genetyka stasie (19 – 27) Flashcards
KARIOTYP
mechanizm, w ktorej fazie cyklu
z czego pobieraja komorki
wady
· Ocena liczby i struktury chromosomów u osoby badanej
· Rutynowo z limfocytów krwi obwodowej
· Ocena w mikroskopie świetlnym chromosomów w stadium METAFAZY, po wybarwieniu techniką GTG (prążki
G, trypsyna, Giemsa)
· Wady: mała rozdzielczość – dokładność metody nie pozwala na wykluczenie zaburzeń chromosomowych
o wielkości mniejszej niż 4 Mb
Heteromorfizm
– występowanie w obrebie jednego gatunku biologicznego osobników o dwu (dymorfizm) lub wielu (polimorfizm) odmiennych postaciach, swobodnie się krzyżujących, warunkowanych genetycznie, hormonalnie lub zmianami środowiska.
METODA FISH
● Polega na użyciu fluoryzujących sond, specyficznych dla poszczególnych chromosomów i ich fragmentów.
Sondy te hybrydyzują (łączą się) z zadanymi chromosomami, a następnie materiał genetyczny zawarty w danej komórce oglądany jest pod mikroskopowem fluorescencyjnym
● Prawidłowo widoczne 2 SONDY komplementarne do badanych fragmentów chromosomowych
● Gdy dodatkowy materiał genetyczny (np. trisomia) widoczne są NADLICZBOWE fluoryzujące obszary
○ Wskazania do wykonania badania FISH
● Podejrzenie zespołu MIKROdelecyjnego
● Podejrzenie REARANZACJI SUBTELOMEROWYCH u pacjentów z dysmorfią i niepełnosprawnością intelektualną
CGH – PORÓWNAWCZA HYBRYDYZACJA
GENOMOWA
mikromacierz
CGH ( comparative genomic hybridization )
● Umożliwia identyfikację zmian liczby kopii sekwencji DNA w genomie BEZ uprzedniej wiedzy o ich istnieniu czy też znajomości ich lokalizacji
● Wykorzystywana do identyfikacji:
delecji/duplikacji
mozaikowatości
Analiza mikromacierzowa to metoda cytogenetyczna o największej dostępnej rozdzielczości.
Mikromacierz to szklana lub plastikowa płytka z naniesionymi fragmentami kwasów nukleinowych (sondami, które łączą się z DNA).
Sygnały emitowane => zeskanowane => zestawione z mapą chromosomów
MIKRODYSEKCJA
- mechaniczne WYCINANIE fragmentów chromosomu z płytki metafazalnej utrwalonej na preparacie mikroskopowym
SEKWENCJONOWANIE DNA
Metoda identyfikacji kolejnych nukleotydów w łańcuchu DNA
● Najbardziej rozpowszechnioną techniką sekwencjonowania jest obecnie metoda terminatorów
dideoksynukleotydowych.
ANALIZA DŁUGOŚCI FRAGMENTÓW
RESTRYKCYJNYCH – RFLP
● mutacja => zmiana sekwencji kwasów nukleinowych,
Po dodaniu określonego enzymu restrykcyjnego do próbki zawierającej fragment DNA można uzyskać dwa krótsze fragmenty (obecna mutacja) lub nie zaobserwować cięcia (brak mutacji) => elektroforeza żelowa
Metody diagnostyki prenatalnej
INWAZYJNE
1) Amniopunkcja (amniocenteza)
- W badaniu tym przez powłoki brzuszne nakłuwa się jamę macicy i pobiera płyn owodniowy, w którym zawierszone sa złuszczone komórki nabłonka płodu
(amniocyty)
MOZNA oznaczyc: - płeć, kariotyp (tzn wizolowac DNA)
- 0,5-1% ryzyko poronienia
INWAZYJNE
2) Biopsja kosmówki (trofoblastu) (CVS chorionic villus sampling)
MOZNA okreslic: - kariotyp, analiza DNA i część badań
biochemicznych
- wyższe ryzyko poronienia (2%) i wyższy odsetek „pomyłek diagnostycznych”
INWAZYJNE
3) Kordocenteza
= pobranie do badania krwi pępowinowej płodu
- Wykonuje się ją >18 tygodnia ciąży
INWAZYJNE
4) fetoskopia
= biopsja tkanek płodu
- Ryzyko poronienia 5%
- Biopsja skóry płodu oraz biopsja wątroby płodu to niezwykle rzadko stosowane metody
NIEINWAZYJNE
USG genetyczne
- To podstawowe badanie nieinwazyjne płodu
- Przezierność fałdu skórnego na KARKU płodu jest objawem, który można uwidocznić między 10 a 14 t.c.
- Grubość tego fałdu >5 mm => aneuploidię w I trymestrze ciąży
(!!!) objaw ten jest PRZEMIJAJACY i po 14 tygodniu ciąży może być niewidoczny
Dysplazje
nieprawidłowa organizacja lub czynność określonej tkanki ustroju
● Prawie wszystkie dysplazje to choroby jednogenowe, np.: dysplazje kostne, dysplazje entodermalne, wrodzone
defekty kolagenu.
Malformacje
morfologiczny defekt narządu, części narządu albo większego fragmentu ciała, będący wynikiem
nieprawidłowego wewnętrznego procesu rozwojowego (JUZ W ROZWOJU)
Deformacje
nieprawidłowa forma, kształt lub pozycja części ciała spowodowana następstwem działania ucisku mechanicznego na rosnący płód
