genetyka artykul 4 Flashcards
Genetyka ilościowa
zajmuje się analizą dziedziczenia cech mierzalnych
sposoby dziedziczenia: alkaptonuria
albinizm
autosomalny recesywny
Penetracją cechy
Odsetek chorych spośród wszystkich osób dziedziczących nieprawidłowy allel
Klasy podatności
każdej klasie odpowiada określona penetracja oraz inne niedziedziczne kryteria… (=utrudnia zycie)
np. obraz kliniczny choroby u poszczególnych członków tej samej rodziny może być różnie nasilony;
Ekspresją cechy
nasilenie nieprawidłowego fenotypu (albo naodwrot ?!)
Antycypacja genetyczna
cięższy przebieg choroby i wcześniejsza manifestacja u potomstwa chorego
Premutacja
mechanizm po replikacji
Stan, w którym allele zawierają kilkadziesiąt (np. 60) powtórzeń nukleotydowych (tripletow). (W normie musi byc mniej).
W czasie replikacji genomu premutacje nasilają się przez zwiększenie liczby powtórzeń, niekiedy nawet do kilkuset
Mechanizm ekspansji trójnukleotydowej
1) tłumaczy się “poślizgiem” polimerazy => nietypowa konformacja regularnych powtórzeń sekwencji nukleotydów;
2) możliwe jest również zjawisko nierównych wymian chromatyd siostrzanych.
Jeśli ekspansja trójnukleotydowa dotyczy gamety, to choroba ujawnia się wcześniej, a jej przebieg jest cięższy.
hemofilia
dziedziczenie
sprzężenie cechy z chromosomem X
Heteroplazmia
W przypadku nosicielstwa choroby przez matkę przypadkowa część mitochondriów oocytu ma zmutowane mtDNA; DNA pozostałych organelli jest prawidłowe
Imprinting genetyczny/wpojenie/naznaczenie/piętnowanie genomowe
= brak ekspresji nieprawidłowego allelu, jeśli jest przekazywany przez osoby jednej płci.
Imprinting matczyny => dzieci, które otrzymały gen choroby od matki, są zdrowe, natomiast choruje potomstwo jej brata.
zespoły dysmorficzne: zespół Williego i Pradera oraz zespół Angelmana.
mechanizm zaburzenia, jaki typ imprintingu
Geny obu chorób znajdują się w tym samym regionie Q 15 (15q11).
Angelmana: przypisanie choroby stracie matczynego materiału genetycznego; choroba NIE może być przekazana (imprinting ojcowski) przez mężczyznę.
Williego i Pradera: imprinting matczyny
Badanie polimorfizmu powtórzeń wielokrotnych (variable number tandem repeats - VNTR) albo w przypadku powtórzeń CA = krótkie powtórzenia wielokrotne (short tandem repeats - STR)
amplifikacja czesci DNA z powtórzeniami => rozdział produktów amplifikacji na żelach do sekwencjonowania, duża rozdzielczość = policzenie powtórzeń => określenie genotypu, czyli oznaczenie locus obu alleli (genotypowanie)
Mapy genetyczne człowieka
= schemat uporządkowania miejsc genowych w obrębie chromosomów, ich konstrukcja jest oparta na długości fragmentów restrykcyjnych i sekwencjonowaniu DNA;
Mapy genetyczne porządkują geny w sposób orientacyjny, podając odległości w oparciu o przybliżoną miarę frakcji rekombinacji.
wrodzony przerost kory nadnerczy
21-hydroksylazy steroidowej
reces
sprzężona z płcią hemofilia A
czynnik VIII krzepnięcia krwi
reces
achondroplazja
mutacje receptora czynnika wzrostu fibroblastów FGF
domin
choroba Recklinghausena (i) wrodzona łamliwość kośc (ii)
mutacje neurofibrominy (i) i kolagenu typu I (ii) domin
Czynniki środowiskowe
= czynniki epigenetyczne.
Modele wieloczynnikowe
Wielogenowe modele dziedziczenia, które uwzględniają efekt czynników środowiskowych
Ryzyko empiryczne
= ryzyko wystąpienia choroby dziedziczonej wieloczynnikowo
szacowane na podstawie rodowodow
Jest ono zazwyczaj MNIEJSZE od ryzyka spotykanego w klasycznych modelach dziedziczenia (bo trzeba zeby zaszla wiecej niz 1 mutacja)
Asocjacje genetyczne
statystycznie istotne współwystępowanie analizowanej cechy fenotypowej z inną, dobrze już poznaną i najczęściej dziedziczoną w sposób mendlowski cechą (= z markerem genetycznym)
przyklad markeru genetycznego
np. grupy krwi. Wśród rodzin, u których stwierdzano zmianę kształtu krwinek czerwonych, nazywaną eliptocytozą, wykazano w oparciu o badania grup krwi współwystępowanie tego defektu erytrocytów z cechą grupową krwi Duffy (Fy)
Sprzężenie genetyczne
= wynikiem sąsiedztwa loci genowych, które znajdują się na tej samej cząsteczce DNA, czyli na tym samym chromosomie (syntenia loci genowych).
Frakcją rekombinacji
miara oddalenia miejsc genowych
podaje sie w centymorganach, 1% rekombinacji = 1 cmrg
Przesiew całego genomu (total genome screening)
Na podstawie badania sprzężeń genetycznych między gęsto rozmieszczonymi w obrębie genomu człowieka markerami polimorficznymi możliwe jest poszukiwanie nieznanych loci chorób
