoïdeum, handvibratiesyndroom - reumatologisch: artrose, artritis, reumatoïde artritis, andere artriden, ... - neurologisch: ...
Hand en polsklachten diagnostiek
KO: orthopedisch en reumatologischonderzoek
Alarm: pijn in het snuifdoosje na val, duimmuisatrofie, ernstige pijn en roodheid in de PIP gewrichten
Aanvullende onderzoeken: echografie, Rx, zenuwgeleidingsonderzoek
Specifieke CANS (Complaints of ARM, NECK and/or SCHOULDER) (23):
Bicepspees tendinose Bursitiden rond de elleboog Carpaletunnelsyndroom Cervicale hernia Cubitaletunnelsyndroom Ziekte van Dupuytren Epicondylitis lateralis (tenniselleboog) Epicondylitis medialis (golferselleboog) Frozen shoulder Guyon kanaalsyndroom Instabiliteit van de schouder Instabiliteit van de elleboog Scheur in het labrum glenoidale Lokale artritis (geen RA) in een gewricht van de bovenste extremiteit Oarsman's wrist Radialetunnelsyndroom (radial tunnel, DD tenniselleboog!, hier veroorzaakt door repetitief pro- en suppinatie en pijn is meer distaal in onderarm) Raynaud' fenomeen Rotator cuff scheuren Subacromiaal impingementsyndroom (rotator cuff syndroom, tendinosen en bursitiden rond de schouder) Sudeckse dystrofie Suprascapulaire compressie Triggerfinger Ziekte van De Quervain
Syndroom van Guyon
n ulnaris compressie, thv tunnel van Guyon: op plaats tussen peesblad van os pisiforme tot os hamatum
klachten in hand van N ulnaris
Oarsman’s wrist/ roeierspols
- cave DD de Quervain,
- maar hier meer proximaal thv kruising 4 pezen tgv herhaalde bewegingen van de pols
Radialetunnelsyndroom
radial tunnel,
- CAVE DD tenniselleboog!,
- hier veroorzaakt door repetitief pro- en suppinatie en pijn is meer distaal in onderarm!!
Knieklachten oorzaken
- contusie en distorsie,
- artrose,
- meniscusletsel,
- kruisbandletsel,
- letsel collaterale band,
- Reumato: jicht, reumatoïde artritis,
- ziekte van Lyme,
- osteochondritis dissecans (adolescenten, aandoening van kniekraakbeen, en kan agt. blokkage)
- patellofemoraal syndroom,
- bursitis prepatellaris,
- ziekte van Osgood-Schlatter (vnl jongens 10-16j, insertie kniepees aan tibia),
- springersknie/jumper’s knee,
- iliotibiale bandsyndroom,
- Baker-cyste (= kniekuilcyste, vaak asymtomatisch), Cave dd thrombose
- hoffitis (ontsteking van vetlichaam van Hoffa (functioneert als schokdemper), vnl bij wandelaars/lopers)
- tumoren
Knieklachten diagnostiek
KO: orthopedisch (en reumatologisch of andere) onderzoeken
Alarm: zwelling binnen 2 uur na een trauma, onvermogen om de knie te belasten na een trauma, voorbijgaande of persisterende standafwijkingen, slotklachten, gezwollen en rood en pijnlijk gewricht zonder trauma, blokkage
Aanvullende onderzoeken:
- Rx,
- echo,
- MRI,
- artroscopie,
- gewrichtspunctie,
- botscan
Blokkage knie DD
A) mechanische blokkage: - kraakbeenletsel (geven slechts ZELDEN) oa Osteochondritis dissecans bij adolescenten (bevestigen met NMR of artro-CT) - meniscusscheur oa hengselscheur *? knieschijfluxatie *? pees of spierletsel *? gewrichtsbandletsel *?niet-anatomisch: inflammatie B) Pseudo-blokkage: lichaam weerhoudt knie om te bewegen maar geen mechanische blokkage - antalgische blokkage
Oedeem voeten oorzaken (twee groepen)
A) pitting oedeem: trombosebeen, veneuze insufficiëntie, processen in kleine bekken/abdomen, medicatie, lipo-oedeem, hartfalen, immobilisatie, levercirrose, nefrotisch syndroom, ondervoeding, idiopathisch.
B) Non-pitting oedeem= lymfoedeem of myxoedeem (hypo/hyperthyreoïdie)
Oedeem voeten diagnostiek
KO: inspectie, bloeddruk, centraal veneuze druk, cardiaal onderzoek, pulmonaal onderzoek, abdominaal onderzoek (specifiek leversymptomen, zoals caput medusae, shifting dullnes).
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek (ev. BNP bij verdenking harfalen (cave: duur en HF is eerder klinische diagnose…), nierfunctie, Hb, glucose, natrium en kalium, schildklierfunctie, D-dimeren bij score van 3 of minder voor DVT, levertesten),
- urine onderzoek voor proteïnurie,
- ECG bij verdenking HF,
- echodoppleronderzoek
- Bij dyspnoe zonder verdere aanwijzingen voor hartfalen echocardiografie
Pijn in de benen oorzaken
- vasculair: perifeer arterieel vaatlijden, acute trombose, varices, DVT,
- posttrombotisch syndroom,
- neuro: lumboradiculair syndroom, wervelkanaalstenose, polyneuropathie, mononeuropathie,
- ortho: spierrruptuur, tendinitis, meniscusletsel, fractuur, artrose, ziekte van Osgood-Shattler, ziekte van Perthes, epifysiolyse heupkop,
- reuma,
- necrotiserende fascitis,
- erysipelas,
- cellulitis,
- groeipijn,
- restless legs
Pijn in de benen diagnostiek
KO: inspectie, onderzoek perifere arteriën, onderzoek gewrichten en spieren, neurologisch onderzoek, reflexen, capillairy refill, teken van Homan (bij vermoeden trombose kuit, dorsoflexie voet, geeft pijn kuit), Lasègue, meten kuitomvang.
Alarm: kuitpijn en dyspnoe, acute mictiestoornissen, fractuur na minimaal trauma, wit been, rood been en koorts, anesthesie rijbroekgebied, parese, verkorting been, standsafwijking na trauma
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek D dimeren,
- echodoppler,
- enkel-arm index,
- Rx gewrichten,
- evt MRI/CT LWZ, CT-angio en MRA, DSA
Lage rugpijn oorzaken
- aspecifiek,
- neuro: kanaalstenose, hernia, caudasyndroom, spondylolisthesis,
- osteoporotische inzakkingsfractuur,
- maligniteit,
- ziekte van Bechterew
- trauma
Lage rugpijn diagnostiek
KO: looppatroon, inspectie bekken en wervelkolom staande pt, lokalisatie pijn, Lasègue
Alarm: voorgeschiedenis met maligniteit, langdurig corticosteroïdengebruik of osteoporose, rugpijn op oudere leeftijd voor de eerste maal, mictie- of defecatiestoornis, krachtsverlies in been of voet
Aanvullend onderzoek:
- CTscan,
- MRIscan,
- botscan
Schouderklachten oorzaken
- subacromiale aandoeningen,
- capsulitis,
- artrose,
- reumatoïde artritis,
- instabiliteit schoudergewricht,
- aandoeningen CWZ,
- myocardinfarct,
- angina pectoris,
- diafragmaprikkeling,
- longembolie,
- polymyalgia rheumatica,
- longtoptumor,
- botmetastase
Schouderklachten diagnostiek
KO: orthopedisch onderzoek schouder en nek
Alarm: trauma, acuut ontstane pijn thoracale druk of kortademigheid, buikpijn, andere gewrichts- of spierpijnklachten, gewichtsverlies, malaise, koorts, uitstraling in de arm of naar de hand met tintelingen
Aanvullende onderzoeken:
- RX
- Echo,
- MRI en
- CT
Ulcus aan het onderbeen en voet oorzaken
- vasculair: chronisch veneuze insuff, perifeer arterieel vaatlijden, vasculitis,
- diabetes mellitus,
- decubitus,
- trauma,
- maligniteiten,
- infectieuze aandoeningen,
- geneesmiddelengebruik,
- hematologische ziekten,
- stollingsziekten,
- gemengd
Ulcus aan onderbeen en voet diagnostiek
KO: inspectie, capillaire refill, sensibiliteitstesten
Alarm: aanwijzingen voor een wondinfectie, diabetes mellitus, leeftijd onder de 45 jaar, voorafgaand tropenbezoek
Aanvullend onderzoek:
- glucosemeting,
- enkel-armindex,
- wondkweken,
- veneuze duplex echo,
- biopt
Voetklachten oorzaken
- calcaneodynie,
- fasciitis plantaris,
- tenosynovitis tibialis posterior,
- achillespees tendinose,
- insertietendinitis,
- exostose van Haglund,
- hielbursitis,
- artrose,
- hallux valgus met of zonder bunion,
- hallux limitus,
- sesamoïditis,
- standafwijkingen tweede tot en met vierde teen (hamerteen, klauwteen, malletteen),
- clavus (eelt),
- metatarsalgie,
- morton-neuroom,
- chronisch benigne pijnsyndroom,
- complex regionaal pijnsyndroom,
- stressfractuur
Jeuk oorzaken
- droge huid,
- psychogeen,
- atopie,
- geneesmiddelbijwerking,
- worminfecties,
- zwangerschap,
- systemische ziekten:
uremie,
primaire biliaire cirrose,
hepatitis-C,
ijzergebrekanemie,
hemochromatose,
polycythaemia vera,
lymfoom,
maligniteiten,
hyper- en hypothyreoïdie,
HIV
Jeuk diagnostiek
Alarmsymptomen: algemene malaise, moeheid, afvallen, koorts, nachtzweten, vergrote lymfeklieren, hartkloppingen, tremor, kans op hiv, bleek, rode verkleuring van het gelaat, icterus, vergrote lever, vergrote milt.
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek enkel indien nodig (creatinine, levertesten, Hb, Ht, BSE, leuko’s, differentiatie, totaal aantal eosinofielen, TSH)
Eczeem oorzaken
- atopisch,
- seborroïsch,
- nummulair,
- hypostatisch,
- allergisch,
- ortho-ergisch,
- dishydrotisch,
- intertrigineus,
- tylotisch,
- asteatotisch,
- lichen simplex,
- juveniele plantaire dermatose,
- pityriasis alba
Oorzaken gegeneraliseerde roodheid met koorts op kinderleeftijd
- rubella,
- vijfde ziekte (erythema infectiosum),
- zesde ziekte (exanthema subitum),
- roodvonk,
- waterpokken,
- urticaria,
- lupus erythematodes,
- erythema exudativum multiforme,
- secundaire lues
Oorzaken gelokaliseerde roodheid
- erysipelas,
- erythema chronicum migrans,
- intertrigo,
- contacteczeem,
- zonneallergie,
- erythema palmare,
- rosacea,
- insectenbeten,
- erythema nodosum
Erytheem aanvullende diagnostiek
Aanvullende onderzoeken:
- serologie bij virale infecties,
- serologie bij bacteriële infecties,
- kweken,
- allergietesten,
- KOH preparaat,
- hematologie
Lokale zwelling huid oorzaken
- naevi: naevus sebaceus, naevus teleangiectaticus, grote congenitale naevus, dysplastische naevus,
- fibroma molle,
- lipoom,
- granuloma teleangiectaticum,
- verruca seborrhoica, verruca vulgaris,
- dermatofibroom,
- keratoacanthoom,
- keloïd,
- seniele talgklierhyperplasie,
- chondrodermatitis nodularis helicis,
- CYSTEN: atheroomcyste, epidermale cyste, milliumcyste, mucoïdcyste,
- xanthoom of xanthelasmata,
- Infectieus: molluscum contagiosum, condylomata acuminatum,
- insectenbeet,
- Carcinoom: basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom, melanoom
Lokale zwelling huid diagnostiek
Alarm: tumor op zonbelast huidgedeelte, tumor heeft opgeworpen rand, de laesie is onregelmatig gepigmenteerd, er is een niet-genezende ulceratie, blijvende schilfering, de laesie is asymmetrisch, snelle groei, onregelmatige rand
Aanvullend onderzoek:
- dermatoscopie,
- excisiebiopsie
Pustulae oorzaken
- acné vulgaris,
- acne conglobata,
- rosacea,
- folliculitis,
- impetigo vulgaris,
- sycosis barbae,
- psoriasis pustulosa,
- pustulosis palmaris et plantaris,
- viraal: herpes simplex, herpes zoster, varicella
- ALARM: koorts, ooginfectie door zoster
