GKE alledaagse klachten in de HA praktijk: 58 vaak voorkomende aandoeningen Flashcards
Duizeligheid (licht gevoel in het hoofd) DD
Oorzaken: Hart- of geleidingsstoornissen, structurele hartafwijkingen, ernstig bloedverlies of anemie, depressie, orthostatische hypotensie, angststoornis, vaso-vagale collaps, bijwerking medicatie: Vb van medicatie: diuretica, antihypertensiva, vasodilatoren, NSAID's, antiparkinson medicatie, alfablokkers, psychotrope stoffen, AB
Duizeligheid (licht in hoofd) diagnostisch beleid
Alarmsignalen: afwijkend hartritme, ouderen > 65 jaar, duizelig tijdens inspanning (kan wijzen op cardiomyopathie of aortaklepafwijking)
KO: pols en bloeddruk (eventueel ook staand na 1, 2 en 3 minuten), auscultatie van het hart
Aanvullend onderzoek: Hb bepaling, evt glucose bepaling, ECG bij risicofactoren
Draaiduizeligheid/ vertigo DD
CVA, cerebellaire problemen, acousticusneurinoom, BPPV, neuritis vestibularis, ménière, labyrintitis, migraine, MS, reisziekte
Draaiduizeligheid/vertigo diagnostische aanpak
KO: coordinatie testen en gangpatroontesten van neurologisch onderzoek, verder neurologisch onderzoek bij ouderen met heftige vertigo, gangonderzoek, Dix-Hallpike, trommelvlies beoordelen op indicatie
Alarm: draaiduizelig met acuut begin met bij neurologisch onderzoek aanwijzingen voor uitval hersenstam of cerebellum, langdurige duizeligheid met eenzijdig gehoorsverlies kan wijzen op acousticusneurinoom
Aanvullend onderzoek: audiometrie, ENG, CT of MRI
ENG
elektronystagmografie (soort EMG bij diagnose van nystagmus om elektrische oogspieractiviteit te meten)
Gewichtstoename oorzaken
- primair (verhoogde intake, verlaagd verbruik),
- medicatie (cortico’s, insuline, oestrogenen, antidepressiva, antipsychotica),
- hormonale afwijkingen (hypothyreoïdie, Cushing, groeihormoondef, hypothalamusdysfunctie, polycysteus ovariumsyndroom),
- genetische afwijkingen,
- zwangerschap,
- vochtopstapeling,
- tumor,
- spiermassa
Gewichtstoename diagnostiek
KO: BMI berekenen, verder onderzoek alleen zinvol bij specifieke aanwijzingen
Alarm: gewichtstoename met dyspnoe of dikke voeten. Gewichtstoename en zwelling van de buik
Aanvullend onderzoek: eventueel TSH, vrij cortisol en creatinine in 24 urine bij verdenking cushing.
Gewichtsverlies oorzaken
-onvoldoende voedsel beschikbaar,
-verminderde eetlust (depressie, angststoornis, stress, anorexia nervosa, alcoholgebruik, maligniteiten, nierinsufficiëntie, hartfalen in eindfase, bijnierinsufficiëntie, bijwerking medicatie),
- gastroenterololgisch:
refluxoesofagitis, peptisch ulcus, oesfagusstrictuur, oesofaguscarcinoom, maagcarcinoom, compressie door intra-abdominale massa, pancreasinsufficiëntie, coeliakie, parasitaire darmziekten, diarree, gastritis, galsteenlijden,
-Neuro: dementie, CVA, ALS,
-gebitsproblemen,
- endocrino: hyperthyreoïdie, diabetes mellitus
-chronische infectieziekten,
- COPD,
Gewichtsverlies diagnostiek
KO: BMI, algemene indruk, pols, gebit, mondholte, nek en hals, mammae, hart, longen, lever, abdomen, rectaal toucher, oedemen?
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek (BSE, leukocyten, Hb, bloedglucose, TSH, alkalisch fosfatase gamma-GT, ALAT, ASAT, albumine, calium en creatinine).
- Urine onderzoek op sediment, nitriet, glucose en ketonen.
- Rx thorax.
- Echografie abdomen.
Koorts bij kinderen oorzaken
- meningitis,
- Pneumo: pneumonie, blwi, acute bronchitis,
- NKO: otitis media, acute tonsillitis, virusziekte,
- gastro-enteritis,
- urineweginfectie,
- na vaccinatie,
- juveniel reuma,
- medicamenteus,
- leukemie,
- afwezigheid zweetklieren
Koorts bij kinderen diagnostiek
KO: algemene indruk, meningeale prikkeling testen (Brudzinski en Kernig), palpatie fontanel, aspect van huid en slijmvliezen, onderzoek KNO gebied, longen ausculteren, onderzoek abdomen
Alarm: ernstig ziek kind, minder dan de helft van wat normaal gedronken wordt opgenomen, aanhoudend braken, niet goed wekbaar, slechte reacties, niet troostbaar, kreunen, bleke huid, cyanotische huid, petechiën, meningeale prikkeling, tachypneu
Aanvullend onderzoek:
- urineonderzoek,
- infectieparameters in bloed,
- lumbaalpunctie bij verdenking op meningisme,
- bloedkweek,
- urologisch onderzoek bij urineweginfectie onder 4 jaar (jongens onder 12 jaar) => anatomische oorzaak?
- neurologische onderzoek
Koorts bij volwassenen oorzaken
- Infectieus: virale infecties, bacteriële infecties, tuberculose, aids, endocarditis lenta,
- groot hematoom,
- myocardinfarct,
- DVT, longembolie,
- Malignitieit: acute leukemie, maligne lymfoom, Hodgkin, sarcoom, levermetastasen,
- Reumatologisch: reumatoïde artritis, lupus, arteriitis temporalis, polyarteritis nodosa, polymyalgia rheumatica,
sarcoïdose, ziekte van Wegener, ziekte van Still, jicht - medicatie,
- IBD,
- hyperthyreoïdie,
- Addison,
- hemolytische crisis,
- verhoogde hersendruk/verhoogde ICP
Koorts bij volwassenen diagnostiek
KO: algemene indruk, meningeale prikkeling testen, vitale functies (pols, bloeddruk, ademhaling, lichaamstemperatuur; opm: oraal 0,6° lager dan rectaal), huid onderzoek, lymfeklieren palperen, arteria temporalis palperen, onderzoek mondholte en NKO-regio, respiratoir onderzoek, abdomen onderzoek, genitalia, gewrichten, onderbenen
Aanvullend onderzoek:
- urine onderzoek en kweek,
- bloedonderzoek,
- bloedkweek,
- rx thorax,
- mantoux-test,
- proefbehandeling met AB, tuberculostatica of cortico’s.
Vergrote lymfeklieren oorzaken
- infectieus: HIV, SOA, virussen (cytomegalie, mononucleosis, Herpes), wondinfectie, tuberculose, toxoplasmose, kattenkrabziekte, schimmels (aspergillose),tropische ziekten
- lymfadenitis colli,
- maligniteit (lymfoom: Hodgkin en non-Hodgkin, metastase, CLL)
- Reactief inflammatie: lupus, sarcoïdose,
- medicatie (fenytoïne, carbamazepine, allopurinol),
-CAVE: DD geen lymfeklieren: hydrosi adeninitis? Hernia? Cyste abces? halsrib? niet ingedaalde testis? lateraal ribletsel? Branchiaalcyste? thyroïdnodule? Halsrib?
Vergrote lymfeklieren diagnostiek
KO: inspectie en palpatie, bij gegeneraliseerde lymfekliervergroting of een verdachte solitaire klier wordt er algemeen lichamelijk onderzoek met lever- en miltpalpatie uitgevoerd, alle lymfeklierstations!!
Alarmsymptomen: leeftijd > 40 jaar, geen pijn, grootte > 1 cm, gegeneraliseerde jeuk, supraclaviculaire klier, zeer vaste consistentie
Aanvullend onderzoek:
- hematologisch onderzoek met BSE en aantal lymfocyten en atypische lymfocyten voor mononucleosis, serologie mononucleosis,
- cytologische punctie onder echo *3-4 weken wachten bij lokale zwelling,
Moeheid oorzaken
- zwangerschap,
- fysiologisch,
- virale infectieziekten (luchtweg, hepatitis, hiv, mononucleosis),
- bacteriële infectieziekten (tuberculose, endocarditis, ziekte van Lyme),
- hart- en longziekten (decompensatio cordis, COPD, pulmonale hypertensie),
- inflammatoire darmziekte,
- Reumatologie: fibromyalgie, CVS,… reumatoïde artritis, polymyalgie rheumatica,
- maligniteit: lymfeproliferatieve aandoeningen, uitgezaaide carcinomen
- ernstige anemie,
- endocrien: diabetes mellitus, hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie, Addison, Cushing, hypercalciëmie,
- ernstige lever- of nier insufficiëntie,
- Neuro: myasthenia gravis, polyneuropathie, multiple sclerose, parkinson,
- psychiatrie: depressie, stress, …
- medicamenteus: bijwerking, stimulantia tolerantie en afhankelijkheid, sedatief, analgetica
Moeheid diagnostiek
KO: naar gelang de klachten in de anamnese
Aanvullend onderzoek:
-bloedonderzoek met BSE, Hb, TSH, glucose, leukocyten. - Urineonderzoek met nitriet, leukocyten, erytrocyten, dipslide.
Syncope/collaps/flauwvallen oorzaken
* definitie: “ beschrijft een kortdurende en vanzelf-overgaande bewusteloosheid veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen en/of ogen”
- cardiaal: aritmie, anatomische cardiale afwijking,
- autonoom: orthostatische hypotensie, reflexsyncope (N vagus), vasovagaal (=”angst en soms geringe pijnprikkel lokken syncope uit”)
- hypovolemie (bv door dehydratie)
- neuro: epileptische aanval, vertebrale TIA en CVA, cataplexie,
- (subclavian) steal syndrome,
- hypoglycemie,
- functioneel,
- medicatie
Syncope diagnostiek
KO: BD, hartauscultatie, ECG bij ouderen, neurologisch onderzoek bij epilepsie
Alarm: familiale anamnese hartdood, cardiale voorgeschiedenis, tijdens inspanning of in liggende houding, afwijkend ECG
Aanvullend onderzoek: ECG, inspanningstest, 24u-holterregistratie, event recorder, EEG
Slecht horen oorzaken
- conductief: cerumen, otitis media acuta of met/zonder effusie, tubadysfunctie, trommelvliesperforatie, otosclerose
- Neurosensorieël: presbyacusis, lawaaidoofheid, ziekte van ménière, brughoektumor, medicamenten, acuut idiopathisch gehoorverlies,
Slecht horen diagnostiek
KO: otoscopie, stemvorkproeven
Alarm: slechter horen en het gebruik van ototoxische medicatie, acuut ernstig eenzijdig gehoorverlies
Aanvullend onderzoek: audiometrie, tympanometrie, otoakoustische emissies
Keelpijn oorzaken
- virale ontsteking: met adenovirussen, rinovirussen, mononucleosis, herpes, CMV,
- bacterieel met streptokokken, haemofilus influenzae, staphylococcus aureus, difterie,
- peritonsiliar abces/ infiltraat,
- gebitsproblemen,
- aften,
- refluxoesofagitis,
- maligne aandoening
Keelpijn diagnostiek
KO: inspectie mond en keel, inspectie huid (scarlatina), palpatie,
Alarm: toenemende pijn bij slikken, moeite mond wijd openen, toenemende zwelling voorste halslymfeklieren, aanzienlijke asymmetrie bij keelinspectie, ernstig ziek zijn > 1 week, ulceraties of abnormaal weefsel in mond > 2 weken, vaste of harde lymfeklierzwelling
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek bij verdenking op mono,
- keeluitstrijkje (streptest, keelkweek),
Mondklachten oorzaken
- torus palatinus (beenderig uitsteeksel van palatum),
- candidose,
- herpes simplex,
- gingivitis,
- paradontitis,
- dentogeen abces,
- slijmvliesverwonding
- fibroom,
- leukoplakie,
- maligniteiten: plaveiselcelcarcinoom, non-Hodgkin lymfoom, speekselkliertumor, maligne melanoom, metastase,
- aften,
- lichen planus,
- Sjögren,
- mondbranden,
- pernicieuze anemie,
- landkaarttong,
- cheilitis,
- perlèche,
- epulis,
- varices
Mondklachten diagnostiek
KO: inspectie, palpatie
Alarm: vast aanvoelende zwelling langer bestaand dan 3 weken, ulcus langer bestaan dan 3 weken, geïnduceerd ulcus
Aanvullend onderzoek:
- biopsie
Nekpijn oorzaken
- aspecifieke nekpijn,
- whiplash,
- cervicale atrose,
- nekhernia,
- spondylolisthesis,
- botmetastase,
- subarachnoïdale bloeding,
- meningitis,
- reumatoïde artritis,
- torticollis
Nekpijn diagnostiek
KO: locomotorische onderzoek en neurologisch onderzoek
Alarm: pijn van onduidelijke oorsprong bij een maligniteit of met osteoporose in de voorgeschiedenis, heftige uitstralende pijn naar 1 arm met krachtsverlies en verlies reflexen, nekpijn met hoge koorts, nekpijn met geleidelijk progressief kracht en of sensibiliteit verlies in armen of benen.
Aanvullend onderzoek:
- bloedonderzoek,
- Rx met aanvullend flexie en extensie (cave niet bij acuut trauma)
- MRI,
- botscan
neusverstopping oorzaken
- rinitis,
- poliepen,
- allergie,
- septumafwijkingen,
- corpus alienum,
- maligniteit,
- medicatie, rhinitis medicamentosa
neusverstopping diagnostiek
KO: inspectie
Alarm: chronisch gebruik decongestiva, pesisterende eenzijdige bloederige afscheiding (tumor), eenzijdige verstopping met foetide afscheiding bij kinderen (ca)
Aanvullende onderzoeken:
- allergietesten,
- rhinomanometrie (debiet van luchtstroom)
- CT of MRI
Rood oog oorzaken
- (epi)scleritis,
- CA cornea,
- keratitis (herpes),
- iridocyclitis/uveïtis anterior (Bechterew),
- acuut glaucoom,
- perforerend trauma,
- conjunctivitis,
- CA conjunctivae,
- pterygium (slijmvlies komt driehoekig over de cornea te liggen)
- subconjunctivale bloeding,
- keratoconjunctivitis sicca (droge ogen),
- contusio bulbi,
- cornea erosie
Rood oog diagnostiek
KO: huidonderzoek, oogonderzoek (met ook fluoresceïne dd Herpes), visus, palpatie, oogstand, lymfeklieren (virale conjunctivitis)
Alarm: trauma, pijn, lichtschuwheid, slechter zien, misselijkheid of braken, recidiverende pericorneale of gemengde roodheid, verminderde visus, bloed of pus in voorste oogkamer, groot cornea ulcus, pupilafwijkingen
Aanvullende onderzoeken:
- lokaal anestheticum,
- kweek,
- allergietest,
- spleetlamponderzoek,
- CTscan oog en orbita
Ooglidklachten oorzaken
- blefaritis,
- hordeolum,
- chalazion,
- cellulitis,
- ectropion,
- entropion,
- huidoverschot ooglid,
- congenitale ptose,
- verworven ptose,
- bell-parese,
- blefarospasme,
- floppy eyelid syndroom (zeldzaam, chronische ontsteking van bovenste ooglid)
Ooglidklachten diagnostiek
KO: inspectie
Alarm: nieuw ontstane ptose
Aanvullende onderzoeken:
-bacterieel onderzoek
Oorjeuk en/of afscheiding oorzaken
- otitis externa maligna,
- otitis externa,
- otitis media acute met trommelvliesperforatie,
- overmatig cerumen,
- eczeem,
- chronische otitis media eventueel met cholesteatoom
Oorjeuk en/of afscheiding diagnostiek
KO: inspectie, otoscopie
Alarmsymptomen: facialisparese kan ontstaan door druk, hevige duizeligheid, misselijkheid, braken, nystagmus en snel gehoorsverlies (= labyrintis door ontsteking of cholesteatoom), verschijnselen van meningitis of intracraniële drukverhoging
Aanvullende onderzoeken:
-CTscan
Oorpijn oorzaken
- larynxcarcinoom (n. laryngeus superior),
- farynxcarcinoom,
- mastoiditis,
- lawaaitrauma,
- gerefeerde oorpijn,
- barotrauma,
- otitis media met effusie,
- furunkel,
- herpes zoster,
- otitis externa,
- perichondritis,
- acute otitis media,
- vreemd lichaam,
- myringitis (ontsteking vh trommelvlies)
Oorpijn diagnostiek
KO: inspectie, otoscopie
Aanvullend onderzoek:
- stemvorkproeven,
- doorverwijzing
Oorsuizen oorzaken
- medcamenteus: schade haarcellen door ototoxische medicatie,
- Neuro: tumor nervus acusticus, hersenstam CVA, MS, myoclonus palatum of tensor tympani
- NKO: afsluitend cerumen, tubadysfunctie, OME, chronische OM, lawaaitrauma, ménière, labyrintitis, cochleapathologie, otosclerose, cholesteatoom,
- Vasculair: aneurysma, arteriosclerose, veneus of arterieel (zwanger, anemie, hyperthyreoïdie),
- kaakkopdysfunctie
Oorsuizen diagnostiek
KO: otoscopie, stemvorkproeven, evt neurologisch onderzoek
Alarmsymptomen: progressief perceptief gehoorverlies, uitval musculatuur, granulatieweefsel, purulent debris op trommelvlies
Aanvullend onderzoek:
- audiometrie
Stemklachten oorzaken
- verkeerd stemgebruik,
- conversie,
- NKO: acute laryngitis, chronisch laryngitis, reinke-oedeem (afwijking stembanden door langdurig roken), stembandknobbels, stembandpoliep, stembandcyste, juveniel larynxpapilloom, granulomen,
- gastro: gastrofaryngeale reflux,
- intubatie,
- medicatie,
- contactulcus,
- malignitieit: oesofaguscarcinoom, bronchuscarcinoom, pancoastcarcinoom,
- Neuro: parkinson, ALS,MS, myasthenia
Stemklachten diagnostiek
KO: KNO onderzoek
Alarm: langer dan 3 weken, ouder dan 35 jaar, in combinatie met slikklachten, in combinatie met hemoptoë, in combinatie met pijn uitstralend naar het oor
Aanvullend onderzoek:
- laryngoscopie,
- laryngostroboscopie,
- proefbehandeling PPI,
- CT,
- MRI,
- biopsie
Acute visusdaling oorzaken
- ALTIJD alarmsymptoom!!
- glasvochtbloeding,
- netvliesloslating,
- afsluiting a. of v. centralis retinae,
- amaurosis fugax (TIA, Artritis temporalis, MS)
- ischemische opticusneuropathie,
- hemianopsie door CVA,
- conversie,
- neuritis n. opticus (retrobulbaris door MS)
- ARMD: niet acuut in onset
visusdaling oorzaken (algemeen)
- Refractie stoornissen (bijziend, verziend, presbyopie en astigmatisme)
- cataract
- preterme geboorte!! (corticale blindheid)
- glaucoom
- ARMD
- diabetische retinopathie
- infectieus: rivier-blindheid/onchocerciasis (worm), trachoom (Chlamidia trachomatis!!)
- afwijking van de cornea
- trauma (zowel corticaal als oftalmologisch)
- CVA => corticale blindheid
- congenitaal: albinisme, Leber’s congenital amaurosis
- toxisch: Methanol!!
visusdaling oorzaken (algemeen)
- Refractie stoornissen (bijziend, verziend, presbyopie en astigmatisme)
- cataract
- preterme geboorte!! (corticale blindheid of retinopathie)
- glaucoom
- ARMD
- diabetische retinopathie
- infectieus: rivier-blindheid/onchocerciasis (worm), trachoom (Chlamidia trachomatis!!)
- afwijking van de cornea
- trauma (zowel corticaal als oftalmologisch)
- CVA => corticale blindheid
- congenitaal: albinisme, Leber’s congenital amaurosis
- toxisch: Methanol!!
- Xerophtalmie (vaak tgv vit A deficiëntie, ontwikkelingslanden!!)
- retinitis pigmentosa (degeneratie van staafjes)
- amblyopie/ lui oog (tgv strabisme / refractiestoornis / deprivatie)
- uveïtis (verzamelterm voor 30 types inflammatoire intraoculaire ziekten)
Belangrijkste oorzaken van blindheid (9) (2010)
cataracts (51%) = BELANGRIJKSTE oorzaak van blindheid glaucoma (8%) age related macular degeneration (5%) corneal opacification (4%) childhood blindness (4%) refractive errors (3%) trachoma (3%) diabetic retinopathy (1%) undetermined (21%)
Belangrijkste oorzaken van visusdaling (9) (2010)
Refractive error (42%) cataract (33%) glaucoma (2%) age related macular degeneration (1%) corneal opacification (1%) diabetic retinopathy (1%) childhood blindness trachoma (1%) undetermined (18%
Acute visusdaling diagnostiek
KO: pupilreactie, fundusreflex, gezichtsvelden, visusonderzoek, amslerkaartje
Aanvullende onderzoeken:
- fundoscopie,
- kleurenzien,
- spleetlamp
Geleidelijke virusdaling oorzaken
- hoornvliesbeschadiging/ontsteking (pijn),
- gesloten hoek glaucoom,
- melanoom van de choroidea,
- diabetische retinopathie,
- maculadegeneratie/ARMD (met leeftijd, droog of nat),
- cerebrale aandoeningen,
- refractieafwijkingen,
- uveïtis,
- retinitis pigmentosa (erfelijk),
- opticusatrofie,
- migraine,
- cataract,
- keratoconus
Geleidelijke virusdaling diagnostiek
KO: inspectie, fundusreflexen, gezichtsveldonderzoek, visusbepaling, amslerkaartje
Aanvullende onderzoeken:
- oogdrukmeting,
- spleetlamp,
- indirecte fundoscopie
Onregelmatig hartritme oorzaken
- VKF,
- AVNRT,
- sinustachycardie,
- atriale flutter,
- verhoogd hart minuut volume,
- AVRT,
- extrasystole,
- medicatie
Onregelmatig hartritme diagnostiek
KO: CVD, HJR, auscultatie hart, palpatie pols (frequentie en ritme), bloeddruk, ECG tijdens aanval
Alarmsignalen: outputfalen (flauwvallen, ademnood, lage bloeddruk) tijdens aanval, symptomatische bradycardie lager dan 40, tachycardie bij een reeds beschadigd hart, tachycardie bij FA
Aanvullende onderzoeken:
- ambulante ECG metingen
Hoesten oorzaken
- kinkhoest (Bordetella pertussis),
- pneumonie,
- longcarcinoom,
- CA,
- cystische fibrose,
- hartfalen,
- longembolie,
- pneumothorax,
- vluchtige irritantia,
- interstitiële longziekten,
- acute bronchitis,
- BLWI,
- astma,
- COPD,
- somatisatie,
- reflux,
- medicatie
Hoesten diagnostiek
KO: algemene indruk, longonderzoek
Alarmsymptomen: intrekkingen thorax bij ademen, gebruik hulpademhalingsspieren, tachypnoe, hemoptoe, pijn vastzittend aan de ademhaling, cyanose en tachycardie, traag herstel exacerbatie COPD (hartfalen).
Aanvullende onderzoeken:
- thoraxfoto bij vermoeden pneumonie,
- echocor,
- bloedonderzoek
- longfunctieonderzoek,
- CT onderzoek
