G: Antibiotica Flashcards
Wat is het verschil in celwand tussen een gram-positieve en gram-negatieve bacterie?
Gram positief: dikke celwand bestaand uit peptidoglycanen.
Gram negatief: dunnecelwand met daaromheen extra buitenmembraan gevormd uit lipopolysacharriden (LPS)
Wat is de reden dat alle antibiotica gastro-intestinale bijwerkingen kunnen geven?
Verstoring van de darmflora door niet-geresorbeerde antibiotica
Juist of onjuist: alle antibiotica hebben een klinisch relevante interactie met coumarines
Juist. Effect van cumarine wordt indirect versterkt door AB tgv verhoogde afbraak stollingsfactoren gedurende de koortsperiode.
Wat is het werkingsmechanisme van B-lactam antibiotica (penicilline, cefalosporinen, carbapenems)?
Verstoring synthese bacteriële celwand > opensplitsen van B-lactamring (die essentieel is voor antimicrobiële werking)
- Goede bacteriocide werking bij snelgroeiende bacteriën, gering effect bij verwekkers van chronische processen
Penicillinen (smal- en broedspectrum) wordt met name gebruikt tegen gram positieve bacteriën. Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?
Diarree en (huid)overgevoeligheidsreacties
- Amoxicilline meeste (niet-immunologisch gemedieerde) huidreacties
Wat veroorzaakt de resistentie bij MRSA?
Aangrijpingspuntverandering in penicillinebindend eiwit > flucloxacilline (smalspectrum) niet effectief
Bij welke 2 aandoeningen leidt penicilline inname in 90% van de patiënten tot een huideruptie?
Lymfatische leukemie. Mononucleosis Infectiosa.
Hoeveel generaties cefalosporinen zijn er?
5 generaties, in Nederland worden vooral de eerste 3 gebruikt.
-1: cefazoline
-2: cefuroxim
-3: ceftriaxon, ceftazidim
Zijn carbapenems (meropenem) breed- of smalspectrum penicilline?
Breedspectrum. Actief tegen bijna alle soorten gram-positieve (niet tegen MRSA), gram negatieve en anaerobe bacteriën.
- Behoren tot reserve microbiële middelen
Wat is het werkingsmechanisme van tetracyclinen (doxycycline)?
Remming van eiwitsynthese.
- Mn werkzaam tegen gram positieve bacteriële en intracellulair voorkomende micro-organismen.
o..a. chlamydia trachomatis
Wat zijn 2 contra-indicaties voor tetracycline (doxycycline)?
Zwangerschap, kinderen <8jaar bij wie het gebit nog niet volledig is ontwikkeld
- Schadelijke werking op bot- en tandweefsel (gebitsverkleuring/ groeiremming door opname van het AB door de ontwikkelende beenderen). Tevens fotosensibilisatie > blootstelling aan zonlicht wordt afgeraden tijdens de kuur
Juist of onjuist: combinatie van tetracycline met aluminium, calcium, ijzer, magnesium, anti-acida zorgt voor verminderde absorptie van het antibioticum
Juist. Overweeg ander antibioticum of 2 middelen gescheiden in te nemen.
Wat is het werkingsmechanisme van aminoglycosiden (gentamicine)?
- indicatie?
Interferentie met eiwitsynthese door blokkade interactie tussen mRNA en ribosomen.
- indicatie: gram-negatieve bacteriën
Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen van aminoglyosiden (gentamicine)?
Oto- en neurotoxiciteit bij smalle therapeutische breedte.
- Nefrotoxiciteit is meestal reversibel, ototoxiciteit niet.
- Zo kort mogelijk toedienen
- Vicieuze cirkel: nefrotoxiciteit vermindert de nierfunctie, waardoor risico op accumulatie waardoor nog verdere afname nierfunctie en toenemende kans op ototoxiciteit
Met welk antibioticum wordt een MRSA infectie behandeld?
Vancomycine
Wat is het werkingsmechanisme van macroliden (claritromycine, azitromycine)?
Remming eiwitsynthese. Effectief bij atypische (legionella, coxiella brunette/q-koorts) en gram positieve verwekkers (chlamydia)
Welk leverenzym wordt geremd door claritromycine en waarom is dit nadelig?
Remt CYP3A4, waardoor de afbraak van veel andere geneesmiddelen (zoals statines) wordt geremd.
Wat is het risico van statine toxiciteit (ihkv CYP3A4 remming bij claritromycine gebruik) ?
Rhabdomyolyse
Juist of onjuist: macrolide (azitro- en claritromycine) verlengen het QTc interval
Juist. Bij combinatie met andere QTc verlengers is het risico op torsades de pointes verhoogd
Hoe noem je de combinatie van sulfonamiden met trimethoprim?
Co -trimoxazol
- Combinatie biedt synergisme waardoor effect 5-10x sterker dan bij gebruik van alleen trimethoprim
Wat is het werkingsmechanisme van co-trimoxazol?
Blokkering bacteriële synthese van dihydrofoliumzuur en inhibitie omzetting dihydrofoliumzuur tot tetrahydrofoliumzuur (onderdrukking van het enzym dihydrofolaatreductase)
Leidt gebruik van (enkel) trimethoprim tot bloedbeeld veranderingen?
Nee. Voor inhibitie van dit enzym in de mens zijn hogere concentraties nodig.
Waarop heeft de pt verhoogde kans bij gelijktijdig gebruik van methothrexaat en trimethoprim?
Megaloblastaire anemie. Methotrexaat onderdrukt ook de activteit van dihydrofolaatreductase.
- MTX toxiciteit: beenmergsupressie, mondulcera
Wat is de invloed van co-trimoxazol op vitK antagonisten?
- Waarop berust dit effect (x3)?
Versterkt het effect > INR-uitschieters en bloedingen.
- VitK wordt door CYP2C9 gemetaboliseerd >1. werkt minder bij ziekte/koorts, 2. Cotrim remt CYP2C9, Door 3. Cotrim wordt vit K antagonisten van transporteiwitten verdrongen waardoor grotere vrije fractie vitK in het bloed aanwezig
Trimethoprim icm RAAS remmers leiden tot verhoogde kans op (…)
Hyperkaliëmie
- Trimethoprim en triamtereen remmen natriumkanalen, wat hyperkaliëmie kan veroorzaken
Wat is het werkingsmechanisme van chinolonen (ciprofloxacine)?
Beïnvloeding DNA synthese door remming DNA-gyrase
Juist of onjuist: Chinolonen vormen complexen met zink, calcium, magnesium, aluminium en ijzer waardoor verminderde opname in het bloed
Juist. De absorptie van chinolonen neemt af door inname van deze bestanddelen.
Juist of onjuist: chinolonen kunnen geen ritmestoornissen veroorzaken
Onjuist. Chinolonen kunnen het QTc interval verlengen waardoor het risico op pointes de torsades is verhoogd.
Wat zijn bij een UWI tekenen van weefselinvasie (x3)?
Koorts, koude rillingen, flank- of perineumpijn
- bij gecompliceerde infecties AB nodig die in weefsels doordringen (cipro, amoxi, Cotrim)
Wat is de meest voorkomende verwekker van urineweginfecties?
E.coli
Welke onderliggende aandoeningen kunnen een rol spelen bij het ontstaan van urineweginfecties (x5)?
Prostaathyperplasie, prostatitis , verminderde weerstand (bijv. door DM), steenlijden en neurogene blaas
Juist of onjuist: middelen die worden gebruikt tegen cystitis dienen hoge concentraties te bereiken in het bloed en lage in de urine. De nierfunctie heeft geen invloed op de werking.
Onjuist. Hoge concentraties in de urine en lage concentraties in het bloed. Bij nierfunctiestoornis zijn deze middelen minder werkzaam.
Welke middelen behoren tot eerste keus middelen bij een ongecompliceerde cystitis?
nitrofurantoine, fosfomycine en trimethoprim
Metronidazol wordt gebruik bij anaerobe infecties. Wat is het effect van metronidazol op de metabolisatie van alcohol?
Remt het enzym aldehyde-dehydrogenase > hoge aldehyde concentratie waardoor misselijkheid, braken, rood gelaat en hoofdpijn.
- Alcoholgebruik afraden tot 48h na staken metronidazol
Juist of onjuist: Ernstige infecties moeten ten alle tijden intraveneus uitbehandeld worden
Onjuist. Liefst na 3-4 dagen overgaan op orale behandeling.
Welke 2 antibiotica vormen een complex met zink, calcium, magnesium, aluminium en ijzer waardoor verminderde opname in het bloed
Chinolonen en tetracyclines
- let op: inname met melk afraden
Welke twee antibiotica groepen kunnen ritmestoornissen veroorzaken (QTc verlenging)?
Macrolide (azitro- en claritromycine) en Chinolonen (ciprofloxacine)
Welke vitamine raakt in deficiëntie bij gelijktijdig gebruik van co-trimoxazol en methotrexaat en kan daardoor beenmergsupressie veroorzaken?
B11 (foliumzuur)
Waarmee hebben penicillinen in 5% van de gevallen een kruisovergevoeligheid?
Cefalosporinen
Welke bacteriën worden voornamelijk behandeld met claritromycine?
Atypische en gram positieve verwekkers
Welke penicilline is het middel van eerste keus?
Flucloxacilline
*note: MRSA zorgt voor een aangrijpingspuntverandering waardoor flucloxacilline niet meer werkzaam is
Juist of onjuist: metronidazol wordt vaak als mono-therapie gegeven
Onjuist. Metronidazol (anaerobe dekking) wordt vaak met andere middelen gebruikt met aërobe dekking. Het betreft vaak menginfecties
Hoe wordt de effectiviteit van beta-lactam antibiotica beïnvloed bij gelijktijdig gebruik van tetracyclinen?
Tetracyclines remmen de eiwitsynthese van bacteriën, wat de bacteriële groei vertraagt. Beta lactam AB werken het beste tegen snel delende bacteriën die nieuwe celwanden synthetiseren > bij gelijktijdig gebruik treedt er een antagonistische interactie op tussen deze 2 groepen antibiotica.
Welk AB uit de macroleden groep is geen inhibitor van CYP3A4?
Azitromycine
