Gigt Flashcards
Disseminated gonococcal infecito
Triad:
1) Polyarthralgia
2) Tenosynovitis
3) Vesiculopustular skin lesion
Polymyalgia rheumatica
- Aldur yfir 50 ára
- Bilateral pain og morning stiffness í meira en 1 mánuð
- 2 af eftirfarandi til staðar: verkur eða stífleiki
1) Neck or torso
2) Shoulder eða proximal arms
3) Proximal thigh or hio
4) Constitutional (fever, malaise, þyngdartap)
Líkamsskoðun:
- Minnkuð virkni ROM í öxlum, háls og mjöðmum
Rannsóknir:
- ESR yfir 40,
- Hækkað CRP
- Normocytic anemia possible
- um 20% geta veirð með eðlilegar rannsóknir
Meðferð: sterar
Psoriatic arthritis
Einkenni:
1) Arthritis:
- DIP liðir
- Asymmetric oligoarthritis
- Symmetric polyarthritis
- Arthritsi mutilans (deforming og destructive)
- Spondylarthrits (sacriliiits og spondylitis)
2) Mjúkvefja og nagla involvement
- Enthesistis (festumein)
- Dactylitis
- Nail pitting og oncycholysis
- Swelling of the hands or feet with pitting edema
3) Húðlesionir
- Arthritis precedes skin disease í 15%
- Skin lesions are present but not yet diagnosed í 15%
Whipple disease
- Króniks malabsorptive diarrhea (steatorrhea, flatulence, abdominal distension), protein-losing enteropathy, þyngdartap, migratory non-deformin arthritis, lymphadenopathy og low-gade fever.
- Skemmdir í augum, MTK og myocardium
- Orsök: sýking vegna gram jákvæða bacisslu tropherya chippelii
- Greinin: jákc PAS-positiv macrophage (acid –schiff)
Paget disease
- Endurtekin beinvöxtur og beinniðurbrot => lamellar eða woven bone myndun sem eru veikari en venjulegt bein.
- Femur, axial skeleton, höfuðkúða er algengast
- Getur valdið heyrnarleysi
- Rannsóknir: Normal Ca, og phosphagt, hækkað ALP.
Osteoarthritis
- Krónískir vekir, stífleiki og bony enlargement of the joints
- Progressivur non-inflammator degeneration á liðbrjóski
- Einkenni: Subcondral cystur og bony outgrowth (osteophytar)
- Oftast idiopathic, kemur með aldri. Getur líka verið secondary við hemochromatosis og trauma.
- Er oftast í hnjám og mjöðmum, liðum fingra og í háls/lender mænu.
- Osteophytar í DIP heita heberden nodes en í PIP heitir Bouchard node
Í hálsmænu: Verkur í hálsi, takmarkaðar hreyfingar. Radiculopathy og skynbreytingar. Bony spurs og sclertoci facet joints.
GOUT arthritis
- Mjög sársaukafullur monoarthritis.
- 80% í metatarsophalangeal lið eða hnjám
- Roði og bólga, oft mistekið fyrir cellulitis
Orsakir:
1) Aukin urat framleiðsla
- Primary => idiopathic
- Myeloprolferative/lymphprolifeartisv disorder
- Tumor lysis sx
- hypoxanthine guanine phosphorubosyl transferase deficiency
2) Minnkaður urat clearance
- Krónískur nýrnasjúkdómur
- Thiazide/loop diuretica
Liðvökvi: Gulur
- HBK 2-100þús með neutrophilum yfir 50%
- Kristallar eru needle shaped => gulir og bláir
Forspárþættir: Mikið kjöt eða seefood, vökvaskortur, alkóhól inntaka og diuretica.
Meðferð:
- NSAIDs (indometasin)
- Colchicine
- Sterar
- Langtima: Allopurinol
Bechet disease
Epidemiologu: Ungt folk (tyrkland, asia) Einkenni: - Recurrent, painful oral apthous ulcer - Genital ulcer - Eye lesions s.s. ueitis - Húð lesionir s.s. erythema nodosum, acneiform lesion - Thrombosis
Greining: Biopsy (vasculitis í liltum og medium sized vessels)
SLE
Einkenni:
- Hiti, þreyta, þyngdartap
- Symmetric, migratory arthritis
- Húð: Butterfly rash og photosensitivity
- Serositis: Pleurisy, pericarditis og peritonitis
- Thrombembolic event (antiphosopholipid sx)
- Taugar; Greindarskerðing, flog
- Glomerulonpehritis og nephritiv sx => immunecomplex mediated
Rannsóknir:
- Hemolytisk anemia, thrombocytopenia, leukopenia
- Hypocomplemenemia (lækun C3 og C4)
- Antibodies: ANA, Anti-dsDNA, Anti SM
- Renal involvement: Próteinuria og hækkað crea
Reactivur arthritis
- Seronegative spontyloarthropathy
- Triad: Nongonococcal urethritis, asymmetric oligoarthritis og conjunctivitis
- Arthritis: Hné, sacroiliac spine
- Sár í munni
- Meðferð: NSAID
DDX fyrir anterior knee pain í ungu fólki
1) Patellofemoral sx
- Týpískur sjúklingur: Ungur female athlete
- Einkenni: Subacute til krónískur verkur, vex við squatting, running, langvaradi setu og labba upp stiga. Patellofemoral compression test.
2) Patellar tendonitis
- Týpískur sjúklingur: Primarly athletes (jumper knee)
- Einkenni: Episodic pain og tenderness at inferior patella
3) Osgood-Schlatter disease
- Týpiskur sjúklingur: Preadolscent/adolescent athletes
- Einkenni: Aukin verkur við íþrottir sem lagast í kvíld. Tenderness og swelling at tibial tubercle
Scleroderma = System sclerosis
Einkenni:
1) Systemic
- Þreyta
- Liðverkir og stífir liðir
2) Húð
- Telangiaectasisa
- Sclerdcatylyl
- Digidal ulcer
- Calcinosis cutis
3) Vascular
- Raynoud phenomenom
4) GI
- Dysphagia, dyspepsia
- Angiodysplasia í maga (watermelon stomach) með GI blæðingu
- Malabdorbion vegna bacterial overgrowth
5) Pulmonary
- Lungnafibrosa
- Pulmonary artery hypertension
6) Renal
- Scleroderma renal crisis: Oliguric nýrnabilun með malignan hypertension, thrombocytopenia, microantiopathic haemolytic anemia
7) Hjarta
- Myocarditis, pericardidis, pericardial effusion
Carpal tunnel sx
Pathology: Útfellingar á mucopolsaccharide protein complexum innan perineurinum og endoneurium í median nerve og í sinar og synovial sheats => beinn P á median taugina í carpal tunnel. (accumulation of matrix substance)
Ef hypothyrosa => oft bilateralt => screena þessa fyrir TSH
Viral arthritis
Lang oftast Parvoveira B19
Hint: vinnur á leikskóla
Eru MCP, PIP og wrist joints.
DDX er RA en ekki bólgnir liðir, roði, aflögun, styttri stirðleiki, ekki ESR o.s.frv.
Antiphopholipid antibody sx
- Autoimmune sjúkdómur
Greining:
- 1 klinikal og 1 labarotory verður að vera uppfyllt
1) Klinical
- Vascular thrombosis þ.e. arterial/venous thrombosis
- Pregnancy morbidity: 3 fyrir 10 vikur, 1 eftir 10 vikur, 1 prematur birth fyrir 34 vikur
2) Labarotory
- Lupus anticoagulant þ.e. lengin á aPTT og PT
+ Jákvætt ANA
- Anti-cardiodlopin ab
- Anti-b2GP1 ab
Meðferð:
- Anticoagulation s.s. heparin og warfarin
- Ef líka lupus þá hydroxycholoquine til viðbótar.
Sjögrens sx
- Autoimmune sjúkdómur
- Konur 50-60 ára
Einkenni:
- Keratoconjunctivitis sicca (xerophtalmia, dry eyes)
- Xerostomia = Munnþurrkur
- Tannskemmdir
- Kyngingarerfiðleikar
- Stækkun munnkyrtla sumbandibulart vegna lymphocytic infiltration
Greining: Anti SSA (Ro) eða Anti SSB (La)
Pseudogout (akút calcium pyrophosphate kristallagigt)
Einkenni:
- Akút mono- eða oligoarticular arthritis
- Peripheral joints (hné oftast)
- Akút roði, verkur, bólga og takmarkaðar hreyfingar
- Hiti og mild leucocytosis geta verið, en algengara í gout.
Greining:
- Bólguvökvi þ.e. 15-30 þús
- CPPD kristallar = calciupyriphosphate dehydrate kristallar = rhomboid shape, positive birefringence
- Chondrocalcinoss í Rtg (kölkun í liðbrjóski)
Meðferð:
- Inraarticular glucocorticoids
- Nonsteroidal anti-inflammatory drugs
- Colchicine
Kemur oft í kjölfar nýlegrar aðgerðar eða medical illness.
Septiskur arthritis
Áhættuþættir:
- Óeðlilegir liðir s.s. OA, RA, prothetic joint, gout
- Aldur yfir 80 ára
- DM
- I.v. drug abuse, alkóhólism
- Intra-articular glucocoritoid injections
Einkenni:
- Akút monoarthritis: Heitur, bólgin, minnkaðar hreyfingar
- Hiti
- Hækkað ESR og CRP
Greining:
- Blóðræktun
- Liðvökvi: leucocytosis (yfir 50þús), gramslitun og ræktun
Meðferð:
- Gram jákv coccar = vancomycin
- Gran neg stafir= 3 kynslóðar cephalosporin
- Neg microscopy: Vancomyci (+ 3 kynslóðar cephalosporin ef ónæmisbældur)
Rheumatoid arthritis
Oftast konur 30-50 ára
Einkenni:
- Insidious onset, multiple joint pain, stiffness og swelling
- Morning stiffness lasting hours (meira en klst), improves with activity
- Small joints (PIP, MCP, MTP)
- Monoarthritis s.s. hné og olnbogar geta komið seinna
- Fer ekki í DIP (osteoarthritis)
- Þreyta, hiti og anemia
Skoðun:
- Liðir eru aumir við snertingu, bólgnir og takmarkaðar hreyfingar
- Tenosynovitis í lófum => trigger finger
- Rheumatoid nodules þ.e. sérstaklega í olnbogum
- Cervical joints involvement sem leiðir til subluxation => spinal cort compression og jákvæður babinski
Myndgreining:
- Jákvæð anti-CCP ab
- Há IgM rheumatoid factor
- Hátt CRP og ESR (í samhengi við sjúkdóm)
- Rtg: Soft tissue swelling, liðbil þrengjast og bony erosions
Complications
- Aukin hætta á osteopenia, osteoporosis og beinbrot
+ Fyrigbyggjandi s.s. hreyfa sig, D-vít, kalkt inntaka, hafa steraskamtma sem minnsta, bisphosphonate
- Baker cyst (popliteal fossa) => of mikill vökvaframleiðsla í inflamed synovium => vökvi safnast í popliteal bursa (líka í OA og brjósbrot). Innihaldið getur losnað í kálfa => líksit DVT.
Meðferð:
- Metotrexat hægir á framgangi sjúkdóms
Amyloidosis
Orsakir:
- Utanfrumu deposit polymeric protein fibrila í vefi og líffæri => hækkað amyloid A
- Getur veirð secondary við krónískar bólgusjúkdóma s.s.
1) Inflammatory arthritis (RA)
2) Krónískar sýkingar s.s. bronchiectasis, tuberculosis, osteomyelitis
3) IBD s.s. chron’s
4) Malignancy s.s. lymphoma
5) Vasculitis
Greining
- Einkennalaus proteinuria eða nephrotic sx
- Cardiomyopathy með hjartabilun
- Hepatomegaly
- Mixed sensory og motor peripheral neuropathy og/eða autonomic neuropathy
- Visible organ enlargement s.s. macroglossia
- Bleeding diathesis
- Waxy thickening, easy bruising of skin
Greining:
- Abdominal fat pat aspiration biopsy
Meðferð:
- Meðhöndla undirliggjandi orsök
- Colchicine til að hindra og meðhöndla
Ankylosing spondylitis
Einkenni:
- Inflammatory back pain
- Byrjar fyrir 40 ára aldur
- Einkenni meira en 3 mánuði
- Lagast við hreyfingu en ekki í hvíld
- Nocturnal pain
Skoðun:
- Arthritis (sacroliliitis)
- Minnkað chast expansion og spinal mobility
- Enthesitis þ.e. sinafestur tenderness => algengast er yfir ahcillesar sin, en líka costosternal, shpulder, olnbogi, mjaðmir, iliac crest, tibial tuberosities o.fl. => leiðir til fibrosis og kalkana. Plantar facitis. Getur verið eitt og sér eða sem hluti af ankylosing spondylitis, psoragigt og reactive arthritis.
- Dactylitis þ.e. bólga í fingurm og tám
- Uveitis
Complication:
- Ostoporosis/vertebral fractures
- Aortic regurgitation
- Cauda equine
Labarotory
- Hækkað ESR og CRP
- HLA-B27
Greining:
- Rtg af sacroiliac liðum
- MRI af sacroiliac liðum
Dermatomyocytis/Polymyositis
Autoimmune
40-50 ára konur
DDX
- Drug induced myopathy = statin, antipsychotics, alcohol,
- Hypothyroid induced myopathy
- Myasthenia gravis
Einkenni:
- Vöðvaslappleiki – proximal, symmetri,
- Húð: Gottron’s papules, heliotrope rash (andlit, bringa) – violeous poikiloderma á mismunandi svæðum líkamans. Í andlit er periorbital edema (helitrope sign), á hálsi er shawl sign. Á hnefum, olnbogum og hnjám er gottron sign.
- Extramuscular: Interstitial lung disease, Dysphagia, myocarditis
Greining:
- Hækkað CPK, aldolase, LDH, hækkað ESR
- Anti-RNP, Anti-jo-1, anti-Mi2
- Ef óviss greining: EMG, biopsy
Meðferð:
- Háskammta sterar PLÚS sterasparandi lyf
- Screening for malignancy (eggjastokkar, lunu, bris, magi, colorectal, non-Hodgkin lymphoma)
